Хәсән Туфан - Каеннар сары иде

Сабыр буламы соң сагыш
Сугыш барышларында,
Хәтта дала төненнән моң
Караңгырак чагында?
«Килер бер көн, кайтырбыз», – дип
Көтимме дә көтимме?..
Сагынуларны, сәламнәрне
Җилгә бүләк итимме,
Әллә фәкать йөрәгемдә,
Йөрәк белән бергә шулай
Җиргә-гүргә илтимме?

Талгын гына искән җилләр
Гөлләр исен китерде:
Чәчәкләрдән күбәләккә
Сәлам дигән шикелле.

Әйтә җилләр күбәләккә
Чәчәкләрнең кайдасын.
Күбәләккә – җил хәбәрче,
Миңа хәбәр кайда соң?

Түм-түгәрәк Җир шарында
Бар да түгәрәк түгел.
Минем дә бер чәчкәм бар да,
Җаным күбәләк түгел.

Очрашкан юк, күреп сөйләшкән юк.
Хатларың да килми күптәннән.
Күңелемнең ике ярын бары
Тоташтырып тора үткәннәр.

Үткәннәрем, зәңгәр хыял булып,
Йөрәгемдә һаман саклана,
Гомер үткән саен матурлана,
Кадерләнә бара, сафлана…

Моңлы кәккүкләрең, киек казың.
Чәчәкләрең йөзе зар гына…
Күңелләрем төннәр үткән саен
Җилпенәләр туган ягыма.

Туган туфракларым кире тарта,
Хәбәр килсә иде кайтырга! –
«Сандугачым…», «Агыйделкәй…» диеп,
Сагышларны көйләп тартырга.

Җырлар алар – тарихы да илнең,
Байрагы да тормыш юлында:
Оран салып, җыеп торган халкын,
Чакыру булып һәрбер буынга.

Һәр галимнең, һәр шагыйрьнең сүзе
Җитсен иде һәрбер күңелгә,
Җилләр, сулар тавышы шикелле үк,
Үзләренең асыл телендә.

Атом көче, радио заманында
Күрсәм иде шуны мин тагын:
Ярдәмләшеп, телләр бер-берсендә
Тапса фәкать кардәш, туганын.

Бу дөньяның төсен, ямен, зәүкын
Кем аркылы, ничек белдем мин?
Бишектә үк мине өйрәтүчем,
Туган телем бәгърем, син ул, син!

Рәхмәт сиңа, рәхмәт, тәрбиячем,
Һәрнәрсәнең асыл мәгънәсен
Син аңлаттың миңа, туган телем,
Син өйрәттең миңа һәммәсен.

Юллар, юллар… Үлек тулы юллар…
Себер ягына табан илтәләр…
Ә уйларым минем бу юлларның
Очына ук барып җитәләр.

Поп җиләне кигән яшь буржуа,
Бата-чума илләр канына,
Мәет түшәп, юллар салдыра ул
Азиядәге «Элдорадо»га…

Бу якта да тиран томалаган
Ирекләрен милли илләрнең
Мономахлар бүреген хәтерләткән
Гөмбәзләре белән чиркәүнең.

Кистән белән яньчеп илләр башын,
Мәет түшәп, юллар салдыра;
Миссионердан тәре, спирт белән
Юл ярдыра «Элдорадо»га…

Күңелледер сезнең гомер,
Исән аналар:
Сокланырлык, бәхилләрлек
Сезнең балалар.

Тап төшмәде сезнең нурлы
Сабыр йөзләргә;
Намус һәм җан – безнең өчен
Икесе бер нәрсә.

Алар бар да үзегез кебек
Гади үзләре,
Бөек, ләкин бәхилләрлек
Барлык эшләре.

Бүген инде көннәр тыныч,
Төннәр бәласез;
Кайтканнарның яшен сөртеп
Үбә аласыз:

«Бәхил, бәхил, и бәбкәем,
Күгәрченем», – дип…
Исән булсаң, син дә, әни,
Үбәр идең бит.

Әй син, Мәкер,
Явыз, хаин Мәкер!
Нәфрәт угының кара мишене!
Мәхәббәткә барлык капка ачык,
Сиңа бары – палач ишеге.

Ничә тапкыр килдең дөньяга син,
Ничә киттең… Тагын китәчәк!
Җанлы, тере, чая тормыш ләкин
Дәвам итте, дәвам итәчәк!

Син аерган саен якынаябыз,
Кушылабыз тагын, яңадан!
Сиңа нәфрәт безне шулай итә,
Шул нәфрәтләр яшене эзли сине,
Громоотводың кая, кара җан?

Сак-Сок итеп, азмы пар йөрәкне
Тараттың син, җимердең, хаин!
Сак-Сокны ил үзенең җаны белән
Ышыклавын сизмәдең ләкин…

Күпме генә яхшы күренмә син,
Эт сагалый сине капкада.
Күпме генә актан киенмә син,
Ә йөрәгең синең кап-кара.

Тәпиеңә дә хәтта ура, Яго,
Чолгау итеп ап-ак сатинны,
Ә аппагы ләкин халыкларның
Син түгел, ә кара Отелло.

Этләр йолка бостон балагыңны,
Укаларыңа карга тизәкли.
Ә укасыз Сәйдәшләре белән
Халык үзенең түрен бизәкли.