Рифа Рахман - Йолдызлар төстән язганда / Когда со звезд сходит свет

Нәвадир байның кайсы хатынын ныграк яратканлыгын алай да тәгаен генә әйтү кыен иде. Көндезләрен күбрәк Сара бикәч тирәсендә чуалса, төннәрен, яшь килен килгәч, өйгә өстәлгән янкормадан чыкканы ешрак күренә иде, әмма дә ләкин шунысы хак: ирне сөендереп, ике хатын да берьюлы түгәрәкләнә башлады.

Ходаның хикмәтедер инде, Сара бикә балага тулгакларга тотынып, алмага җибәрелгән Фәүзелкамәр карчык бай йортына аяк басканда, нишләргә белмичә, чүнник тирәсендә таптанып торган Нәвадирга Сафураның да тиздән бала табасына хәбәре килеп иреште. Анысына икенче кендек әбисен дәштеләр. Барысы да уң килеп, Сара бикә белән Сафура килен Гаетхуҗа байны оныклы иттеләр дә куйдылар. Нәвадирның, хатыннарымның кайсы ир бала тапса да, исемен Сәйдар куям, нигеземнең хуҗасы итәм, дигән сүзе бар иде. Беренче булган баланың кендек әбисенә дә бик күп бүләкләр вәгъдә ителеп, бу хакта халыкка да билгеле булганга, ул тәмам аптырашта калды.

Затлы, асыл, аксөяк мәгънәләрен аңлаткан Сәйдар исеме Гаетхуҗа бай күңеленә дә хуш килде, ярар, дип, ул да алдан ук ризалыгын биреп куйган иде – бала тугач, исемен ничек сайларбыз дип беркем дә баш ватмады. Олы байның, башта көмәнгә узмый җәфалыйсың, аннан табуы куркыта, соңыннан кем кушарга белми тинтерисең, дип, хатынының башын игәүләгәне исендә иде, шуңа күрә чарасы алдан күрелгәнгә бик сөенде.

Исем табылу да ул кадәр үк авырдан түгел икән… Ике кендекче әби дә, якты дөньяга баланы иң элек мин тартып чыгардым, дип торганда, әти кешенең хәлләре катлауланды. Беткән баш беткән, әйткән нәзерем тотар, әйдә соң, икесенең дә исеме Сәйдар булсын, дип, Нәвадир шунда ук ике әбигә дә бүләкләрне мулдан биреп ташлады, икесенә ике ат җиктереп, өйләренә үк озаттырды.

Бер өйдә ике баланың бер үк исемдә булганы татарда күренгән хәлме?! Бай баласы булмаса, моңа азан әйтеп исем кушкан мәзин дә, икенче берәве дә ризалык бирер иде микән?.. Бәби туйларында күп булып, исем кушарга тәмам шомарып беткән карт мәзин, көлемсерәп, байга ни дә килешә, дигән булды. Ярый әле аннан ары артык сүз куертып тормады, әйтелгән исемнәрне ике баланың да колагына кычкырып, чәен эчеп, сәдакасын-бүләген култык астына кыстырып, эчтән генә бу хәлне көлкегә алып, хатынына да бер кызык итеп сөйләргә әзерләнеп, терек-терек кенә өйләренә элдертте.

Исем кушканда да, балалар әниләренең күкрәген имеп, үзләренеке генә булган бүлмәләрдә бишекләргә ятканда да, булган һәм булачак хәлләрнең бар аянычлыгын беркем дә ахыргача башына китереп җиткермәгән икән. Дөрес, Диния Нәзарәтенә киткән җиреннән кайтып төшкән Сәхибулла мулла, балаларны мәчет метрикәсенә теркәгәндә, Нәвадирга тагын бер кат әйтеп карады: ай-һай, бай абзый, дөрес эшлисең микән инде, ата-баба гадәтендә күренмәгән бер эш бит…

Мулланың:

– Бездә үлгән баланың да исемен, язмышын кабатлар дип, икенчесенә кушмыйлар, һич югы, хәрефен үзгәртәләр, синдә инде, чын әһле ислам була торып, олы Иван да кече Иван була түгелме? – дип соравына каршы яшь бай үзе дә сорау белән генә җавап бирде:

– Башкача эшләсәм, нәзерем тотар дип куркам. Балаларның икесе ике әнкәдән бит, бу хакта Коръән аятьләрендә ни әйтелгән соң?

Әллә ул турыда, чыннан да, берни әйтелмәгән иде, әллә мулланың үзенең дә белүе шулкадәр генә булды – артык сүз куертуны кирәк тапмаган кебек, кәгазь-карасын алып килеп, амбар кенәгәседәй бер дәфтәргә язарга ук кереште.

Шулай итеп, Нәвадирның ике хатыннан да баласы булып, Гаетхуҗаныкылар ишле гаилә сыман яшәп тә киттеләр. Сафура үзе дә таза, хәлле булгангамы, әнкәсен сөендереп, баласы иң элек атлап китсә, Сара бикәнеке, зиһенлерәк идеме, яшь дигәндә, шактый гына сүзләр дә белә башлады.

Нәвадир, балаларның әнкәләрен исәпкә алмыйча, бер йортта туган, бер ишегалдында үскән ике Сәйдар икәвесе дә җир җимертеп йөгереп йөри башлагач, бертуганнар булып китәрләр, алга таба бергәләп көн итәрләр, тормыш алып барулары да җиңелрәк булыр, дип уйлый иде. Сара бикә дә, яшь килен Сафура да һич кенә дә алай теләмәделәр, улларын ничек тә бер-берсеннән аерып куярга, үзара артык катыштырмаска тырыштылар.

Бераздан Нәвадир аңлады: теләсә дә, малайлар бертугандай көн итә алмаслар иде. Бәдәнгә нык булса да, Сафура Сәйдарының ни өч яшьтә, ни биштә теле юньләп ачылып китмәде. Сара бикә баласы бабасы Мөхәррәм хәлфәгә хәреф танырга киткәндә, Сафураныкының теле ачылса да, акылга зәгыйфьлеген аңлата торган тел булып кына ачылды. Дөрес, тора-бара ул, хәреф танырга ук өйрәнмәсә дә, кул арасына керә башлады, егет булгач, бигрәк тә әнисе янәшәсендә абзарында да эшләде, бакча тирәсендә дә булышкалады.