Алесь Аляшкевіч - Век Вадаліва

Мой доўгі роздум Зураў успрыняў па-свойму.

— Мы разумеем, — парушыў ён маўчанне, — што вас вельмі чакаюць на Зямлі: сябры, родныя, урэшце — інстытут, работа. Але згадзіцеся, што адно натуральнае назіранне каштуе з тузін лабараторных доследаў. Ды й ці так ужо часта выпадаюць на нашу долю сустрэчы з братамі па розуме?

— Згаджайцеся, Андрэй Мікалаевіч, — страсянуўшы бялявымі валасамі, раптам падала голас абаяльная дзяўчына, яхая стаяла да гэтага часу моўчкі каля ілюмінатара. — Вы ж нічога не губляеце...

Капітан тут жа адрэкамендаваў незнаёмку:

— Дарэчы, пазнаёмцеся. Наша чароўная фея біялогіі...

— Вольга. Называйце мяне проста Вольга, — перапыніла маладога чалавека дзяўчына.

Я прыгледзеўся да яе. Чысты бялюткі тварык, вялікія шэрыя, злёгку раскосыя вочы, задзірлівая дзіцячая ўсмешка... Мне на імгненне здалося, што я ўжо дзесьці бачыў гэтую прыгожую дзяўчыну. Але дзе і калі, як ні намагаўся, успомніць не здолеў.

— Ну як, Андрэй Мікалаевіч, прымаеце нашу прапанову? — занепакоена паўтарыў сваё пытанне капітан.

— Калі пра гэта просіць прыгожы пол, — паспрабаваў я ўсміхнуцца, — як тут адмовіцца.

Зураў з палёгкай уздыхнуў.

— Ух, нібы гара з плячэй... Прызнацца, дыпламат з мяне дрэнны. Баяўся, што ўсё сапсую.

— Чаму ж, — зычліва прамовіў я, — па-мойму ў вас добра атрымліваецца...

Чаму я так хутка даў згоду? Ну, па-першае, як я ўжо казаў, без прафесіянала ім у такой важнай справе давялося б вельмі цяжка. I потым дзяўчына, з якой мяне пазнаёміў капітан, казала праўду: што, уласна, я губляў, пагадзіўшыся на гэтае падарожжа? Чым дарма нудзіцца на якімсьці заняпалым астэроідзе ў чаканні немаведама чаго і каго, дык і сапраўды: ці не лепш заняцца справай?

— Тады ўладкоўвайцеся. Я распараджуся наконт вашай каюты, — весела прамовіў капітан. — Азнаёмцеся з караблём і лабараторыяй. Яе вам пакажа Сарторык. А роўна а дванаццатай, калі ласка, просім вас у кают-кампанію на разгляд задання...

Я пакінуў рубку, прайшоў у ліфт і спусціўся ў рабочы адсек. З распакоўкай уласных чамаданаў вырашыў пачакаць — было роўна палова дзесятай, і ў мяне мелася досыць часу, каб паспець гэта зрабіць. Перш-наперш я хацеў агледзець карабельную лабараторыю — маё новае месца працы.

Шырокі прамавугольны калідор, у якім я апынуўся, калі выйшаў з ліфта, быў пустэльны. Яркае ружовае святло, якое праменілася са столі, прымусіла на секунду прыжмурыць вочы. Дзесьці гулі вентылятары і ледзь чутна падвывала нябачная помпа паветраачышчальніка. Калідор цягнуўся спачатку прама, потым паварочваў налева. Я няспешна прайшоў каля двух паўкруглыхдзвярэй і спыніўся побач зтрэцімі, якія ўяўлялі сабою тоўстую паўпразрыстую шкляную пліту з шыльдай: «Л.».

Пры маім набліжэнні яна паволі ад'ехала ўбок. Я ўвайшоў. Нікога. Падобна, Сарторык дзесьці затрымліваўся. Я пільна агледзеў лабараторыю. Яна была даволі прасторная. Проста перада мною зеўрала чарната агляднага ілюмінатара. Каля яго стаялі шырокі пластмасавы стол і мяккае крэсла-круцёлка. Паабапал двума ярусамі грувасціліся прылады і апараты. Абсталяванне было даволі сучаснае. I гэта выклікала ў мяне пачуццё задавальнення. Вось толькі апрабаваць усё ў працы, нават калі б жадаў, я ніяк не змог бы, паколькі не ведаў шыфру-ключа, які прыводзіў апараты ў дзеянне.

Я некалькі хвілін прастаяў у нерашучасці. Што ж рабіць? Дачакацца Сарторыка? Ці ісці распакаваць чамаданы?

«Не, калі ўжо зайшоў дык трэба дачакацца», — вырашыў я і падышоў да шкла. Чарната ў ім пры маім набліжэнні паблякла, ператварылася у сіняватае зорнае гало. Каб хоць неяк прабавіць час, я ўзяў з паліцы кнігу, сеў у крэсла.

Гэта быў сорак восьмы том астрафізічнай энцыклапедыі. Разгарнуў яго на стале, адшукаў загаловак: «Планетная сістэма Аэрон» і пачаў удумліва чытаць. На жаль, звесткі пра гэтае касмічнае ўтварэнне былі вельмі сціплыя.

Гэта планетная сістэма, якая круцілася вакол вельмі вялікай гарачай зоркі Нега, была адкрыта гадоў з трыццаць таму. Увогуле, сістэмай яе можна было назваць з вялікай нацяжкай. Таму што гэта была звычайная планета-гігант з адносна невялікім шаравым спадарожнікам. Але паколькі апошні валодаў не толькі значнай масай — прыкладна з наш Меркурый, — але і атмасферай, яго і залічылі да планет. Адпаведна з гэтым сістэме вызначылі і статус. Галоўная планета была названа Аэстай, а яе спадарожнік — Сакстам: у гонар вучоных, што адкрылі ўтварэнне.

Спачатку планеты амаль не прыцягвалі ўвагі навукоўцаў, бо пасля нядоўгага назірання за імі было выяўлена, што яны не могуць быць населеныя. Надзвычай суровыя тэмпературныя ўмовы на планетах, якія знаходзіліся вельмі блізка да свайго сонца і рухаліся па выцягнутых арбітах, практычна выключалі магчымасць існавання жыцця. Гэту выснову пацвердзіў і аналіз атмасферы планет, што быў зроблены з борта навукова-даследчай станцыі «Пошук-12», якая праляцела ў непасрэднай блізкасці ад іх. Яны аказаліся даволі багатыя на С02 і вельмі бедныя на кісларод і азон — газы, вельмі неабходныя для ўзнікнення і развіцця жыцця. Таму загадкавымі нябеснымі целамі доўгі час амаль не займаліся. Можа, да іх была б страчана наогул усялякая цікавасць, калі б раптам не высветлілася адна вельмі важная акалічнасць. Менавіта яна карэнным чынам змяніла адносіны вучоных да Аэсты і яе спадарожніка, а ў выніку планеты перайшлі да рангу нябесных целаў, якія заслугоўвалі самай пільнай увагі.