Владимир Шитик: Апошняя арбіта

Гіпотэза пра касмічных гасцей Зямлі некалі хвалявала многіх спецыялістаў і даследчыкаў, выклікала гарачыя дыскусіі. А потым пра яе паступова забыліся. Відаць, неверагодным здалося гэта нават самым упартым прыхільнікам гіпотэзы, тым болей што ўсе пошукі дадатковых слядоў, доказаў аказаліся марнымі. Павел жа, як толькі пазнаёміўся з меркаваннямі аўтараў гіпотэзы, адразу паверыў, што прышэльцы на Зямлі былі. Мажліва, вельмі даўно, таму і захавалася так мала і да таго такіх няпэўных прыкмет іх прылёту. А крыху пазней ён падумаў, што, наведаўшы Зямлю, прадстаўнікі чужой цывілізацыі, напэўна, пабывалі і на некаторых планетах Сонечнай сістэмы, у прыватнасці на Марсе, які выглядае для гэтай мэты найбольш прывабным.

Неяк у час гутаркі з Бурмаковым Павел напаўжартам, напаўсур’ёзна выказаў сваю думку аб прышэльцах. Сцяпан Васільевіч, здалося, прапусціў яго словы міма вушэй. Але, відаць, запомніў, бо іншай прычыны, якая тлумачыла б просьбу вярнуцца да матэрыялаў старой дыскусіі, Павел не знаходзіў. Уздыхнуўшы, ён разгарнуў кнігу.

Навука сцвярджала: гасцей з космасу не было, калі, вядома, не лічыць метэарытаў. Довады выглядалі пераканаўча. Толькі не для Паўла. Ён чытаў і ў думках спрачаўся з сваімі нябачнымі апанентамі, якія нібы знарок не хацелі заўважаць, што і ў дваццаць першым стагоддзі ўсё яшчэ нельга растлумачыць многія з’явы і факты. У гарах Антылівана знаходзіцца славутая Баальбекская веранда — пляцоўка плошчаю Ў некалькі квадратных кіламетраў. Яна вымашчана вялізнымі добра адшліфаванымі каменнымі плітамі. Само па сабе гэта не здзіўляла б. Здолелі ж старажытныя егіпцяне без вежавых кранаў узвесці піраміду Хеопса, якая здаўна лічыцца адным з цудаў свету.

А Баальбек будаваўся раней, і калі ў пірамідах пліты важаць две-тры тоны, то на верандзе — да дзвюх тысяч тон. Людзі помняць Баальбёк з таго часу, як помняць сябе. Аднак ці маглі нашы старажытныя продкі пабудаваць такое тэхнічна дасканалае цуда і, галоўнае, навошта? Яны ж, як вядома, былі людзі практычныя і, не маючы пільнай патрэбы, не трацілі б сілы і сродкі на гэта збудаванне, бо дзеля чаго яно існавала, не відно. Дык чаму не зрабіць другі вывад: будавалі Баальбекскую веранду не зямляне, а госці з космасу і была яна стартавай пляцоўкай іх зоркалёта. Ніхто не даказаў, што гэта так, але ніхто не даказаў і адваротнае.

I на тэрыторыі Перу, у Паўднёвай Амерыцы, ёсць загадкавыя помнікі. Непадалёк ад паселішча Ціагунака ў Андах на беразе горнага возера захаваліся рэшткі вялікага горада. Дамы, храмы, умацаванні ўзведзены з вялікіх камянёў і блокаў вагой у дзесяткі тон. Вядома, горад будавалі не касмічныя прышэльцы, ім ён быў непатрэбны. А вось навучыць абарыгенаў, як даставіць на такую вышыню цяжкія пліты, іншапланецяне маглі. Нездарма легенда інкаў сцвярджае, што ўзводзілі горад белыя барадатыя людзі і што пазней яны, калі пачалася паводка, уцяклі адсюль. А можа, паляцелі? А веды племя майя ў галіне астраноміі, якія навукова пацвердзіць удалося толькі ў дваццатым стагоддзі,— адкуль яны? А можа, іх паведамілі людзям чужынцы? Не, ён, Павел Гушча, так хутка не адкіне гіпотэзу, не пагадзіцца з тымі, хто лічыць усё гэта зямным...

Павел так засяродзіўся, што не пачуў за спіной лёгкіх крокаў. Схамянуўся толькі тады, калі мяккія і цёплыя пальцы пяшчотна ляглі на яго вочы. Ён асяярожна разняў дзявочыя рукі, азірнуўся і ўбачыў Валю.

Дзяўчына нахілілася да стала, прачытала некалькі радкоў і здзіўлена зірнула на сябра:

— Паўлік! Ты і фантастыка? Дзіўна!..

Ён крыху разгубіўся, бо не мог адважыцца сказаяь Валі праўду, і пачаў няўдала выкручвацца:

— Абрыдлі формулы, шукаю разрадкі ў неверагодным.

— А я прыдумала зусім рэальнае для разрадхі — пацягну цябе зараз на стадыён, каб не сушыў мазгі. — Яна не надта паверыла Паўлу, бо ў ім, як у тых даўніх будаўнікоў Баальбека, на першым плане была практычная мэтазгоднасць. Так што наўрад ці заказаў ён такую груду газет і кніг дзеля простай забавы. Але выгляду не падала. Тым жа тонам дадала: — Сёння Віця выступае.

Павел увогуле паспеў асвяжыць у памяці ўсё, што трэба было. Самалёт адлятаў заўтра ўдзень, месца забраніравана. Таму Валіна прапанова аказалася дарэчы — усё роўна ён сам бы шукаў дзяўчыну праз якую гадзіну.

На вуліцы Павел, як між іншым, паведаміў:

— Заўтра мне ў Маскву. У чатырнаццаць дваццаць.

Яшчэ надоечы яны дамовіліся гэты тыдзень правесці разам, з’ездзіць на Браслаўскія азёры — у абаіх гэты тыдзень з выпадку экзаменацыйнай сесіі студэнтаў, якім Павел чытаў астрафізіку, а Валя — астрабіялогію, аказаўся вольным, і раптам сюрпрыз... Валя разгублена паглядзела на Паўла. Толькі нешта незвычайнае магло парушыць іх планы, і яе дзівіла, што ён нічога не тлумачыць. На душы стала крыўдна. Валя нахмурылася, адвярнулася.