Міхась Сліва - На дняпроўскім лузе

Яго падтрымаў галоўны інжынер:

– Можа, яшчэ да дзяўчат куды заехаў! Бяры прыклад з Аўраменкі: ні разу за пяць гадоў не спазніўся.

Ад крыўды ў Васіля да горла падкаціў камяк. Памкнуўся ўстаць, расказаць усё, але не паспеў: паклікалі да тэлефона. Званіў брат з суседняга горада, дзяліўся радасцю: нарадзіўся сын. Пасля размовы на сход вяртацца Васіль не захацеў.

…Сёння на павароце пасажыраў не было. Яно і зразумела: самы разгар лета, усе ў полі ды на агародзе, раз’язджаць асабліва няма калі.

Да гарадка заставалася тры кіламетры, калі Васілю не пашанцавала. Заклініла матор. «Вось і зноў будзе Аўраменку нагода палаяць мяне, – у роспачы падумаў Васіль. – Цяпер ужо малако скісне, факт». Толькі падумаў гэтак Васіль, як паказалася машына Пятра Аўраменкі.

Хоць і думаў Васіль пра яго няпрыязна, але ўзрадаваўся. Свой чалавек не пакіне на дарозе, возьме на буксір. З вінаватай усмешкай ён выйшаў з-за паднятага капота насустрач Аўраменку. Той крыху пацішыў ход, памахаў рукой, маўляў, спяшаюся і…паехаў.

– Стой! – закрычаў Васіль. – Пачакай!

Але Аўраменка ўсё больш аддаляўся.

«У такога малако не скісне» – са злосцю падумаў Васіль. На яго шчасце неўзабаве пад’ехаў малады хлопец з аўтабазы, амаль равеснік.

– Не бядуй, браток, – супакоіў ён узрушанага Васіля, – свет не без добрых людзей. Зараз паімчым!

І палез па трос.

Максім вяртаўся з роднай вёскі. Не наведваўся туды больш як пяць гадоў. За гэты час разрасліся прысады, а хаты як быццам сталі меншымі, некаторыя нават і не пазнаць. Ні родных, ні сваякоў у Максіма там ужо няма. Але ёсць выдатныя суседзі, гасцінныя аднавяскоўцы. Хто ні сустракаў на вуліцы, усе настойліва запрашалі да сябе.

Спыніўся Максім у былога суседа, брыгадзіра Данілы Антонавіча. Малады яшчэ мужчына, энергічна і ўдала гаспадарыць у роднай вёсцы Каменка. Ён і яго жонка Ніна, якая працуе ў паляводчай брыгадзе, расказалі госцю ўсе навіны…

Ад хвалявання, уражанняў ад сустрэчы з аднавяскоўцамі ў галаве быў сапраўдны калейдаскоп. І ўвесь час не давала спакою, свідравала адна думка: нешта забыў, не споўніў, не зрабіў…

Вырашыў выкарыстаць апрабаваны ўжо спосаб – пераключыў думкі на іншае, на працу, сям’ю, калег. І ўспомніў! Гэта ж ён не зайшоў да старой Марылі, жонкі дзеда Мікіты! Старой яе назваць і язык не паварочваўся, бо запомніў яе адносна маладой. Яна разам з Мікітам, які быў значна старэйшы за жонку, бавіла доўгія зімнія вечары ў хаце Максімавага бацькі. Мужчыны ўспаміналі баі на фронце ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Марыля ж мела своеасаблівы талент – пераўвасаблялася, капіравала мову, жэсты, міміку, характэрныя рысы таго, пра каго расказвала. Замуж яна прыйшла з суседняга мястэчка. Агульных знаёмых было шмат, і Марыля смяшыла ўсіх. Расказвала пра розныя смешныя здарэнні, выпадкі, размовы. І так было весела вечарамі!

І вось зараз зашчымела ў Максіма сэрца, што не зайшоў, не павітаўся, не пабачыўся. «Іншым разам адразу ж зайду да яе», – цвёрда вырашыў Максім.

«Іншым разам… А ці хутка гэта будзе? Ці атрымаецца так, як з любімым настаўнікам?» Максіма аж у холад кінула ад такіх думак.

Было ў яго ў свой час вялікае жаданне – заехаць у суседнюю вёску, дзе заканчваў дзясяты клас, да Яўгена Фёдаравіча. Ветэран Вялікай Айчыннай вайны, ён выкладаў родную мову і літаратуру. Які гэта быў цудоўны чалавек, і якія захапляючыя былі ў яго ўрокі! Максім марыў купіць яму падарунак – якую-небудзь добрую кнігу і зайсці, пагутарыць, а галоўнае – сказаць «дзякуй».

Але ўсё было некалі. Усё неставала часу.

Прайшлі гады. Нарэшце Максім кінуў усё і паехаў.

Якое расчараванне і туга чакалі яго! Ужо два гады, як Яўген Фёдаравіч памёр. Словы ўдзячнасці, якія Максім сказаў яму над магілаю, ён ужо не пачуў.

У той дзень у Алеся было многа працы на месцы, але начальнік распарадзіўся інакш – паслаў яго ў самую аддаленую гаспадарку, на край вобласці. Алесю было не прывыкаць да такіх сітуацый. Ён нават жартаваў сярод сяброў: «За што я люблю сваю працу, дык за тое, што не ведаю, дзе магу аказацца, бо планую з раніцы адно, а даводзіцца займацца іншым».

Алесь хутка зрабіў усё, што трэба было, звязанае з працай. Потым, падзякаваўшы старшыні за запрашэнне на абед, спытаў, дзе ў іх найбольш урадзіла жыта. Высветлілася, што поле гэтае недалёка ад магістралі. Старшыня, пажылы, сур’ёзны чалавек, недаўменна паглядзеў на Алеся. Але растлумачыў вадзіцелю, як ехаць.