Ursula Le Guin: Machten van Aardzee

Gezamenlijk liepen zij de schemerige straat af en onder het voortgaan merkte Ged op: ‘Men zegt op Gont dat de vrouwen van Gont moed bezitten, maar ik heb er nog nooit een meisje gezien dat een draak als armband droeg.’

Duizenblad moest erom lachen en antwoordde onbevangen: ‘Het is maar een harrekki; zijn er op Gont dan geen harrekki’s?’ Toen schrok zij van haar eigen overmoed en hield weer de hand voor haar ogen. ‘Nee, en evenmin draken. Is dat dier dan geen draak?’

‘Een kleintje dat in eikebomen woont en zich voedt met wespen, wormen en vogeleieren; hij wordt nooit groter dan zo. O Heer, mijnbroer heeft me verteld van het dier dat u altijd bij u had, het wilde ding, de otak. Hebt u hem nog?’

‘Nee, niet meer.’

Vetch keek hem aan alsof hij iets wilde vragen, maar hij hield zich in en begon er pas veel later over, toen zij getweeën alleen gelaten bij de stenen haard in Vetch’ woning zaten. Hoewel hij de bekwaamste tovenaar van het hele eiland Iffing was, had Vetch zich gevestigd in Ismaay de kleine stad waar hij geboren was en nu met zijn jongste broeder en zijn zuster het ouderlijk huis bewoonde. Zijn vader was een niet onbemiddelde koopman geweest en de woning was ruim met een zoldering uit zware balken, en stond vol met allerlei tekenen van huiselijke welstand als aardewerk, fijne weefsels en bronzen en koperen vaatwerk op fraai bewerkte kasten en kisten. In een hoek van het grootste vertrek stond een harp uit Taonia en in een andere het weefgetouw van Duizendblad waarvan de stoel was ingelegd met ivoor. En zo was dus de ongecompliceerde en bezadigde Vetch zowel een machtig tovenaar geworden als een regelrecht heer des huizes. Er woonden nog een paar oude dienaren die lief en leed met de familie gedeeld hadden, en dan de broer, een opgewekte jonge man, en Duizendblad die de beide vrienden rap en zwijgend het avondmaal bereidde en tijdens de maaltijd naar hun gesprekken luisterde om vervolgens naar haar eigen kamer te glippen. Alles ademde hier vastigheid, vrede en veiligheid; en Ged keek het vuurverlichte vertrek rond en zei: ‘Zo zou een mens moeten kunnen leven,’ en slaakte een diepe zucht. ‘Och, het is maar één manier,’ zei Vetch. ‘Er zijn ook andere. Maar vertel me nu eens, als dat kan, over je reilen en zeilen in de twee jaren sinds we elkaar voor het laatst hebben gesproken. En vertel me ook over de reis die je aan het maken bent, want ik zie best dat je deze keer niet lang bij ons zult blijven.’ Dat deed Ged en toen hij uitgesproken was, dacht Vetch lange tijd diep na en zei toen: ‘Ik ga met je mee, Ged.’

‘Nee.’

‘Toch wel.’

‘Nee, Estarriol. Dit is niet jouw queeste of jouw vloek. Alleen ben ik aan deze kwade tocht begonnen en alleen zal ik haar voleinden. Ik wil niet dat er ook een ander van te lijden heeft en jij wel het minst van allemaal, Estarriol, want jij was het die bij het eerste begin mijn handen van het kwaad hebt pogen te weerhouden.’

‘Trots heeft bij jou altijd al de boventoon gevoerd,’ antwoordde zijn vriend glimlachend, als spraken zij over een zaak die voor geen van beiden van groot belang was. ‘Maar let wel: het is jouw queeste, dat staat buiten kijf, maar als jij faalt, moet er dan niet een ander zijn die de Archipel zal kunnen waarschuwen? Want vanaf dat moment is de schaduw een machtige bedreiging. En als je het ding verslaat, moet er dan niet eveneens een ander zijn die het in de Archipel kan rondvertellen zodat jouw Geste overal bekend en gezongen zal worden? Ik weet dat ik je niet veel zal kunnen helpen, maar toch geloof ik dat ik met je mee moet gaan.’ Na deze pleitrede kon Ged zijn vriend niet meer afwijzen, maar hij zei wel: ‘Ik had hier vandaag niet moeten blijven. Dat wist ik, maar ik bleef toch.’

‘Wijzen ontmoeten elkaar niet bij toeval, jongen,’zei Vetch. ‘En tenslotte heb je zelf gezegd dat ik al bij je was aan het begin van je queeste; het is niet meer dan logisch dat ik je tot het eind ervan vergezel.’ Hij gooide een blok hout op het vuur en gezamenlijk tuurden zij lange tijd in de vlammen.

‘Een is er van wie ik na die avond op de Bult van Roke nooit meer iets gehoord heb, en ik heb op de School ook nooit naar hem durven vragen: Jasper, bedoel ik.’

‘Hij heeft nooit zijn staf gekregen. Hij heeft nog diezelfde zomer Roke verlaten en is naar het eiland O gegaan waar hij aan het vorstelijk hof te O-tokne als tovenaar in dienst is getreden. Meer dan dat weet ik niet van hem.’

Weer zwegen zij, staarden in het vuur en koesterden, gezeten op de brede rand van de vuurplaats met hun voeten bijna tussen de kolen, hun benen en gezichten in zijn warmte, want het was een bitterkoude nacht.

Tenslotte zei Ged met zachte stem: ‘Er is iets waarvoor ik bang ben, Estarriol, en waarvoor ik nog banger ben als jij me, wanneer ik wegga, vergezelt. Ginds op de Handen, in die doodlopende inham keerde ik mij tegen de schaduw; zij was binnen het bereik van mijn handen en ik greep haar vast — poogde haar vast te grijpen. En er was niets waaraan ik houvast had; ik kon haar niet verslaan. Zij sloeg op de vlucht en ik volgde haar. En dat kan weer gebeuren, en ook daarna weer. Ik bezit geen macht over het ding. Wie weet is er aan het einde van deze queeste geen dood en ook geen overwinning, is er niets om te bezingen, geen einde. Wie weet moet ik haar wel heel mijn leven achtervolgen van zee tot zee en van land tot land, in een jacht zonder hoop en zonder einde, een schaduwqueeste.’

‘Laat af,’ zei Vetch en maakte met de linkerhand het gebaar waarmee men onheil waarvan gesproken wordt, poogt af te wenden. Ondanks zijn sombere gedachten moest Ged erom lachen, want het is eerder de ban van een kind dan van een wijze; er was in Vetch nog altijd iets van zijn dorpse onschuld achtergebleven. Toch bezat hij tevens een scherp en helder inzicht dat direct doordrong tot de kern van de zaak. Hij vervolgde nu: ‘Dat is een onzalig en naar ik vurig hoop, onjuist vermoeden. Ik heb het begin gezien en ik weet vrijwel zeker dat ik ook het einde zien zal. Op een of andere wijze zul je zijn aard en wezen achterhalen, zul je te weten komen wat het is, en het kunnen grijpen, binden en vernietigen. Maar de vraag „wat het is” zal moeilijk te beantwoorden zijn... Er is nog iets dat me zorgen baart en wat ik niet begrijp. Naar wat men op Veming gezien heeft en wat ikzelf hier op Iffing zag, heeft de schaduw nu blijkbaar jouw gestalte aangenomen of althans een voorkomen dat veel op je lijkt. Hoe is dat mogelijk en waarom doet zij het en waarom heeft zij het in de Archipel nooit gedaan?’

‘Er is een gezegde: de Ruimen hebben eigen Regels.’

‘Ja, een treffend gezegde, dat kan ik je,verzekeren. Ik heb op Roke menige goede spreuk geleerd die hier geen macht heeft of averechts afloopt; en er worden hier anderzijds spreuken geweven waarvan ik op Roke nooit had gehoord. Iedere streek heeft zijn eigen machten en hoe verder je van de Binnenste Streken wegtrekt, hoe meer je naar die machten en hun beheersing slechts kunt gissen. Maar ik geloof niet dat deze verandering in de schaduw alleen daardoor is teweeggebracht.’

‘Ik evenmin. Ik neem aan dat toen ik ophield voor haar te vluchten en mij tegen haar keerde, deze ommekeer van mijn wil haar vorm en gestalte heeft gegeven, ook al verhinderde dit tevens dat mijn kracht van mij werd weggenomen. Zij is de echo van al mijn handelingen; zij is mijn schepsel.’

‘In Osskil heeft zij je bij de naam genoemd en daarmee alle toverij gekeerd die je tegen haar had willen gebruiken. Waarom heeft zij dat daar op de Handen niet weer gedaan?’

‘Ik weet het niet. Misschien ontleent zij de kracht om te spreken alleen maar aan mijn zwakheid. Je zou bijna zeggen dat zij met mijn eigen tong spreekt, want hoe anders kan zij mijn naam kennen? Hoe is zij mijn naam te weten gekomen? Sinds ik van Gont ben weggegaan, heb ik op zee mijnhersens voortdurend hiermee afgepijnigd, en nog steeds zie ik het antwoord niet. Wellicht kan zij in haar eigen vorm of vormeloosheid niet spreken, maar alleen als gebbeth, met een geleende tong. Ik weet het niet.’