Альгерд Бахарэвіч - Плошча Перамогі

Лёкса моўчкі кіўнуў. Насунуў на галаву пакамечаную трывуголку. І тут жа паненка Вераніка падбегла да яго і сунула яму ў нагрудную кішэнь дзьве жоўтыя краскі. Ён адчуў, як чырванее. Што робіцца зусім, як яна. Зірнуў на яе грудзі пад сукенкай, нахабна, пажадна, каб схаваць няёмкасьць. І рушыў да лугу, ступіў на сатканы з былінак і красак дыван, пайшоў, колючы ногі, грудзьмі рассоўваючы траву, што рабілася ўсё вышэйшай. Азірнуўся. Уся сям’я стаяла на ўзгорку ля хаты і глядзела на яго. Ніхто не махаў рукой – і ён вырашыў, што абышоўся зь імі занадта жорстка.

«Злы ты стаў, Лёкса, – падумаў вястун. – Не, праўду казаў Станя-пекар. Ты яшчэ сам сябе не пазнаеш…»

Ён разьвярнуўся і ў нейкім дзіўным парываньні памахаў ім сам.

«Мо і вернецца ваш Міха! Хай вернецца!»

Яны ня сталі махаць яму ў адказ. Пэўне, не пачулі, што ён крыкнуў.

Над лугам гуляў моцны вецер, прычэсваў лагчыну, далятаў да лесу – і адразу вяртаўся, нібы трапіў у клетку. Лёкса павярнуўся і пайшоў праз высокую траву, прытрымліваючы стрэльбу і паглядваючы на краскі ў нагруднай кішэні. Дзьве жоўтыя краскі. Яму ўсё падавалася, што нехта ідзе за ім сьледам. Але ён не абарочваўся. Выклікаў перад сабой твар Веранікі. І гнаў ад сябе, гнаў – і зноў клікаў. Уяўляў сабе яе вострыя локці, голую сьпіну, выраз сіняй сукенкі. І як яна вусны аблізвала… Нібы рыхтавалася да чагосьці. Чагосьці важнага. Чагосьці, пра што ведалі толькі яны двое. Чамусьці ў яго зьявілася адчуваньне, што ён яшчэ вернецца сюды, у гэтую хату.

«Пане вястун! – пачуў ён раптам яе голас, прынесены ветрам. – Лёкса!»

Ён не абярнуўся. Ведаў, што гэта насланьнё. А яшчэ змора і сьлівовічка.

«Лёкса Шпуль!»

Тады ён абярнуўся. Яна ішла проста на яго праз траву, нібы па вадзе.

«Вы што гэта… – сказаў ён з радасьцю. – Вы дамоў ідзіце… Вам гэта… Вы….»

Луг, падавалася, падымаўся ўсё вышэй. Засланяў іх ад сьвету. Наўмысна цягнуўся да паўдзённага сонца, каб напоўніцца іхным шэптам. Ён быў гатовы. Ён, Лёкса Шпуль, каралеўскі вястун. Паваліць яе ў траву, аблізаць яе сухія вусны сваімі, гэткімі ж сухімі… Ды хто б яна ні была, назваць каралевай. Захапіць, скрасьці, прывезьці з сабой у горад, як здабычу. Мець хоць нешта, што будзе ня страшна, ня жудасна, што асьветліць змрок…

Ён пайшоў на яе – і спыніўся. У яе вачах не было таго, што ён чакаў. Яна доўга бегла за ім – і ў яе па шчацэ каціліся кроплі поту. Такія самыя, як у яго – і ўсё ж не такія.

«Вам ніхто не сказаў, – прамовіла яна, стоячы між травы, нібы дрэўца. – Вам нельга ісьці ў горад».

«Як гэта?» – усьміхнуўся ён. І ўмольна паглядзеў ёй у вочы: сюды, сюды. Ідзі ж да мяне, дай мне знак. Але знаку не было.

«Нельга! Паверце мне!»

«Як гэта? – паўтарыў ён. – Вераніка, вы забыліся. Я каралеўскі вястун. А яшчэ ў мяне ў горадзе хворая маці. Я пакінуў хворую маці. І брата зь сястрой! Бо кожны, хто мае годнасьць і веру, мусіў адгукнуцца на загад караля. І я вельмі хачу спадзявацца, што маці яшчэ жывая. І пабачыць жывога сына. Я мушу быць у горадзе як мага хутчэй. Такі загад. І такі мой доўг салдата і вернага слугі Яго Вялікасьці!»

«Пакуль кароль з войскам быў у паходзе, – загаварыла яна таропка, – у сталіцы быў абвешчаны новы закон…»

«Кім? – спытаў ён. – Хто можа абвяшчаць законы, апрача караля?»

«Тымі, хто застаўся ў палацы, – сказала яна, амаль задыхаючыся. – Пакуль караля не было, усё перамянілася. У сталіцы вырашылі, што кароль забыўся пра старыя традыцыі! Што яго занадта доўга няма, што ён даўно памёр! І што самы час адрадзіць стары закон!»

«Што за лухта? – сказаў Лёкса Шпуль. – Адкуль вам гэта ведаць? Тут? У лесе?»

«Закон быў абвешчаны герольдамі, – яна паглядзела яму проста ў вочы, не міргаючы. – Яны пабывалі паўсюль, на кожнай дарозе! А закон такі. Калі вястун прынясе добрую вестку, вестку аб перамозе – яго раскошна ўзнагародзяць. А калі вестка будзе благая… Калі гэта будзе вестка пра разгром каралеўскага войска – вестуна загадана…»

Яна працягнула руку і сьціснула Лёксава запясьце.

«Што загадана? Што?» – ён вырваўся і адышоў на крок, узіраючыся ў яе вочы. Ці ня хлусіць яна. Дзяўчына, дачка палясоўшчыка, адкуль ёй ведаць, што яна разумее…. Ды ці не жартуе яна? Дзеўкі ў такім узросьце…

«…павесіць», – сказала яна і зноў аблізнула вусны. Тое, як яна рабіла гэта, прымушала яго скаланацца.

«Як гэта павесяць? За што?»

«За дрэнныя навіны… – прашаптала яна з шырока расплюшчанымі вачыма. – За дрэнныя весткі…»

«Гэта я чуў! – сказаў ён. – Чуў! Але пры чым тут вястун?»