I-van Ê-phơ-rê-mốp - Tinh Vân Tiên Nữ

— Chính thế. Nhưng khi đó, không gian ở ngoài giới hạn của hệ thống sẽ vẫn nằm ngoài phạm vi tác động của chúng ta như trước.

— Đúng vậy. Nhưng, vẫn đúng theo phép biện chứng, cần có lối thoát trong mặt đối lập.

Nếu có được bóng tối phản hấp dẫn không phải bằng phương pháp gián đoạn, mà bằng phương pháp véc-tơ…

— Ồ!… Nhưng làm cách nào mới được chứ?

Ren Bô-dơ vạch nhanh ba đường thẳng, một hình quạt hẹp và vẽ một cung có bán kính lớn cắt ngang tất cả những hình ấy.

— Ngay từ trước khi có toán học lưỡng cực, người ta đã biết đến điều đó. Ngót một nghìn năm trước, vấn đề ấy được gọi là bài toán bốn chiều. Hồi ấy, những quan niệm về tính nhiều chiều của không gian còn được truyền bá rộng rãi: vì không biết những tính chất tối của sự hấp dẫn, người ta tìm cách so sánh với các trường điện từ và tưởng rằng các điểm bất thường [38] Điểm nút của sự chuyển những biến đổi số lượng thành những biến đổi chất lượng. có nghĩa là vật chất biến mất hay biến thành một cái gì không thể giải thích được.

Hiểu bản chất của hiện tượng như thế thì làm thế nào hình dung được không gian? Nhưng tổ tiên ta đã đoán ra được, các bạn biết đấy, họ đã hiểu được rằng nếu khoảng cách từ mọi ngôi sao A đến trung tâm Trái đất, tính theo đường OA này, là hai mươi tỉ tỉ ki-lô-mét thì khoảng cách đến vẫn ngôi sao ấy, tính theo véc-tơ OB, sẽ bằng không… Thực tế thì không phải bằng không, mà là một đại lượng tiến tới không. Họ nói rằng thời gian biến thành không nếu tốc độ chuyển động bằng tốc độ ánh sáng. Những phép tính cô-cơ-lê-a [39] Phần toán học lưỡng cực chuyên phân tích chuyển động tịnh tiến theo đường xoáy ốc (tưởng tượng). cũng chỉ mới được phát minh gần đây thôi chứ gì!

— Chuyển động xoáy ốc đã được biết đến từ hàng nghìn năm trước — Mơ-ven Ma-xơ nói xen vào một cách thận trọng.

Ren Bô-dơ tỏ vẻ coi thường.

— Chuyển động, nhưng không phải là các quy luật của nó. Thế này nhé, nếu trường hấp dẫn và trường điện từ là hai mặt của cùng một tính chất của vật chất, nếu không gian là hàm số của sự hấp dẫn, thì hàm số của trường điện từ là phản không gian. Sự chuyển biến giữa chúng cho ta một hàm véc-tơ tối của không gian — không, mà ngôn ngữ thông thường gọi là tốc độ ánh sáng. Tôi cho rằng có thể có không gian — không theo bất cứ hướng nào. Mơ-ven Ma-xơ muốn hướng về Đỗ-quyên ép-xi-lon, nhưng đối với tôi thì đằng nào cũng thế, miễn là được làm thí nghiệm. Miễn là được làm thí nghiệm! — Nhà vật lý nhắc lại, và cặp lông mày ngắn trắng nhợt của anh hạ xuống với vẻ mệt mỏi.

— Để thí nghiệm, chẳng những cần các Trạm ngoại vi và năng lượng của Trái đất như Mơ- ven Ma-xơ nói mà còn cần một thiết bị đặc biệt. Chắc gì nó đã đơn giản và dễ thực hiện.

— Về việc này thì chúng tôi gặp may. Có thể dùng thiết bị của Co-rơ I-un ở ngay cạnh đài quan sát Tây-tạng. Một trăm bảy mươi năm trước, ở đấy đã tiến hành những thí nghiệm nghiên cứu không gian. Sẽ phải sửa đổi chút ít cách bố trí, nhưng bất cứ lúc nào tôi cũng có năm, mười, hai mươi ngàn người tình nguyện. Chỉ cần gọi một tiếng là họ sẽ bắt tay vào làm.

— Quả là các anh đã dự liệu trước tất cả mọi việc. Chỉ có một điều, nhưng là điều quan trọng nhất: sự nguy hiểm của thí nghiệm. Có thể xảy ra những kết quả hết sức bất ngờ: vì theo định luật số lớn, chúng ta không thể tiến hành thí nghiệm với quy mô nhỏ. Ngay từ đầu, phải làm nó với quy mô vượt ra khỏi phạm vi Trái đất…

— Có nhà bác học nào lại sợ sự mạo hiểm kia chứ? — Ren Bô-dơ nhún vai.

— Tôi không nói về số phận cá nhân của mình. Tôi biết —, hễ cần khởi công làm một việc gì nguy hiểm chưa từng biết là hàng ngàn người sẽ đến. Nhưng, thí nghiệm sẽ lôi cuốn các Trạm ngoại vi, các đài quan sát, tức là toàn bộ máy móc mà nhân loại đã đổ bao công sức phi thường mới có được. Những máy móc ấy đã mở cho ta cánh cửa sổ nhìn vào vũ trụ, đã làm cho nhân loại tiếp xúc được với đời sống, với các hoạt động sáng tạo và kiến thức các thế giới khác có người ở. Cánh cửa sổ ấy là thành tựu vĩ đại của loài người và anh hoặc tôi, hoặc bất cứ người nào, bất cứ nhóm nào có quyền liều lĩnh đóng cái cửa ấy lại hay không, dù chỉ một thời gian thôi? Tôi muốn biết rõ anh có ý thức về cái quyền đó không và đặt nó trên cơ sở nào?

— Tôi cho rằng tôi có cái quyền ấy — Mơ-ven Ma-xơ đứng lên — nó dựa trên cơ sở… Chẳng lẽ hàng tỷ bộ xương vô danh trong những nấm mồ vô danh không cầu khẩn, đòi hỏi, trách móc chúng ta sao? Tôi tưởng chừng nhìn thấy hàng tỷ cuộc đời con người đã đi vào dĩ vãng; tuổi trẻ, vẻ đẹp và niềm vui cuộc sống của những cuộc đời ấy vụt tan biến như cát lọt qua kẽ tay, và chúng đòi hỏi ta phải khám phá ra những điều bí ẩn vĩ đại của thời gian, đấu tranh với thời gian. Chiến thắng không gian cũng là chiến thắng thời gian, vì thế tôi tin chắc ở sự đúng đắn của mình và tin vào sự vĩ đại của công việc định làm!

— Tình cảm của tôi lại khác — Ren Bô-dơ lên tiếng — Nhưng đấy lại là mặt khác của một vấn đề. Vẫn như trước, không gian là cái không thể khắc phục trong vũ trụ, nó ngăn cách các thế giới, ngăn cản chúng ta tìm ra những hành tinh giống chúng ta về mặt dân cư, để hòa hợp với họ thành một gia đình duy nhất vô cùng sung sướng và hùng mạnh. Đó là biến đổi vĩ đại nhất sau kỷ nguyên Thế giới đại đồng, kể từ khi nhân loại chấm dứt tình trạng tách biệt vô lý của các dân tộc và hòa hợp thành một khối, nhờ đó mà nhảy vọt lên một trình độ mới trong việc chinh phục thiên nhiên. Mỗi bước trên con đường mới ấy đều quan trọng hơn tất cả những bước khác, quan trọng hơn tất cả những công trình nghiên cứu và nhận thức khác.

Ren Bô-dơ vừa ngừng lời, Mơ-ven Ma-xơ lại lên tiếng: — Tôi không còn một lý do riêng nữa, hoàn toàn có tính chất cá nhân. Thời thanh niên, tôi đã tình cờ được đọc một tập những tiểu thuyết thời cổ. Trong đó có một truyện về tổ tiên của anh, Đa-rơ Vê-te ạ. Hồi ấy, đất nước họ bị một kẻ chinh phục vĩ đại đến xâm lăng. Đấy là một trong những tên hung ác quen tàn sát, mà những kẻ như thế không thiếu gì trong lịch sử loài người vào thời kỳ xã hội còn ở trong trình độ thấp kém. Tác phẩm kể câu chuyện về một chàng trai dũng cảm, tha thiết yêu một cô gái. Cô bị giặc bắt đem đi, hồi ấy người ta gọi là «bị lùa đi». Các bạn thử tưởng tượng xem, những người đàn bà và đàn ông bị trói, bị lùa đi như súc vật, bị đưa về nước của kẻ chinh phục. Hồi ấy không ai biết địa lý Trái đất, phương tiện di chuyển duy nhất là súc vật cưỡi và tải đồ. Thế giới hồi ấy bí hiểm hơn, mênh mông hơn, nguy hiểm hơn và khó vượt qua hơn là vũ trụ đối với chúng ta bây giờ. Nhân vật trẻ tuổi tìm mơ ước của mình, lang thang hết năm này qua năm khác trên những nẻo đường vô cùng nguy hiểm, cho đến khi tìm được người yêu trong một vùng núi sâu ở châu Á. Khó mà diễn tả được cái cảm tưởng thời thanh niên, nhưng cho đến giờ tôi vẫn có cảm giác rằng tôi có thể vượt qua mọi trở ngại của vũ trụ để đạt được mục đích thiết tha của mình!