Владимир Шитик: Апошняя арбіта

Бурмакоў здагадаўся, што камфорт у катэджы ўражання на яго новага жыхара не зрабіў, і пасміхнуўся:

— Паверце, калега, некалі вы ацэніце створаныя тут умовы. А зараз, прабачце, я часова вас пакіну.

Новыя абставіны, неабходнасць даказваць неўзабаве сваё права на ўдзел у экспедыцыі, а пакуль што вымушанае чаканне — усё гэта бударажыла Паўла, не давала сядзець на месцы. Ён пасоваўся па пакоях, пагартаў некалькі кніжак, нават уключыў тэлевізар. Напэўна, перадача была цікавая — рэпартаж з падводнай акіянскай станцыі. А ён, гледзячы на экран, злавіў сябе на тым, што не ўлоўлівае сутнасці падзей. I тады выключыў тэлевізар і выйшаў з катэджа.

Сонца ўжо хілілася на захад, але ўсё яшчэ было горача і нават у цені кронаў стромкіх карабельных соснаў не адчувалася прахалоды. Павел адшукаў замшэлую малаходжаную сцяжынку і паглыбіўся ў гушчар.

Сасоннік хутка скончыўся, пачалося драбналессе — зараснікі маладых бярозак і вольхаў. Галінкі хвасталі па твары, драпалі рукі. А Павел усё ішоў і ішоў, пакуль не набрыў на спакойнае, парослае лілеямі, лясное возера. Ён пакрочыў па травяністым беразе. Пад нагамі спружыніла, як на высахлым тарфяным балоце, у нерухомым паветры пахла сапрэлым леташнім лісцем — напэўна, учора ці заўчора тут быў дождж і лес не паспеў яшчэ прасохнуць.

У тым месцы, дзе з возера выцякала маленькая празрыстая рачулка, Павел спыніўся. Каля вытоку нехта змайстраваў будан, побач прывязаў лодку. Палел зрушыў з месца лодку, уставіў у качоты вёслы і раптам успомніў, што якіх два дні таму нааад збіряўся з Валяй махнуць на Браслаўшчыну. На сэрцы зрабілася цяжка. Так і не адплыўшы, ён выскачыў на бераг, падцягнуў лодку да слупка і, не разбіраючы дарогі, напрасткі рушыў дадому.

— Сумуеце? — Бурмакоў ужо чакаў яго.

Павел падумаў, што гэты чалавек умее глядаець субяседніку ў душу, і шчыра адказаў:

— Не люблю няпэўнасці, чакання.

Сцяпан Васільевіч спачувальна выслухаў, скаааў:

— Я сам быў такі. А будзе ж хвіліна, Павел Канстанцінавіч, калі вы нават сённяшні, невясёлы, можа, для вас, дзень успомніце, як адзін з самых дарагіх, з замілаваннем,— ён правёў Гушчу ў гасціную, усадаіў у крэсла, сеў сам насупраць.— А што датычыць няпэўнасці, то яна для ўсіх. За выключэннем хіба аднаго: «Набат», так будзе называцца наш планеталёт, стартуе дакладна ў вызначаны час.

Павел пільна паглядзеў на Бурмакова, шукаючы на яго твары хваляванне, непакой, аднак нічога не заўважыў. Сцяпан Васільевіч задуменна перабіраў пальцамі лісцікі чаромхі, навіслай над адчыненым акном.

— Заўтра, бадай, нам ужо не стане часу любавацца прыгажосцю Зямлі,— памаўчаўшы, сказаў ён.— А пасля... Калі здзейсніцца наша мара, зможам толькі ўспамінаць яе. Гэта будуць самыя дарагія ўспаміны.

Павел адчуў незадаволенасць сабой. Сцяпан Васільевіч вымушаны другі раз казаць яму прапісныя ісціны. Нешта распусціўся ён, будучы касманаўт Гушча. А Бурмакову верыў. Сцяпан Васільевіч быў адзін з тых, хто пабыў у працяглай экспедыцыі на Месяцы, і прыемна, што ён ужо не аддзяляе сябе ад яго, Паўла.

IV

Для чалавека любой эпохі падарожжа ў космас заўсёды будзе рамантыкай. Таму што вельмі доўга чалавек не мог вырвацца з абдымкаў зямнога прыцягнення. Аднак, бадай, толькі той, хто пабывае ў прасторы, скажа, што, акрамя рамантыкі, ёсць яшчэ цяжкая, будзённая праца, якая пачынаецца з самага першага дня падрыхтоўкі да палёту.

Сваю першую ноч у касмічным гарадку Павел, як і напярэдадні ў Мінску, спаў кепска — трывожныя думкі лезлі ў галаву. А пазней ён засыпаў ужо, ледзь крануўшыся падушкі. I тыдзень, як і прадказваў Бурмакоў, прамільгнуў, бы адны суткі.

Апутаны правадамі з рознымі датчыкамі, Павел гадзінамі то ляжаў нерухома, то, наадварот, выконваў спецыяльныя практыкаванні, даючы незвычайную нагрузку мышцам і сэрцу, то сядзеў за сталом і рабіў складаныя разлікі. Яго паводзіны і стан рэгістраваліся складанымі прыборамі, вынайдзенымі ў апошні час і здольнымі за параўнаўча кароткі тэрмін вызначыць якасці арганізма. Нарэшце Павел, відаць, задаволіў патрабаванні прыдзірлівых дактароў, бо аднойчы, калі ён рашыў ужо, што даследаванням яго асобы не будзе канца, яны сказалі:

— Годны!

Пасля гэтага, калі не здарыцца нічога непрадбачанага, Павел мог лічыць сябе членам экіпажа «Набата».

Задаволены, Павел вярнуўся ў катэдж. Наперадзе быў упершыню за колькі часу вольны вечар: рабі што хочаш, займайся чым хочаш. Павел сеў у крэсла, адкінуўся на спінку. Можна было пазваніць Валі. Аднак, падумаўшы, рашыў, што заўтра ўсё роўна прыбудзе ў Мінск. Дык хай гэта будзе для яе сюрпрызам, які, можа, згладзіць другі сюрпрыз, не надта вясёлы — вестку пра хуткі адлёт. Павел паўляжаў, як у самалётным сядзенні, і дзівіўся з сябе. Аднекуль насунулася вяласць, стома, нешта падобнае на апатыю. Відаць, гэта была звычайная рэакцыя нервовай сістэмы на працяглую аддачу энергіі. Але розум не хацеў мірыцца з тым, што ён — вельмі дужы, вынослівы чалавек — так хутка здаўся. Перасільваючы сябе, Павел падняўся і выйшаў на вуліцу.