Ursula Le Guin: Machten van Aardzee

Met luide en heldere stem verbrak Ged de oerstilte en sprak de naam van de schaduw, en in hetzelfde ogenblik sprak de schaduw zonder lippen of tong en uitte hetzelfde woord: ‘Ged.’ En de twee stemmen werden één enkele stem. Ged strekte de handen uit, liet zijn staf vallen en greep zijn schaduw, greep zijn zwarte zelf dat de handen naar hem uitstrekte. Licht en donker stootten opeen, voegden zich samen en werden één. Voor Vetch echter die van ver over het zand angstig door de donkere deemstering tuurde, leek het als was Ged overwonnen, want hij zag hoe de heldere gloed ineenkromp en zwakker werd. Van woede en wanhoop vervuld sprong hij uit de boot in het zand omzijn vriend te hulp te snellen of met hem te sterven, en rende in de richting waar in de vale leegte van het droge land nog een kleine stervende schimmer van licht zichtbaar was. Maar onder het lopen zonk het zand weg onder zijn voeten en het was als worstelde hij zich door drijfzand, of door de zware brekers van de zee; totdat met een razende vloedgolf van geluid en daglicht, met de bittere kou van de winter en de bittere smaak van het zout hij plotseling weer werd teruggeworpen in de wereld en spartelend ronddreef in de ware en levende zee. Vlakbij schommelde leeg hun boot op de grijze golven. Iets anders kon Vetch op het water niet ontdekken want de toppen der golven sloegen hem de ogen dicht en verblindden hem. Hij was geen goed zwemmer, maar hij worstelde zich zo goed hij kon naar de boot en hees zich over de rand naar binnen. Proestend probeerde hij het water weg te wissen dat uit zijn haar omlaag stroomde, en keek wanhopig om zich heen, zonder te weten in welke richting hij nu moest kijken. Tenslotte zag hij iets donkers te midden der golven, een heel eind verderop waar eens zand was geweest, maar nu weer het wilde water golfde. Hij wierp zich op de riemen en roeide met krachtige slagen naar zijn vriend, greep hem onder de armen en hielp hem zich over de rand te hijsen. Ged was volkomen verdwaasd en zijn ogen leken in het niets te staren, maar er was nergens iets te zien dat op een verwonding wees. Hij hield zijn zwarte staf van taxushout waarvan nu alle gloed was uitgedoofd, in de rechterhand geklemd en wilde hem niet loslaten. Hij sprak geen woord. Doodmoe en doorweekt lag hij rillend ineengedoken tegen de mast en schonk geen aandacht aan Vetch die het zeil hees en het door de boot te wenden de noordoostenwind deed vangen. Hij zag niets van de wereld tot het moment dat aan de hemel recht vooruit die bij het ondergaan van de zon reeds donker werd, in een baai van helder blauw licht tussen langgerekte wolken de nieuwe maan opkwam: een ring van ivoor, een rand van been die het zonlicht weerspiegelt en uitstraalt over de oceaan van duisternis. Ged hief het hoofd op en staarde naar die verre glanzende sikkel in het westen. Lang bleef hij staren en toen richtte hij zich op in volle lengte en hield zijn staf in beide handen als een krijger zijn slagzwaard. Hij keek rond zich naar de hemel, de zee, het bruine ‘Estarriol,’ zei hij, ‘kijk, het is volbracht, het is voorbij.’ Hij lachte. ‘De wond is geheeld,’ zei hij, ‘ik ben genezen, ik ben vrij.’ Toen boog hij zich voorover, verborg zijn gezicht in zijn handen en weende als een kind.

Tot dat ogenblik had Vetch hem met angstige bezorgdheid gade geslagen, want hij verkeerde in onzekerheid over wat er in het donkere land geschied was. Hij wist niet of het Ged wel was die bij hem in de boot zat, en zijn hand hield zich al uren gereed om het anker te grijpen, er een gat mee te slaan in de romp van de boot en haar daar midden op zee tot zinken te brengen; want alles was beter dan dat hij naar de havens van Aardzee terugkeerde met naast zich het kwade ding dat naar hij vreesde de trekken en de gestalte van Ged had aangenomen. Maar nu hij zijn vriend zag en hem hoorde spreken, vervloog zijn twijfel en begon hij de waarheid te zien: Ged had noch gewonnen noch verloren, maar de schaduw van zijn dood genoemd met zijn eigen naam en zichzelf daarmee gemaakt tot een volkomen mens, een mens die zijn eigen ware zelf kent en daarom niet misbruikt noch in bezit genomen kan worden door enige macht buiten hemzelf, en wiens leven daarom geleefd wordt in dienst van het leven en nimmer in dienst van vernietiging, leed, haat of duisternis. In de Schepping van Ea, het oudste der liederen, staat geschreven: ‘Slechts in zwijgen het woord, slechts in duisternis licht, slechts in sterven het leven: scherp staat de vlucht van de havik tegen de lege hemel.’ Dit lied zong Vetch met luide stem terwijl hij de boot naar het westen stuurde, in het zeil de koude wind van de winternacht die hen vanuit de uitgestrektheid van de Open Zee in de rug blies.

Acht dagen zeilden zij voort en nog acht dagen vóór zij weer land in zicht kregen. Vele malen moesten zij hun waterzak vullen met zeewater dat zij door spreuken drinkbaar maakten. Ook visten zij, maar zelfs als zij de spreuken der vissers riepen, was hun vangst slechts gering; want de vissen van de Open Zee kennen hun eigen namen niet en storen zich aan geen toverkunst. Toen zij niets meer te eten hadden dan een paar kleine stukjes gerookt vlees, herinnerde Ged zich wat Duizendblad hem gezegd had toen hij een koek uit de haard stal: dat hij zijn diefstal zou berouwen als hij op zee door honger werd gekweld. Maar ondanks zijn honger was het voor hem een aangename herinnering, want zij had hem ook gezegd dat hij samen met haar broer weer naar huis zou terugkeren.

Op de toverwind had hun vaart naar het oosten slechts drie dagen geduurd, maar voor hun terugkeer naar het westen hadden zij zestien dagen nodig. Nooit waren er mensen teruggekeerd die zo ver de Open Zee waren opgevaren als de jonge wijzen Estarriol en Ged met hun open vissersboot in de Vege Tijd van de winter. Zij geraakten niet in zware stormen en stuurden afgaand op het kompas en de ster Tolbegren een zekere koers, iets ten noorden van hun heenweg. Vandaar dat zij op de terugweg niet op Astowell aan land gingen, maar Toly en Sneg voorbijvoeren zonder ze in zicht te krijgen en voor het eerst voet aan wal zetten op de meest zuidelijke kaap van Kopping. Boven de golven zagen zij de rotsige klippen oprijzen als een machtige burcht en zeevogels cirkelden krijsend boven de brekers en de rook van de dorpshaardvuren dreef blauw weg op de wind.

Vandaar duurde de reis naar Iffing niet lang meer en zij bereikten de haven van Ismaay op een stille, sombere avond kort voor het ging sneeuwen. Zij meerden Uitkijk af, de boot die hen naar de kusten van het Koninkrijk des doods had gedragen en weer terug, en liepen door de smalle straten naar het huis van Vetch. Hun hart sprong op van vreugde toen zij binnentraden in het licht en de warmte van het vuur onder dat dak; en Duizendblad rende hen tegemoet, wenend van vreugde.

Als Estarriol van Iffing zijn belofte heeft gehouden en een lied gedicht heeft over de eerste grote geste van Ged, is dit werk ons niet bewaard gebleven. In het Oostruim vertelt men een verhaal over een boot die op de onmetelijke oceaan aan de grond liep, op vele dagen afstand van bekende kusten. Op Iffing zeggen ze dat het Estarriol was die in die boot zeilde, maar in Tok zeggen ze dat het twee vissers waren die door een storm ver de Open Zee op waren geblazen, en in Holp gaat het verhaal over een visser uit Holp en men beweert dat hij zijn boot niet van de onzichtbare banken los kon krijgen waarop zij was vastgelopen, en dus nog steeds daar rondzwerft. Zo zijn er dus van het lied van de Schaduw nog slechts weinige flarden van legende over die door vele jaren heen als drijfhout van eiland naar eiland zijn gespoeld. Maar in de Geste van Ged wordt over die tocht niets verhaald, noch over zijn ontmoeting met de schaduw; en dat alles geschiedde voordat hij ongedeerd langs het Drakenspoor voer, en de Ring van Erreth-Akbe uit de Tomben van Atuan naar Havnor terugbracht, en uiteindelijk weer naar Roke kwam en Archimagus werd van alle eilanden ter wereld.