Владимир Шитик - Апошняя арбіта

Трэба адзначыць, што С. В. і П. К. не ўмешваюццаў працу механізмаў. Усім кіруе ЭВМ. Іх у нас дзве, асноўная і рэзервовая. Тым не меней у рубцы ўвесь час знаходзіцца дзяжурны пілот. Асноўная нагрузка ў гэтым сэнсе выпала на долю маіх старэйшых таварышаў. Мне ж за суткі дазваляюць выконваць абавязкі пілота ўсяго тры гадзіны, і то ўдзень. Дзівакі. Сонца ж свеціць не заходзячы. Але мы ўсё роўна прытрымліваемся зямнога падзелу сутак, і кожны раз а дваццаць чацвёртай гадзіне карабельная сірэна абвяшчае надыход новага дня. А на электронных календарах над пультам, у салоне, бібліятэцы заўсёды адзначаецца год, месяц, чысло, гадзіна, хвіліна, секунда. Бо ў касмічным жыцці і секунда мае значэнне. Калі, напрыклад, мы распрацоўваем маршрут сваіх разведчыкаў і месца сустрэчы з імі ў прасторы.

Дзяжуру я з вялікім задавальненнем. Над цэнтральным пультам маецца экран, на якім свеціцца частка неба перад караблём. Можна было б, вядома, весці і візуальныя назіранні: сцены рубкі празрыстыя і толькі закрываюцца ахоўнымі засланкамі на выпадак неспадзяванай сустрэчы з метэарытам. Але экран надзейнейшы для назіранняў. На ім пазначаны каардынаты, указваецца месца ў прасторы, дзе ў даны момант мы знаходзімся, адзначаецца траса — цёмная лінія нібы бяжыць за мініяцюрным серабрыстым караблікам, копіяй нашага «Набата».

Тэхніка функцыяніруе нармальна. I дзяжурнаму няма патрэбы дзе-небудзь умешвацца. Спатрэбіцца — ЭВМ сама дасць неабходную каманду і даложыць пра яе дзяжурнаму. От мы і чакаем, ці не спатрэбіцца слова чалавека. 3 прыборамі я, думаю, ладжу. А перад небам губляюся. Тут яно зусім не падобнае на зямное, хоць сузор’і маюць тыя ж абрысы,— змрочнае, чужое. Не магу зразумець, чаму С. В. і П. К. лічаць, што неба поўнае жыцця. Вакол «Набата» — прастора, а неба — працяг той жа прасторы. Згодзен, ёсць яшчэ і метэарытныя зоны, аднак недзе там, далей. Можа, за Марсам. Тут жа мы нічога не сустрэлі, нават нашы чуйныя прыборы не адзначалі паблізу ад «Набата» чужога цела. Так што жыве не прастора, а планеты, зоркі, а гэта вельмі далёка ад нас. Пакуль людзі больш гадаюць, што там на іх. Успомніце, як сцвярджалі, што на Месяцы паверхня пакрыта пылам, што на Венеры штармяць акіяны, а на Марсе нехта пракапаў каналы. I толькі, калі людзі ці самі, ці з дапамогай сваіх аўтаматаў зірнулі на гэтыя планеты, даведаліся, што нічога такога няма. Так што, відаць, дарэмна П. К. не адыходзіць ад тэлескопа. Здалёк і памыліцца вельмі проста.

Не, астраномія мяне не прываблівае. Буду фізікам, як рашыў у школе. Нічога, што сёлета не паступіў у інстытут. Для мяне склалі спецыяльную праграму, каб я не вельмі адстаў ад аднакурснікаў. I я, вядома, выканаю яе.

Падручнікаў, вучэбных дапаможнікаў хапае. А лабараторыі ў нас такія, што і на Зямлі не знойдзеш. Нездарма ж абсталяванне рабілі спецыяльна для «Набата». У бібліятэцы шмат кніг. Ёсць і сапраўдныя, надрукаваныя на паперы. Ёсць і на крышталіках. Да таго ж я магу атрымаць кансультацыю і ў С. В., і ў П. К., і ў ЭВМ. Даведачны матэрыял па ўсіх галінах ведаў сабраны ў нас багаты. I з Зямлёй сувязь добрая.

29 лістапада. Мінулы раз я, відаць, залішне аддаў увагі сваёй асобе. Сёння выпраўлю гэта самалюбаванне. Час расказаць сёе-тое пра карабель. Увогуле, як ён пабудаваны, вядома ўсім, хто цікавіцца касмічнымі палётамі. Таму пастараюся напісаць пра «Набат», як яго пасажыр, так сказаць асвятліць знутры.

П. К. параўнаў наш карабель з падводнай лодкай. Але гэта знешні выгляд. «Набат» мае дзвесце метраў у даўжыню і дваццаць у дыяметры. Асноўную частку карабля займаюць паліўныя бункеры. Яны надзейна ізаляваны ад памяшканняў, дзе захоўваюцца канцэнтраваныя прадукты харчавання, вада, вадкі кісларод.

Я не ўдакладняў, але думаю, гэтых запасаў хапіла б на невялікі горад. Лішняе нам далі на аварыйны выпадак.

Уздоўж бартоў цэнтральнай часткі карабля змяшчаюцца элінгі, у якіх стаяць два ўсюдыходы, ракетапланы, аўтаматычныя разведвальныя станцыі, здольныя садзіцца на планеты і вяртацца назад.

Пярэдняя частка, значна меншая па плошчы за астатнія, выдзелена пад жытло і сістэмы кіравання.

У кожнага з нас ёсць свая каюта. Будаўнікі паклапаціліся, каб была ў нас гімнастычная зала, дзе мы штодня на спартыўных снарадах выконваем распрацаваныя для нас практыкаванні. Але С. В. прымушае яшчэ і бегаць па трапах, працягнутых уздоўж корпуса «Набата». Пабегаеш гэтак зверху ўніз, знізу ўверх, дык і забудзеш, што ты ў космасе. Такую нагрузку я нават на Зямлі ніколі не браў. А С. В. кажа, што мы павінны падтрымліваць форму, інакш завянем. Мне што, я да трэніровак прывычны. А П. К., бачу, цяжкавата.