Владимир Шитик - Апошняя арбіта

Бурмакоў адчыніў заслонкі на бакавых ілюмінатарах. У яркім сонечным святле карабельныя свяцільнікі пазмрачнелі, і аўтаматы адразу выключылі іх.

Віця падбег да ілюмінатара, глянуў і ўсклікнуў:

— Зямля! Зямля! — голас яго раптам перарваўся, асеў, відаць, і юнак зразумеў да канца, што расстанне надоўга адбылося.

А Зямля, ахутаная аблокамі, галубела ў чорнай бездані неба справа ад «Набата». Недзе там, на невыразна бачным адсюль мацерыку Еўропы, знаходзіліся Масква, ракетадром. Ужо даўно разышліся ўсе, хто праводзіў першы міжпланетны карабель. Толькі дзяжурныя ў Цэнтры палёту засталіся на сваіх месцах — яны будуць сачыць за «Набатам» увесь час, нават і тады, калі сігналы з яго будуць паступаць на Зямлю з вялікім спазненнем.

Сцяпан Васільевіч уключыў экран прамой сувязі з Цэнтрам кіравання палётам. Ён збіраўся перагаварыць з дзяжурным, але на экране ўзнік твар Старшыні Цэнтра.

— Віншую з удалым стартам! — сказаў Старшыня, пільна ўглядаючыся ў Бурмакова. На сваім экране ён бачыў не толькі яго, а і астатніх касманаўтаў — усю рубку. А пажадаўшы, мог паглядзець любы важны карабельны адсек. Тэлесувязь унутры «Набата» выходзіла на галоўны перадатчык на Зямлю.— Ведаю, усё нармальна,— стан касманаўтаў кантралявалі спецыяльныя датчыкі.— Так яно і мае быць! — Старшыня задаволена кіўнуў галавой.

Тэлекамера паплыла ўбок, на экране паказаліся рабочыя пульты Цэнтра, аператары перад імі. Кожны на імгненне адрываўся ад сваёй працы, узнімаў руку. Так развітваліся з караблямі, якія пакідалі калязямную арбіту, аддаючы даніну апошняй урачыстай хвіліне. Далей сеансы тэлесувязі будуць чыста дзелавымІ, рабочымі. Потым на экране зноў з’явіўся Старшыня, на гэты раз ва ўвесь рост.

— Жадаем шчаслівага падарожжа,— ён сказаў гэта цёпла, усхвалявана і глядзеў не мігаючы, быццам хацеў запомніць кожную рысачку на тварах касманаўтаў.

— Дзякуем,— адказаў Бурмакоў.

Экран пагас.

Сцяпан Васільевіч пастаяў перад ім хвіліну і тады павярнуўся да Паўла і Віці:

— Будзем працаваць, сябры!

На карме карабля заспявалі песню рухавікі. Павел адчуў, як нібы пацвярдзела пад нагамі падлога, як памацнелі мускулы, як больш упэўненымі сталі рухі цела.

Частка другая

3 ДЗЁННІКА ВІЦІ АСАДЧАГА

25 лістапада. Часам забываю, што знаходжуся не на Зямлі, а на караблі ў космасе. Як тут хораша, як усё да дробязей прадумана! Вось зараз я сяджу ў невялікай каюце — бібліятэцы. Утульнае памяшканне, абсталяванае як трэба: стол, крэслы, уздоўж сцен кніжныя паліцы і шафы (праўда, больш кніг у запісу). Можна чытаць, пісаць (што я і раблю зараз), і ніхто ніколі не перашкодзіць без твайго дазволу.

Сцяпан Васільевіч і Павел Канстанцінавіч не здагадваюцца пра мой дзённік. Не кажу ім не таму, што хачу нешта ўтаіць ад іх. Не, гэта такія людзі, якім я ніколі не змагу схлусіць. А не расказваю пра дзённік таму, каб раптам не падумалі, што мне ўжо захацелася дадому, і не пачалі шкадаваць, што ўзялі з сабой. Маглі ж выбраць і каго іншага. А я вельмі баюся, каб пра мяне не падумалі блага. На караблі ў маіх старэйшых таварышаў клопатаў і без таго хапае. Так што мой дзённік, у якім я пастараюся быць шчырым і аб’ектыўным, застанецца пакуль маёй невялікай таямніцай.

Ну вось і прадмова ёсць. Цяпер можна запісваць галоўнае, уражанні, падзеі. Гэта я абяцаў аднакласнікам. Праўда, мы ўжо закончылі школу і рабяты падаліся хто куды. Ды гэта не бяда, мы дамовіліся, што кожны год у дзень выпуску будзем збірацца, хто б дзе ні быў. (Цікава, як гэта «збяруся» я наступным летам? Пашлю, напэўна, прывітанне з Марса. А што? Я — на фоне марсіянскіх пяскоў! Арыгінальна!) От на такой сустрэчы некалі я і прачытаю свой дзённік.

Пачну з таго, як развіталіся з Зямлёй. Гэта быў такі момант, што ў мяне нават камяк да горла падступіў. Здавалася, яшчэ імгненне, і я заплачу. Добра, што ўтрымаўся. Было б надта сорамна. Спадзяюся, што С. В. і П. К. не заўважылі гэтай маёй слабасці. Лічу, што сапраўднаму касманаўту яе дараваць нельга, і абяцаю быць надалей вытрыманым, суровым. Як С. В. і П. К. Упэўнены, што і ім было нявесела. У С. В. сям’я, У П. К. — мая сястрыца. Выпадкова падслухаў, як ён казаў Валі, што будзе сумаваць па ёй. Пажаніліся б яны ўжо, ці што. Але нешта я збочыў, дзённік усё-такі мой, а не С. В. ці П. К.

Дык вось праз сваю духоўную слабасць я ледзьве не празяваў хвіліну, калі карабель адчаліваў ад станцыі. Адбылося гэта надзіва непрыкметна. Потым ужо стартавыя ракеты вывелі нас у адкрытую прастору, дзе можна было ўключыць нашы рухавікі, не баючыся нанесці шкоду арбітальнай станцыі. Напэўна, гэта быў цікавы момант, калі вогненныя смерчы вырваліся на волю. Але я нічога гэтага, на жаль, не мог бачыць — сядзеў пад каўпаком, як мыш пад мятлой. Бо без ахоўнага прыстасавання атрыманага караблём паскарэння не вытрымала б ніводная жывая істота. Затое мы атрымалі дастатковы разгон. Праўда, рухавікі і зараз працуюць, павялічваючы хуткасць «Набата»: наперадзе ж мільёны кіламетраў. Але цяпер калі гэта і заўважаецца, то хіба ў тым, што на караблі існуе амаль зямная сіла цяжару, і мы жывём і працуем у прывычных умовах.