Ursula Le Guin - Lewa ręka ciemności

— Bo Tibe podstawił mi nogę. Zapatrzyłem się w gwiazdy i nie widziałem błota, po którym szedłem.

— Książę zajął się astronomią?

— Wszyscy będziemy musieli zająć się astronomią, panie Obsle.

— Czy on stanowi dla nas groźbę, ten wysłannik?

— Myślę, że nie. Przynosi od swoich propozycje komunikacji, handlu, umów i sojuszu, nic ponadto. Przybył sam, bez broni, mając tylko swój środek łączności i statek, który oddał nam do zbadania. Myślę, że nie należy się go obawiać. A jednak w swoich pustych rękach przynosi koniec i Królestwa, i Wspólnoty.

— Dlaczego?

— A jak będziemy rozmawiać z obcymi, jeżeli nie jako bracia? Jak Gethen będzie pertraktować z unią osiemdziesięciu światów, jeżeli nie jako jeden świat?

— Osiemdziesiąt światów? — powtórzył Yegey i zaśmiał się nerwowo. Obsle spojrzał na mnie z ukosa i powiedział:

— Ja wolę myśleć, że spędził pan zbyt wiele czasu z szaleńcem w jego pałacu i sam oszalał… Na imię Mesze! Co ma znaczyć ta gadanina o sojuszach ze słońcami i o traktatach z księżycami? Jak on się tu dostał? Na komecie? Jadąc okrakiem na meteorze? Statek, jaki statek lata w powietrzu? Albo w kosmicznej pustce? A jednak nie jest pan bardziej szalony niż zwykle, książę, to znaczy chytrze szalony, mądrze szalony. Wszyscy Karhidyjczycy są pomyleni. Książę, prowadź! Idę za tobą. Naprzód!

— Ja nigdzie nie idę, panie Obsle. Dokąd mam iść? Ale pan może do czegoś dojść. Jeżeli zrobi pan mały krok w stronę wysłannika, on może wskazać panu drogę wyjścia z doliny Sinoth, z fałszywego kursu, na jakim się znaleźliśmy.

— Bardzo dobrze, zajmę się na starość astronomią. Dokąd mnie on zaprowadzi?

— Do wielkości, jeżeli będzie pan szedł mądrzej niż ja. Panowie, rozmawiałem z wysłannikiem, widziałem jego statek, który przebył pustkę, i wiem, że jest on rzeczywiście, ponad wszelką wątpliwość, posłańcem skądś spoza naszej planety. Co do szczerości jego słów i prawdziwości jego opisów tego innego świata, to nie ma żadnej pewności. Można go tylko oceniać tak, jak by się oceniało każdego innego człowieka. Gdyby był jednym z nas, nazwałbym go człowiekiem uczciwym. Zapewne zresztą będziecie to mogli ocenić sami. Ale jedno jest pewne: w jego obecności linie narysowane na ziemi przestają być granicami, nie stanowią żadnej obrony. Orgoreyn stoi wobec większego wyzwania niż Karhid. Ludzie, którzy pierwsi stawią czoło temu wyzwaniu, którzy pierwsi otworzą drzwi naszego świata, zostaną przywódcami nas wszystkich. Wszystkich trzech kontynentów, całej planety. Nasza granica teraz to nie linia między dwoma wzgórzami, ale linia, jaką zakreśla nasza planeta okrążając słońce. Wiązać swój szifgrethor z czymś mniejszym byłoby teraz głupotą.

Miałem Yegeya, ale Obsle zapadł się w swój tłuszcz i przyglądał mi się małymi oczkami.

— Miesiąca nie starczy, żeby w to uwierzyć — powiedział. — Z gdybym to usłyszał z jakichkolwiek innych ust, książę, uznałbym to za czyste oszustwo, sieć na naszą pychę utkaną z gwiezdnych promieni. Ale znam pański sztywny kark. Zbyt sztywny, żeby dla zmylenia nas ugiąć się w udanej hańbie. Nie mogę uwierzyć, że mówi pan prawdę, a jednocześnie wiem, że kłamstwo stanęłoby panu w gardle… No, cóż. Czy on będzie chciał z nami rozmawiać tak, jak, zdaje się, rozmawiał z panem?

— To jest jego cel: mówić i być słyszanym. Tam lub tutaj. Gdyby chciał znów być słyszanym w Karbidzie, Tibe go uciszy. Boję się o niego, bo chyba nie rozumie niebezpieczeństwa.

— Czy powie nam pan wszystko, co pan wie?

— Chętnie, ale czy jest powód, dla którego on nie mógłby tu przyjść i opowiedzieć wam wszystkiego osobiście?

— Myślę, że nie — powiedział Yegey delikatnie gryząc paznokieć. — Złożył podanie o wejście do Wspólnoty. Karbid nie stawia przeszkód. Jego podanie jest rozpatrywane…

Z notatek polowych Ong Tot Oppong, zwiadowcy z pierwszego desantu badawczego Ekumeny na Gethen (Zima), cykl 93 r. e. 1448.

1448, dzień 81. Wydaje się prawdopodobne, że oni są rezultatem eksperymentu. Myśl niezbyt przyjemna. Ale teraz, kiedy są dowody, że Ziemska Kolonia była eksperymentem, osadzeniem grupy ludności hainskiej normalnej na świecie mającym własnych protohominidalnych autochtonów, takiej możliwości nie można wykluczyć. Manipulacje genetyczne na ludziach były niewątpliwie uprawiane przez kolonizatorów; nic innego nie wyjaśnia istnienia hilfów z S ani zdegenerowanych hominidów z Rokanon. Czy coś innego wyjaśnia getheńską fizjologię płci? Przypadek, może; dobór naturalny, prawie na pewno nie. Ich obupłciowość ma niewielką albo żadną wartość adaptacyjną.

Dlaczego wybrano na eksperyment tak surowy świat? Nie ma na to odpowiedzi. Tinibossol uważa, że kolonię założono w wielkim okresie międzylodowcowym. Warunki mogły być wówczas dość sprzyjające przez pierwsze 40 czy 50 tysięcy lat. Do czasu, kiedy lód zaczął znów następować, Hainowie wycofali się całkowicie i koloniści byli zdani wyłącznie na własne siły, eksperyment został zarzucony.

Teoretyzuję tutaj na temat pochodzenia getheńskiej fizjologii seksu, a co właściwie wiemy na ten temat? Doniesienia Otie Nima z regionu Orgoreynu pomogły mi uwolnić się od niektórych wcześniejszych błędnych koncepcji. Najpierw ustalę wszystko, co wiem, a potem wyłożę swoje teorie. Po kolei.

Cykl płciowy obejmuje od 26 do 28 dni (mówią tu zwykle o 26 dniach, dostosowując się do cyklu księżycowego). Przez 21 lub 22 dni osobnik jest "somer", seksualnie nieczynny, uśpiony. Około 18 dnia przysadka inicjuje zmiany hormonalne i 22 albo 23 dnia osobnik wkracza w kemmer, czyli ruję. W pierwszej fazie kemmeru (karh. seczer) pozostaje w pełni hermafrodytą. Płeć i potencja nie ujawniają się w izolacji. Getheńczyk w pierwszej fazie kemmeru przebywający w samotności albo wśród osobników nie przechodzących kemmeru pozostaje niezdolny do stosunku. Jednak popęd płciowy jest w tej fazie ogromnie silny i dominuje nad całą osobowością podporządkowując sobie wszystkie inne instynkty. Kiedy osobnik znajduje sobie partnera w kemmerze, wydzielanie hormonów zostaje dalej przyśpieszone (przez dotyk, zapach?), aż u jednego z partnerów ustali się męska albo żeńska dominacja hormonalna. Stosownie do tego genitalia nabrzmiewają albo kurczą się, zaloty nasilają się i partner, pod wpływem tej zmiany, przyjmuje odmienną rolę seksualną (bez wyjątku? Jeżeli są wyjątki w postaci kemmer-partnerów tej samej płci, to tak rzadkie, że można je pominąć). Ta druga faza kemmeru (karh. thorharmen) to proces wzajemnego określania się płci i potencji, co, jak się wydaje, następuje w ciągu od dwóch do dwudziestu godzin. Jeżeli jeden z partnerów jest już w pełnym kemmerze, to u nowego partnera faza ta trwa bardzo krótko; jeżeli partnerzy wkraczają w kemmer jednocześnie, zazwyczaj jest dłuższa. Normalny osobnik nie wykazuje predyspozycji do określonej roli seksualnej w kemmerze; nie wie, czy będzie mężczyzną, czy kobietą, i nie ma w tej sprawie wyboru. (Otie Nim pisał, że w Orgoreynie dość powszechne jest stosowanie środków hormonalnych dla ustalenia preferowanej płci; nie spotkałem się z tym na wsi karhidyjskiej). Z chwilą kiedy płeć jest ustalona, nie ulega już ona zmianie w całym okresie kemmeru. Kulminacyjna faza kemmeru (karh. thokemmer) trwa od dwóch do pięciu dni, w czasie których popęd i potencja płciowa osiągają maksimum. Faza ta kończy się dość gwałtownie i jeżeli nie doszło do zapłodnienia, osobnik wraca do fazy somer w ciągu kilku godzin (uwaga: Otie Nim uważa, że ta "czwarta faza" jest odpowiednikiem menstruacji) i cykl zaczyna się od nowa. Jeżeli osobnik występował w roli kobiecej i został zapłodniony, działalność hormonalna trwa oczywiście nadal i przez okres ciąży (8,4 miesiąca) i laktacji (6-8miesięcy) osobnik taki pozostaje kobietą. Męskie organy płciowe pozostają wciągnięte (jak w somerze), piersi ulegają powiększeniu, miednica się rozszerza. Po zakończeniu laktacji kobieta wraca do fazy somer i staje się na powrót idealnym hermafrodytą. Nie następuje fizjologiczny nawyk i matka kilkorga dzieci może zostać ojcem jeszcze kilkorga.