Владимир Шитик: Апошняя арбіта

Нарэшце Валя не вытрымала:

— Гэта невыносна, Паўлік! Што здарылася, навошта табе былі тыя старыя кнігі?

II

Яны стаялі каля Валінага дома. Павел прыхіліўся да дрэва, паглядзеў угору. Густая крона серабрыстай таполі закрывала неба, і толькі адзін праменьчык, дрыготкі і няпэўны,— вестка нейкай далёкай зоркі — прабіўся скрозь нерухомую лістоту. Павел прыгледзеўся і пазнаў Касіапею. Падумалася, а раптам гэта адтуль прыляталі тыя, чые сляды застаюцца неразгаданымі на нашай Зямлі.

— Ну! — Валя кранула за руку.— Ты чуў маё пытанне?

Дзівачка! Хіба ён можа не пачуць, калі гаворыць яна, Валя? Але як жа гэта не проста — узяць і расказаць пра ўсё, што поўніць цябе. Ён паціснуў плячамі, быццам падкрэсліваючы, што ў гэтым няма нічога вартага вялікай увагі:

— Аднойчы я паверыў, што на Зямлі былі прышэльцы. Гэта было даўно... Што прыляталі... Што паверыў у іх,— ён збянтэжана пасміхнуўся: — Зусім заблытаўся.

— Яно і відаць,— суха ўставіла Валя.

— А што? Сёння ўспомнілася, вольная хвіліна была, вось і надумаў асвяжыць у памяці сякія-такія дэталі. Калі ў што верыш, то яно жыве ў табе заўсёды.

— Ты пра перуанскія знаходкі? Нешта такое і я чула калісьці,— з сумненнем сказала Валя — не дапускала, што менавіта гэта, урэшце не новае для яго, магло так узрушыць Паўла. Чалавек логікі, рацыяналістычны, ён умеў стрымліваць свае пачуцці. Ва ўсякім разе, на тэнісным корце старая гіпотэза забылася б.

— Хто мне дакажа, што ў Сусвеце больш няма разумных істот? — Павел узяў легкадумны тон.— Можа, нават у гэты самы час з якой-небудзь планеты Індзейца стартуе зоркалёт у Сонечную сістэму.

— От было б здорава! — ажывіўся Віця. Душэўныя перажыванні сястры і яе жаніха яго не займалі. 3 іх размовы ён выбраў толькі ўпамінанне пра чужынцаў.— А што, калі яны сапраўды падлятаюць ужо?

Ён сказаў гэта так горача, зацікаўлена, што і Валя на імгненне паддалася яго эмацыянальнасці, перасмыкнула плячамі:

— I з свайго карабля паглядае на мяне. Бр-р...

— Няма чужынцам больш чаго рабіць! — абурыўся юнак. Ён хацеў працягу сур’ёзнай размовы.— Няўжо і для іх мае сілу наша тэорыя адноснасці?

— Як для ўсяго жывога,— адказаў Павел.— Таму і не адбыўся пакуль што паўторны прылёт. Больш таго, яны, наведвальнікі Зямлі, можа, наогул яшчэ ў дарозе да свайго дому.

— Ага,— насмешліва сказала Валя — зноў успомніла пра Паўлаву скрытнасць,— іх дзень — наша стагоддзе. Хопіць лунаць у прасторы, астраномы,— зірнула на гадзіннік: — Зайдзі, Паўлік, да нас. Пасядзім крыху на развітанне.

Ва ўтульнай гасцінай Гушча агледзеўся, нібы быў тут упершыню. Кожная рэч у гэтым пакоі сёння выклікала ў яго смутак, нагадвала пра хуткае расстанне з Валяй. Каб неяк пазбыцца гэтага адчування, сеў за піяніна, прабег пальцамі па клавішах. Па пакоі паплыла мелодыя, прывычная, адпаведная настрою.

— Ты што іграеш? — Валя заўважыла яго задуменнасць, рашыла праверыць здагадку.

— Га? — схамянуўся Павел.— Ды вось...

— «Лунную санату»,— пасміхнулася Валя.— Сёння ты лунаеш у космасе.

Гушча паглядзеў на дзяўчыну, не разумеючы.

А Віця папракнуў:

— Заладзіла — думкі... саната... космас. Не разумееш ты, што такое сапраўднае захапленне!

Звычайна Валі падабалася, што яе Павел для брата самы аўтарытэтны чалавек. А зараз гэта чамусьці выклікала раздражненне, здалося, быццам Павел належыць ужо не толькі ёй. Яна сярдзіта сказала:

— Дзецям пара спаць.

Віця як не пачуў, перацягнуў сваё крэсла да піяніна.

— Павел Канстанцінавіч,— паклаў ён далоні на клавішы, каб той не зайграў зноў,— вы ўпэўнены, што яны былі ў нас?

Павел павярнуўся да юнака:

— Калі сур’ёзна, не думаю... Дакладней, не ўпэўнены. Але вельмі хачу, каб гэта было праўдай!

— А я ўпэўнены — былі! — У Віцевым голасе гучалі хваляванне, перакананасць, упартасць.— Проста людзі яшчэ шмат чаго не разумеюць у гісторыі Зямлі. А я,— ён аж прыўстаў, захоплены думкай,— хоць на Марс, хоць куды далей паляцеў бы, абы сустрэцца з іншапланецянамі. I не паглядзеў бы, што касмічныя караблі пакуль недасканалыя. Такая мэта вартая любых нягод.

— Падрасці,— буркнула Валя, але ўзяла сябе ў рукі, дадала спакайней: — А тым часам і палёт да Марса перастане быць праблемай. Так, Паўлік?

Павел нахіліўся над піяніна, адсунуў локцем Віцевы рукі, паўтарыў заключны акорд санаты. Потым сказаў, не паднімаючы вачэй:

— На Марс... Думаю, гэта ўжо хутка.

— Чуеш? — Віця радасна паглядзеў на сястру.

— Чым бы дзіця не цешылася...— нічога такога Павел не сказаў, а Валю зноў ахапіла трывога. Было ў яго словах нешта недагаворанае, прытоенае. У яе мільганула здагадка, і Валя спытала: — Твой ад’езд, Паўлік, звязаны з гэтымі легендамі аб прышэльцах?