Андрэй Дзмітрук - Выкраданне чарадзея

Немец ішоў і ішоў, набліжаўся і набліжаўся да яго, Петрыка. Крок, яшчэ крок... Вось ён спыніўся, пастаяў, паглядзеў, ці няма нідзе нікога, і зноў — цыб, цыб...

Аж потам халодным абдало Петрыка. «Што рабіць?» Кінуцца ўцякаць адсюль? Але куды? Дый немец убачыць жа, паласне з аўтамата. Як па Рэксу. Як па дзеду... І ля вываратня быць, чакаць, калі немец падыдзе зусім блізка, убачыць... Таксама ж...

Немец не збочваў — цыбаў і цыбаў, набліжаўся і набліжаўся. Ужо ён, Петрык, бачыў яго доўгі кручкаваты нос, вялікі губаты рот...

І тут раптам адбылося неверагоднае, цуд нейкі, дый годзе. З-пад вываратня выпаўзла нешта жывое. Рыжае, вёрткае, рухавае. З востранькай, як у мышкі, пыскай, жвавымі хітрымі вочкамі, загнутымі касцістымі рожкамі, вілястым куртатым хвосцікам... І худое-худое.

— Не бойся мяне, хлопчык, — сказала, шапнула яно ціхенька, лагодненька. — Я — Карчоўнік. Інакш — чорцік, што жыве ў карчах. Хі-хі, хе-хе... — засмяялася яно.

Успомніў Петрык — расказваў яму пра такіх калісьці дзед Максім.

— Што табе трэба ад мяне? — насцярожыўся Петрык, халадзеючы ад жаху — мала таго што немец цыбае, ідзе проста на яго, дык яшчэ і нячысцік гэты, Карчоўнік, аб'явіўся.

— Душа твая, — сказаў гэтак жа ціхенька, лагодненька нячысцік. І губы свае — сінія, тонкія — аблізаў.

— Купіць яе хочаш? — паглядзеў проста ў вочы чорту Петрык.

— Ага, — пакруціў куртатым хвосцікам чорт.

— Не ўдасца, — рашуча хітнуў галавою Петрык і перавёў вочы на немца, які раптам зноў спыніўся, застыў, быццам пачуўшы галасы, няйнакш прыслухаўся.

— Не ўдасца, кажаш? Хі-хі, хе-хе, — захіхікаў, засмяяўся дробна, нядобра нячысцік. — І купляць не давядзецца, дарма забяру...

— Як гэта — дарма? — здзівіўся Петрык, бо ведаў, чуў ад дзеда: чэрці проста так, дарма, душу не бяруць, а купляюць.

— Хі-хі, хе-хе, — хіхікаў нячысцік. — Вельмі проста. Вось немец цябе зараз згледзіць і стрэліць. І я... Хі-хі, хе-хе... Забяру тваю душу. Так, дарма. Яна ж, твая душа, немцу, можа, не трэба...

Немец зноў пайшоў, пацыбаў. І быў ужо зусім-зусім блізка. Нават дыханне яго — цяжкае, стоенае, насцярожанае — чуў Петрык. І быццам бачыў яго, Петрыка. Ва ўсякім выпадку так здалося Петрыку, калі ён падняў галаву, паглядзеў на немца.

— Ну дык як? — шаптаў, не адставаў нячысцік. — Жыць астанешся... Я праганю немца, не заб'е ён цябе... Маці знойдзеш. Вернешся дадому, у вёску. Канца вайны дачакаешся... У школу пойдзеш... Станеш вядомым чалавекам. Будзеш жыць так, што зайздросціць табе будуць...

— А далей? — скрозь зубы працадзіў Петрык.

— Далей... Паміраюць усе. І ты памрэш. А тады... Табе ўсё адно, дзе душы тваёй быць.

— А табе?

— Мне? О, чым болей у мяне душ, тым я багацейшы. Немец зноў спыніўся, яшчэ раз, цяпер пільней, уважлівей паглядзеў на выварацень. І націснуў на спуск — аўтамат рыгнуў агнём, кулі ўдарылі ў сухадрэвіну, з вываратня пасыпаўся сухі пясок, мох.

— Ну дык як, згода? — зашаптаў, быццам і сам спалохаўшыся стрэлаў, нячысцік. — Руку, руку давай... А то... Крыкну — і бясплатна душу тваю забяру. Чарга з аўтамата — і ты... Мёртвы, хі-хі, хе-хе...

І працягнуў сваю... Не, не, не руку, а лапу. З маленькімі чорнымі кіпцюрыкамі на пальцах, халодную, ліпкую... Нават не працягнуў, а як бы ўсунуў, улажыў Петрыку ў руку. І ён, не ўсведамляючы, што робіць — а можа, ад страху, немец жа зусім блізка стаяў! — сціснуў яе.

— Ну вось, даўно б так... А то... Хі-хі, хе-хе, — засмяяўся, захіхікаў зноў дробненька, але, адчувалася, здаволена нячысцік. — Глядзі цяпер, як немца я праганяць буду, цябе ратаваць...

І шустра скокнуў з-пад вываратня, бултыхнуўся ў ваду перад самым немцам, абдаўшы таго з ног да галавы пырскамі. Ад нечаканасці, жаху немец закрычаў, дзіка і па-вар'яцку прарэзліва, зноў пусціў з аўтамата чаргу.

Закрычаў, загалёкаў, але ўжо дзесьці зусім у іншым баку, у лазняку, і нячысцік.

Немец, відаць, не зусім цямячы, што здарылася, пастаяў яшчэ хвіліну-другую, выцер рукой вочы, твар і, павярнуўшыся, пацыбаў, як не пабег раптам назад, на лес, дзе было суха, чуліся галасы іншых немцаў.

А Петрык так і астаўся ляжаць ля вывернутай старадрэвіны.

«Ці не здалося ўсё гэта мне? — падумаў. — Немец... Нячысцік... Казак ад дзеда наслухаўся. Вось і ўявілася...»

Вечара, змяркання дачакаўся. А тады — дадому, у вёску, падаўся.

Маці, убачыўшы сына — жывога, здаровага, — схапіла яго на рукі, пачала цалаваць.

— А як жа гэта ты, сыночак, адстаў ад мяне? — плакала, галасіла яна. — І дзе, дзе ты быў, дзе хаваўся? Немцы ж па лесе хадзілі, людзей шукалі. І каго знаходзілі — забівалі, цесакамі рэзалі...