I-van Ê-phơ-rê-mốp - Tinh Vân Tiên Nữ

Mơ-ven Ma-xơ chồm dậy và chống mạnh hai tay vào cái bàn đồ sộ, khiến các khớp xương kêu răng rắc.

Thời hạn truyền tin lâu hàng triệu năm, hàng chục ngàn thế hệ nối tiếp nhau chưa chờ đợi nổi, điều đó có ngĩa là «không bao giờ», dù là đối với hậu thế xa xôi nhất. Thật là tai hại đối với ý thức. Nhưng, có thể trừ khử điều tai hại ấy bằng chiếc đũa thần. Chiếc đũa thần ấy là phát minh của Ren Bô-dơ và thí nghiệm chung của họ. Những điểm xa vô tận của vũ trụ sẽ nằm trong tầm tay với.

Các nhà thiên văn thời xưa cho rằng các Thiên-hà chạy tản về mọi phía. Ánh sáng từ các đảo sao ở xa lọt vào ống viễn kính của Trái đất đã bị thay dổi đi: các dao động sáng dài ra, biến thành sóng đỏ. Việc ánh sáng hóa đỏ như thế chứng tỏ các Thiên-hà ra xa người quan sát. Người thời xưa quen nhìn nhận các hiện tượng theo lối một chiều và thẳng đuột: họ tạo nên thuyết vũ trụ giãn nở hay bùng nổ mà chưa hiểu rằng họ nhìn thấy một khía cạnh của quá trình phá hủy hay sáng tạo vĩ đại. Chính là chỉ một khía cạnh, khía cạnh khuyếch tán hay phá hủy, tức là sự chuyển năng lượng xuống các mức thấp theo định luật thứ hai của nhiệt động học. Khía cạnh ấy được các khí quan của chúng ta và những dụng cụ tạo ra để tăng cường các khí quan ấy tiếp thu. Còn khía cạnh khác — sự tích tụ và sáng tạo — thì người ta không cảm thấy, vì bản thân sự sống có được sức mạnh là nhờ năng lượng từ các ngôi sao — mặt trời khuyếch tán ra và cách cảm thụ thế giới xung quanh của chúng ta cũng phù hợp với điều đó. Nhưng trí tuệ mạnh mẽ của loài người đã thâm nhập cả vào quá trình sáng tạo các thế giới trong vũ trụ của chúng ta, những quá trình vẫn bị che giấu khiến ta khó thấy. Tuy vậy, thời xưa, người ta tưởng rằng một Thiên-hà nào đó càng ở xa Trái đất thì tốc độ ra xa của nó càng lớn. Càng đi sâu vào không gian thì tốc độ các Thiên-hà càng gần tốc độ ánh sáng. Giới hạn của vũ trụ thấy được là khoảng cách mà từ đó trở đi các Thiên-hà dường như đã đạt tới tốc độ ánh sáng: thật vậy, chúng ta sẽ không nhận được ánh sáng nào của chúng và không bao giờ có thể nhìn thấy chúng. Bây giờ chúng ta biết những nguyên nhân khiến cho ánh sáng của các Thiên-hà hóa đỏ. Có nhiều nguyên nhân. Từ các đảo sao ở xa, chỉ có ánh sáng do các trung tâm rực sáng của chúng phát ra là đến được với chúng ta. Bao quanh những khối vật chất cực lớn ấy là những trường điện từ hình Vành-khuyên có tác dụng hết sức mạnh không chỉ do công suất, mà còn do tính làm chậm những dao động sóng, biến những dao động ấy thành những sóng đỏ dài hơn. Thuở xưa, các nhà thiên văn đã biết rằng ánh sáng phát ra từ các ngôi sao có tỷ trọng rất lớn sẽ biến thành ánh sáng đỏ, các vạch quang phổ chuyển dịch về đầu đỏ và ngôi sao dường như đang ra xa, chẳng hạn như phần hợp thành thứ hai của sao Thiên-lang là sao Trắt màu trắng tên là Thiên-lang B. Thiên-hà càng ở xa thì bức xạ đến với chúng ta càng tập trung và sự dịch chuyển về phía đầu đỏ của quang phổ càng mạnh.

Mặt khác, trên con đường rất xa xăm trong không gian, các sóng ánh sáng bị «lay động» và các lượng tử ánh sáng mất một phần năng lượng. Bây giờ hiện tượng đó đã được nghiên cứu kỹ: sóng đỏ có thể là những sóng ánh sáng thường, mệt mỏi «già nua». Ngay cả những sóng ánh sáng thâm nhập được vào mọi nơi cũng bị «già đi» khi vượt qua những khoảng cách khó tưởng tượng nổi. Con người có hy vọng khắc phục được hiện tượng ấy nếu không tấn công vào chính sự hấp dẫn bằng mặt đối lập của nó, theo kết quả suy ra từ toán học của Ren Bô- dơ!

Như thường lệ, Mơ-ven Ma-xơ ra ban-công đài quan sát và rảo bước đi đi lại lại. Trong đôi mắt mệt mỏi của anh lấp lánh những Thiên-hà đã gửi tới Trái đất những ánh sáng đỏ, chẳng khác gì những tín hiệu cầu cứu, những lời kêu gọi tư tưởng bách thắng của con người. Mơ- ven Ma-xơ cất tiếng cười khe khẽ và tự tin. Những tia đỏ ấy sẽ trở nên gần gũi với con người cũng như những tia đã rọi ánh sáng đỏ đầy sức sống lên cơ thể Tsa-ra Nan-đi trong ngày hội Chén-lửa. Tsa-ra đã đột nhiên xuất hiện trước mắt anh dưới hình dáng cô gái có nước da màu đồng của sao Đỗ-quyên ép-xi-lon, cô gái anh hằng mơ tưởng.

Và anh hướng véc-tơ Ren Bô-dơ vào chính Đỗ-quyên ép-xi-lon không phải chỉ vì hy vọng nhìn thấy một thế giới tuyệt đẹp, mà còn để tôn vinh người con gái đại diện cho ngôi sao đó trên Trái đất!

Trường cấp ba số 410 là một trường phía nam Iếc-lăng. Những cánh đồng rộng lớn, những vườn nho và những cụm sồi trên ngọn đồi xanh đổ thoai thoải xuống biển.Vê-đa Công và Ép-đa Nan đến giờ vào học và họ đi bộ chậm chạp trong cái hành lang hình vành khuyên và chạy vòng quanh các phòng học bố trí ở chu vi tòa nhà tròn. Hôm ấy trời u ám, có mưa nhỏ, và học sinh trong nhà, chứ không phải trên bãi cỏ, dưới bóng cây như thường lệ.

Vê-đa Công cảm thấy mình lại trở thành một cô bé học trò. Chị đi rón rén và lắng tai nghe trộm bên những lối vào không có cửa, chỉ có những mảnh tường nhỏ ra chạy xen vào nhau theo kiểu cánh gà, giống như ở phần lớn các trường học. Ép-đa Nan tham gia trò chơi. Hai người thận trọng ngó vào lớp có tìm con gái Ép-đa mà không để cho mình bại lộ.

Trong phòng đầu tiên, họ thấy một vec-tơ vẽ bằng phấn xanh chạy suốt bề mặt bức tường, một đường xoáy quấn quanh vec-tơ, dọc theo trục. Hai phần của đường xoáy ốc được đánh đai bằng những hình en-lip nằm ngang, bên trong có ghi một hệ tọa độ vuông góc.

— Toán học lưỡng cực! — Vê-đa kêu lên vờ làm vẻ kinh hoảng.

— Ở đây có cái gì lớn lao hơn nữa kia! Ta hãy đợi một lát — Ép đa phản đối.

— Bây giờ, chúng ta đã làm quen với những hàm số bóng tối của chuyển động cô-clê-a, tức là chuyển động xoáy ốc tịnh tiến theo một vec-tơ — một giáo viên đứng tuổi có cặp mắt hõm sâu ngời sáng đang giảng bài— như vậy là chúng ta đi từ khái niệm về phép tính re-pa-gu-le.

Tên của phép tính đó bắt nguồn từ một từ cổ Hy-lạp có nghĩa là «trở ngại, bế tắc» nói cho đúng hơn là sự chuyển biến từ một chất lượng này sang chất lượng khác, sự chuyển biến xét theo hai mặt — giáo viên chỉ hình en-lip cắt ngang đường xoắn ốc — nói cách khác đấy là những phép tính về những hiện tượng chuyển biến lẫn nhau.