Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Узяўшыся за паясы, волаты пэўны час не трывожылі адзін аднаго і толькі рэдкімі магутнымі рыўкамі спрабавалі ўстойлівасць суперніка. Нарэшце Камарыдзін рэзка ўпёрся падбародкам у плячо Ганімурада і з усяе сілы пацягнуў яго за пояс да сябе. Той не варухнуўся, быццам урос у зямлю. Барцы хутка пайшлі па крузе, раз-пораз спрабуючы адарваць адзін аднаго ад зямлі. Змаганне працягвалася некалькі хвілін. Страсці напаліліся. У натоўпе чуліся ўсклікі, што падбадзёрвалі таго ці другога праціўніка. Здавалася, што барацьба скончыцца ўнічыю. І раптам — Шамсібек не адразу ўсвядоміў тое, што адбылося, — магутнае Камарыдзінава цела хістанулася ў бок вясковага асілка, прыўзнялося над зямлёй, а ў наступнае імгненне гігант зноў стаяў на нагах.

Ганімурад мог кінуць праціўніка на зямлю, але не зрабіў гэтага. Камарыдзін ацаніў высакародны жэст і па-сяброўску абняў маладога чалавека.

— Толькі сапраўдны волат здатны на такі ўчынак! — сказаў сіпах.

Пасля Камарыдзін звярнуўся да натоўпу:

— Людзі! Вашы землякі — Ганімурад і гэтая юная дзяўчына — яны ж такія маладыя. Даруйце ім іхнія грахі! Тым болей што яны кахаюць адно аднаго, а юная сяброўка волата была засватана супроць сваёй волі... Няхай яны пажэняцца.

«Ды што там!», «Дараваць, вядома!», «Слушна вы сказалі, шаноўны!» — пачулася ў натоўпе. Камарыдзін зірнуў на кадзія. Той сумеўся і развёў рукамі.

Раніцай спадарожнікі рушылі далей у бок Андыжана. Недзе каля поўдня Шамсібек і яго спадарожнік аддзяліліся ад каравана і, прышпорыўшы коней, паскакалі ў бок вялікага паселішча, што патанала ў зеляніне садоў.

— Твой Булакбашы — сапраўдны рай, — заўважыў сіпах. — Цяпер я разумею, чаму ты так упарціўся, калі шахрыяр вырашыў пакінуць цябе ў Самаркандзе.

Ведучы коней на павадку, спадарожнікі прайшлі вузкай вуліцай да Шамсібекавага дома. Штурхнуўшы нізкія дзверцы, малады чалавек прайшоў у прасторны дворык, заценены вінаграднымі лозамі. Першымі, каго ён убачыў, былі гадавалы малы, які поўзаў каля суфы, і пажылая жанчына, што сачыла за ім.

— Мама! — нягучна паклікаў Шамсібек.

Жанчына павярнулася на ягоны голас і, ускрыкнуўшы, кінулася да сына. З дзвярэй дома ў двор павыходзілі бабуля, цётка, жонка Шамсібека.

— Жывы, жывы, сыночак! — паўтарала маці, пагладжваючы яго па плячы. — А мы ўжо столькі слёз па табе пралілі.

— Вы, жанчыны, заўсёды занадта шмат плачаце, — з усмешкай прамовіў Шамсібек і падхапіў на рукі дзіця. — Сын, ты ўжо зусім вялікі! Пара заводзіць для цябе каня...

Выявілася, што Шамсібекаў бацька паехаў на некалькі дзён па справах у Андыжан.

Да бацькавага прыезду малады чалавек нікому не казаў пра загад Улугбека перасяліцца ў сталіцу. Калі Ісмаіл-Хаджы даведаўся пра волю султана, ён сказаў:

— Алах спагадны да цябе, сынку. Вялікі Ўлугбек кліча цябе да служэння. Няхай беражэ цябе на ўсіх шляхах бацькава блаславенне.

Рассталіся на ростанях на ўзгорку. І доўга яшчэ стаялі бацька і маці, гледзячы, як маленькі караван з некалькіх павозак і двух коннікаў марудна цягнецца па вялікай гандлёвай дарозе, раз-пораз знікаючы ў клубах пылу.

Шамсібек і Камарыдзін дамовіліся заехаць па Ганімурада з жонкай. Сіпах думаў уладкаваць асілка ў асабістую султанаву гвардыю. Але калі праз два дні спадарожнікі прыбылі ў знаёмы кішлак і спыніліся перад брамай дома маладых, ніхто не выбег на шум. Камарыдзін прыўзняўся на стрэмях і зазірнуў цераз дувал у двор. Там нікога не было. Тады коннікі пазлазілі з коней і, прывязаўшы іх, увайшлі ў двор.

— Гаспадары! — паклікаў Шамсібек.

За спінай яго пачуўся нейкі шолах. Малады чалавек рэзка павярнуўся — з-за фіранкі, што закрывала ўваход на жаночую палову, выйшла Ганімурадава жонка. Твар яе быў адкрыты, валасы распушчаны. Шамсібек адвёў вочы ўбок. Раптам жанчына ўскрыкнула і кінулася ў кут двара. Праз імгненне адтуль пачуўся вар'яцкі рогат.

Шамсібек і Камарыдзін неўразумела зірнулі адзін на аднаго. У гэты час адчыніліся другія дзверы, і перад гасцямі з'явіўся сівабароды стары. Ён абапіраўся на тоўсты кій, на твары ягоным быў адбітак пакуты.

— Што з вамі, аксакал? — кінуўся да яго Шамсібек.

— А-а, што я... Вы б лепш спыталіся, што з нашым Ганімурадам.

— Што такое? — у адзін голас спыталіся Шамсібек і Камарыдзін.

— Калі б ён паехаў тады з вамі, — стары паківаў галавой, — уранні пасля вяселля на нас напаў Ахмадбайвачы са сваімі галаварэзамі. Яны крычалі, што вяселле незаконнае... Ганімурада ўратавала толькі заступніцтва Алаха — іншы б на яго месцы даўно развітаўся з гэтым светам... Але ён вельмі слабы і ўжо колькі дзён ніяк не апрытомнее.