Аляксей Палачанскі - Мой цвік (зборнік)

Я ўжо вяртаўся, змаркочаны, дадому, як апынуўся побач з нейкім узгоркам і заўважыў на ім мітусню. Я падняўся на вяршыню і ўбачыў, як некалькі жаўнераў завіхаліся вакол чагосьці, не бачнага з-за шчыльнага натоўпу. Адзін з іх павярнуўся і заклапочана выгукнуў: “Ці ёсць у каго цвік?!” Я адразу ўскінуў руку і радасна азваўся: “Тут!” Людзі пачалі хвалявацца, пераглядацца ў няпэўнасці, твары іх спалатнелі. Жаўнер падышоў да мяне і бесцырымонна выхапіў цвік з маёй рукі. Я чакаў, што ён нешта скажа, а потым сам хацеў штосьці сказаць, але, падумаўшы, прамаўчаў. Пэўна ж, жаўнеры ведаюць, што робяць.

Усё ж такі мне было цікава, для чаго ўрэшце прыдаўся мой цвік, і я спытаў у аднаго з мінакоў: “А што гэта за месца?” – “Галгофа”, – адказаў ён, адводзячы позірк убок, і хутка пакрочыў уніз па схіле.

І я ішоў далей, у шырокі свет, пакінуўшы свой дом дзесьці ззаду. Мой цвік знайшоў сваё месца, і, магчыма, гэта была і не вельмі вялікая справа, але я веру, што дапамог змяніць свет да лепшага.

Я іду, іду далей, высока ўзняўшы голаў, іду змяняць свет!

Заходзячы ў пад’езд, прыгніцеся – столь тут нізкая, а сцены блізкія, ліпкія, дакранацца да іх вам наўрад ці захочацца. У кутах цемра, над галавой бегаюць прусакі, а доле – розная брыдота: міліцыя, дзеці. Тыя, у каго шыя прывыкла ўгінацца, спыняюцца ненадоўга, цікуюць ды шэпчуцца за паваротам. Тут усё звыкла, і звыкла страшна, без дня і ночы, увесь час хворае жоўтае святло. Цёмна-жоўтае, а часам чырвонае. Усе п’яныя, галава закруціцца, пакуль дападзеш да свайго паверха. Па лесвіцы, па пралётах, на якіх цябе быццам хапаюць за каўнер і цягнуць у супрацьлеглы бок, угару, носам па прыступках, што мільгацяць адна за адной, як шпалы з акна апошняга вагона – і новы рывок, такі злы, што і не ведаеш, як адказаць на яго. Тут цень, дым, тут нехта хаваецца, тут попельніца з кансервавай бляшанкі. Сусед выходзіць у пантофлях, высокі, згінаецца ўдвая. Калі звярнуцца да яго, ён не адказвае, а смаліць нешта між пальцаў, а пасля кідае і вяртаецца да сябе. Ён не можа нават грукнуць як мае быць дзвярамі, хіба што ляпнуць, дый то неяк глуха. Дзвярамі, сціснутымі, бы тое сэрца, дротам, прабітымі кнопкамі; гучна для іх сказана – дзверы. Нікуды яны асабліва не вядуць. У святле душнага пад’езда шукаю сваю скрынку.

Нехта сказаў аднойчы, што Бога нельга замыкаць у скрыню. Бог – скрынкафоб, так і сказаў. А я таксама баюся. Што ж рабіць, калі не я першы, не я апошні. Як-небудзь перажыву, як-небудзь перацярплю.

Мой нумар 71, ні больш ні менш. 71 – гэта на ўсё жыццё. Мне хапае, у прынцыпе, я амаль не зайздрошчу суседзям… Дзе яны? Дзе мае дзверы, якія з іх мае? Тры літары над парогам даўно ўжо сцерліся, мел больш не пэцкае рукі… Фокус: павярні ключ – і ты дома. Што дома? (Любая, я дома!)? Не, дакладна не гэта.

Заходзячы ў кватэру, станьце на калені, каб праціснуцца – у саміх пакоях перасоўвацца можна хіба што паўзком ці на карачках. Столь з кожным годам прасядае ўсё ніжэй – мабыць, зверху жыве нехта сапраўды мажны. Цемра ў калідорах маёй сям’і, права на недатыкальнасць і на ўласны пакой. Сцяна… адкуль ты, сцяна, учора ж не было цябе тут! Ужо вечар, і ўсе мусяць быць дома, дзе ж усе? Мой бацька даўно ляжыць у сваім пакоі на канапе і не выпаўзае адтуль. Ляжаць, дарэчы, вельмі зручна, – хоць выпрастацца можна пад такой нізкай столлю. Праўда, ногі, напэўна, даўно ўжо адняліся. Вядома, у нагах праўды няма. У пакоі ззяе тэлевізар, пырскае слінай праз шкляныя дзверы.

– Прывітанне, ойча! – гукаю я ў вусцішнай цішы. Цішыня ўсталявалася ў маім доме ўжо даўно і быццам бы і не прадугледжвае магчымасці нешта сказаць. Не верыцца, што за ўсімі гэтымі дзвярамі ёсць штосьці жывое.

Наперадзе кухня. У скаселым праломе калідора затыхаецца пыльнае святло, дрыготкае, як ад свечкі. Нешта згорбленае сядзіць у куце – набіты бульбай мех падобны да індзейскай бабкі ў парванай хусціне з сухой піпкай у роце. Цень насоўваецца, адбягае, рэзка ўзмахвае крыламі, са столі звісае павуцінне, анучча… нешта ўвесь час засланяе святло, назірае, каб ніхто не абняўся, не лопнуў і не заплакаў. Шчыльныя, такія шчыльныя сцены! Хаця б кавалачак ад вас адкусіць…

Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.