Ursula Le Guin: Machten van Aardzee

‘Dan moet je ervoor oppassen haar voor een tweede maal als gebbeth te ontmoeten.’

‘Volgens mij,’ antwoordde Ged en strekte de handen uit naar de roodgloeiende kolen alsof er een kille windvlaag door hem heen ging, ‘volgens mij zal dat niet gebeuren. Zij is nu aan mij gebonden, zoals ik aan haar. Zij kan zich niet in die mate van mij losmaken, dat zij een andere mens kan grijpen en zijn wil en wezen uit hem kan wegzuigen, zoals zij het met Skiorh deed. Zij kan van mij bezit nemen: als ik ooit zwak word en aan haar poog te ontsnappen, de boei poog te breken, dan zal zij bezit van mij nemen. En toch, toen ik haar vasthield met alle kracht die in mij was, ging zij op in louter nevels en ontsnapte... En dat zal zij opnieuw doen, ook al kan zij in werkelijkheid niet ontsnappen, omdat ik haar altijd weer vinden zal. Ik ben aan het heilloze wrede ding gebonden en zal dat altijd blijven, tenzij ik het woord te weten kom dat haar meester is: haar naam.’ Peinzend vroeg zijn vriend: ‘Zijn er dan namen in het rijk der duisternis?’

‘De Archimagus Gensher beweerde van niet. Mijn leermeester Ogion beweerde het tegendeel.’

‘Eindeloos duren de twisten der wijzen,’ citeerde Vetch met een wat grimmige glimlach.

‘De dienares van de Oude Macht op Osskil bezwoer mij dat de Steen mij de naam van de schaduw kon vertellen, maar daaraan hecht ik weinig gewicht. Maar dan was er ook een draak die me kwijt wilde raken en in ruil daarvoor aanbood die naam te noemen. En ik heb wel eens gedacht dat waar wijzen twisten, draken heel goed wijs kunnen zijn.’

‘Wijs maar vijandig. Over welke draak heb je het eigenlijk? Je hebt niet verteld dat je, sinds ik je voor het laatst gezien heb, met draken hebt gesproken.’

Zij bleven die nacht nog lang doorpraten en ook al keerden zij steeds weer terug naar de bange onzekerheid over wat Ged nog te wachten stond, toch was daar boven alles de vreugde over hun samenzijn; want hun vriendschap was hecht en duurzaam, onverbreekbaar door tijd of noodlot. De volgende morgen werd Ged wakker onder het dak van zijn vriend en terwijl hij doezelig nog wat bleef liggen, voelde hij zich gelukkig als was hij op een plaats die volkomen veilig was tegen kwaad en onheil. De hele dag bleef er een zweem van deze dromerige vrede door zijn gedachten spelen wat hij evenwel niet als een gunstig voorteken beschouwde, maar als een afscheidsgeschenk. Het leek hem zeer waarschijnlijk dat zijn vertrek uit dit huis een vertrek zou zijn uit de laatste haven die hij zou aandoen, en dat hij er zolang deze korte droom zou duren, gelukkig zou zijn. Vetch had voor hij uit Iffing vertrok nog enige zaken te regelen en ging daartoe de stad uit samen met de jongen die als leerlingtovenaar bij hem in dienst was. Ged bleef achter met Duizendblad en haar broer die Alk heette en in leeftijd tussen haar en Vetch in stond. Hij was een echte jongen gebleven, want hij droeg de gave en de kiem van de toverkunst niet in zich; hij was nooit ergens anders geweest dan op Iffing, Tok en Holp, en zijn leven was vrij van zorgen en moeiten. Ged sloeg hem met verwondering gade en ook met een lichte afgunst, terwijl de ander op precies dezelfde wijze Ged gadesloeg. Beiden vonden zij het uiterst vreemd dat de ander die toch net als hijzelf negentien jaar oud was, zoveel van hemzelf verschilde. Ged vroeg zich verbaasd af hoe je op de leeftijd van negentien jaar nog zo volkomen zorgeloos kon zijn. Als hij naar Alks blozend en opgewekt gezicht keek, besefte hij hoe geschonden en uitgeteerd het zijne was, en hij had er geen vermoeden van dat Alk hem zelfs om de littekens in zijn gezicht benijdde, die hij immers hield voor sporen van drakenklauwen en dus voor de rune en het merkteken van de ware held.

De twee jonge mannen hielden dus wat afstand van elkaar, maar Duizendblad liet tegenover Ged haar schuchterheid al spoedig varen, want in haar eigen huis was zij de vrouw des huizes. Hij was erg hoffelijk tegenover haar en zij stelde hem vele vragen, omdat Vetch haar naar zij beweerde, nooit iets wilde vertellen. Zij was die twee dagen druk bezig met het bakken van koeken die de reizigers op hun tocht konden meenemen, en met het in doeken wikkelen van gedroogde vis, vlees en andere proviand voor hun boot, maar tenslotte zei Ged haar dat ze er maar mee op moest houden, want dat hij niet van plan was in éen ruk naar Selidor te zeilen zonder tussendoor ergens aan land te gaan. ‘Waar ligt Selidor?’

‘Heel ver weg in het Westruim waar draken even gewoon zijn als muizen.’

‘Blijf dan maar liever hier in het Oosten waar draken even klein zijn als muizen. Hier is het vlees voor jullie; weetje zeker dat het voldoende zal zijn? Wat ik nu niet begrijp is dit: jij en mijn broer zijn machtige tovenaars, jullie hoeven maar met de hand te wuiven en iets te mompelen en klaar is kees. Hoe kunnen jullie dan ooit honger hebben? Als het op zee tegen etenstijd loopt, waarom dan niet ‘Vleespastei’ gezegd; dan verschijnt er een vleespastei en kun je gaan eten.’

‘Dat zouden we kunnen doen. Maar we hebben niet veel zin om zo te zeggen onze woorden op te eten. Per slot van rekening is ‘Vleespastei’ alleen maar een woord... We kunnen er een geur aan geven en smaak en er zelfs een gevoel van verzadiging mee opwekken, maar het blijft een woord. Het leidt de maag om de tuin en schenkt een hongerig mens geen kracht.’

‘Wijzen zijn dus nog geen koks,’ zei Alk die tegenover Ged bij de oven in de keuken zat en bezig was met het bewerken van het deksel vaneen houten kistje; hij was houtdraaier van zijn vak, zij het dan geen al te vlijtige.

‘En koks zijn helaas ook geen wijzen,’ zei Duizendblad die op haar knieën zat te kijken of het laatste blik met koeken dat op het houtskool stond te bakken, al bruin werd. ‘Maar ik begrijp er nog steeds niets van, Sperwer. Ik heb mijn broer en zelfs zijn leerling als het donker was, licht zien maken door alleen maar een woord te zeggen; en dat licht schijnt, het is helder en bepaald geen woord, maar een licht waarbij je kunt zien waar je loopt.’

‘Ja,’ antwoordde Ged. ‘Licht is een macht. Een grote macht die nodig is voor ons bestaan, maar bestaat zonder dat wij haar nodig hebben, geheel uit eigen kracht. Het licht van zon en sterren is tijd, en tijd is licht. In het zonlicht, in jaren en dagen, is leven. Het leven kan in het donker het licht oproepen door het bij de naam te noemen. Maar meestal is het zo, dat als je een wijze een ding of voorwerp ziet noemen of tot verschijnen oproepen, er iets heel anders gebeurt; hij roept dan geen grotere macht op dan die van zichzelf en wat er verschijnt is niets meer dan een illusie. Het oproepen van een ding dat er helemaal niet is, het noemen van iets door zijn ware naam uit te spreken, dat is een grote kunst die je niet zomaar mag gebruiken, bijvoorbeeld als je alleen maar honger hebt. Duizendblad, je draakje is er met een koek vandoor.’

Duizendblad had Ged zo aandachtig aangekeken terwijl zij zat te luisteren, dat ze niet gezien had hoe de harrekki van zijn warme zitplaats op de haak boven de haard omlaag was gekropen en een koek had gepakt die groter was dan hijzelf. Zij nam het kleine geschubde diertje op haar knie en voerde het met brokjes en kruimels, terwijl ze ondertussen nadacht over wat Ged haar verteld had.

‘Je zou dus niet een echte vleespastei oproepen uit angst dat je datgene zou verstoren waar mijn broer het altijd over heeft—ik kan niet op de naam komen.’

‘Het Evenwicht,’ antwoordde Ged kort want het was haar nu hoge ernst.

‘Ja. Maar toen je schipbreuk had geleden, ben je weggezeild in een boot die grotendeels uit spreuken was geweven en toch niet lekte. Was dat ook illusie?’

‘Och, voor een deel was het waan, want ik voel me niet op mijn gemak als ik de zee door de gaten in mijn boot naar binnen zie komen en daarom heb ik ze voor het gezicht maar dichtgemaakt. Maar de stevigheid van de boot was geen waan en evenmin een oproeping; zij was gebouwd met een andere vorm van toverkunst, een bindspreuk. Het hout was gebonden tot één geheel, tot een volkomen ding, een boot. En wat is een boot anders dan een ding dat geen water doorlaat?’