Isaac Asimov: Fundacja i Ziemia

Trevize potrząsnął energicznie głową, jak gdyby chciał się otrząsnąć z niemocy, która go nagle ogarnęła.

— Nic mi nie jest. Pytanie tylko, czy komputerowi nic nie jest. — Usiadł przy pulpicie, kładąc ręce na znakach, które jeszcze przed chwilą zakrywały dłonie Fallom.

— No i jak? — zapytał z niepokojem Pelorat. Trevize wzruszył ramionami.

— Zdaje się reagować normalnie. Później może się okaże, że coś nie gra, ale na razie wszystko wydaje się w porządku. — Potem dodał ze złością: Ten komputer nie powinien poprawnie reagować na inne ręce niż moje, ale w przypadku tego hermafrodyty to nie były tylko ręce. Jestem pewien, że to te przetworniki…

— Ale dlaczego statek się zatrząsł? Nie powinien się trząść, prawda?

— Nie. To statek grawitacyjny, więc nie powinniśmy odczuwać żadnych efektów bezwładu. Ale ten potworek… — Przerwał, robiąc się znowu zły.

— No?

— Podejrzewam, że postawiła komputerowi dwa sprzeczne żądania, oba tak stanowczo, że komputer nie miał innego wyjścia, jak tylko postarać się spełnić oba równocześnie. Próbując wykonać to, co niewykonalne, komputer musiał na chwilę stracić panowanie nad statkiem i kontrolę nad jego inercją. Przynajmniej tak mi się wydaje. — Nagle jego twarz rozpogodziła się. — Ale może i dobrze, że się tak stało, bo przyszło mi teraz do głowy, że to całe moje gadanie o Alfie i jej towarzyszce to bzdury. Wiem już, gdzie Ziemia musiała ukryć swój sekret.

Pelorat popatrzył na niego, ale zignorował ostatnie zdanie i wrócił do tego, co go wcześniej zafrapowało:

— W jaki sposób Fallom wydała dwa sprzeczne polecenia?

— Powiedziała, że chce, żeby statek poleciał na Solarię.

— Tak. Oczywiście, że chce.

— Ale co miała na myśli, mówiąc o Solarii? Nie potrafi poznać Solarii, oglądając ją z przestrzeni. Nigdy nie widziała jej z przestrzeni. Kiedy w pośpiechu opuszczaliśmy ten świat, spała. I mimo tych lektur z twojej biblioteki i tego, co jej opowiadała Bliss, wątpię, żeby naprawdę pojęła, czym jest Galaktyka, z setkami miliardów gwiazd i milionami zamieszkanych planet. Wychowana pod ziemią i w samotności, zrozumiała z tego wszystkiego pewnie tylko tyle, że są różne światy… Ale ile ich jest? Dwa? Trzy? Cztery? Dla niej każdy świat, który widzi, może być Solarią, a biorąc pod uwagę silne pragnienie zobaczenia jej, jest Solarią. A ponieważ, jak przypuszczam, Bliss starała się ją uspokoić, dając do zrozumienia, że jeśli nie znajdziemy Ziemi, to wrócimy na Solarię, mogła nawet dojść do wniosku, że Solaria leży blisko Ziemi.

— Ale na jakiej podstawie tak sądzisz, Golan?

— Sama prawie nam to powiedziała, Janov, kiedy naskoczyliśmy na nią. Wykrzyczała, że chce lecieć na Solarię i dodała „tam… tam”, wskazując głową na ekran. A co jest na ekranie? Satelita Ziemi. Kiedy wychodziłem stąd przed obiadem, nie było go tam, była tam Ziemia. Ale Fallom, żądając lotu na Solarię, musiała mieć w głowie obraz tego satelity, a więc komputer musiał się na nim skoncentrować. Wierz mi, Janov, ja wiem, jak działa ten komputer. Kto może to lepiej wiedzieć?

Pelorat popatrzył na szeroki, świecący sierp i powiedział z zamyśleniem:

— Przynajmniej w jednym z ziemiańskich języków nazywał się on po prostu Księżycem. W innym języku Luną. Pewnie miał też inne nazwy… Wyobraź sobie, stary, jakie musi panować zamieszanie na świecie, na którym mówi się wieloma językami, te nieporozumienia, te komplikacje, te…

— Księżyc? — rzekł Trevize. — Rzeczywiście, prosta nazwa… Poza tym, jeśli pomyślę teraz o tym, to przychodzi mi do głowy, że dziecko mogło instynktownie spróbować pokierować statkiem za pomocą swoich przetworników, co też mogło wpłynąć na chwilowe pojawienie się inercji… Ale to wszystko nie jest ważne, Janov. Ważne jest, że dzięki temu na ekranie pojawił się Księżyc i że nadal tam jest. Patrzę teraz na niego i zastanawiam się.

— Nad czym, Golan?

— Nad jego rozmiarami. Zazwyczaj nie zwracamy uwagi na satelity, Janov. To takie małe obiekty, jeśli w ogóle gdzieś są. Ten jednak jest inny. To świat. Jego średnica liczy około trzech i pół tysiąca kilometrów.

— Świat? Chyba nie nazwiesz tego światem. Nie może być zamieszkany. Nawet trzy i pół tysiąca kilometrów średnicy to za mało. Nie ma atmosfery. Mogę to stwierdzić po prostu patrząc na niego. Nie ma chmur. Jego krzywizna odcina się ostro od tła, tak samo ta linia, która oddziela półkulę oświetloną od zaciemnionej.

Trevize skinął głową.

— Stajesz się doświadczonym podróżnikiem, Janov. Masz rację. Nie ma tam powietrza. Nie ma też wody. Ale znaczy to tylko tyle, że na jego nie osłoniętej powierzchni nie ma warunków do życia. A pod ziemią?

— Pod ziemią? — rzekł z powątpiewaniem Pelorat.

— Tak. Pod ziemią. A dlaczego nie? Sam mi mówiłeś, że na Ziemi miasta były pod ziemią. Wiemy, że Trantor był podziemnym miastem. Duża część stolicy Comporellona znajduje się pod Ziemią. Rezydencje Solarian prawie całkowicie zbudowane są pod Ziemią. To normalny stan rzeczy.

— Ale w każdym z tych przypadków było to na planecie, na której panowały warunki umożliwiające istnienie życia. Również na powierzchni tych planet. Na każdej była atmosfera i woda. Czy można żyć pod ziemią, jeśli powierzchnia nie nadaje się do zamieszkania?

— Daj spokój, Janov. Pomyśl! Gdzie my teraz żyjemy? „Odległa Gwiazda” jest naszym maleńkim światem o powierzchni nie nadającej się do zamieszkania. Na zewnątrz nie ma ani powietrza, ani wody. A mimo to w środku żyje się nam zupełnie wygodnie. Galaktyka jest pełna stacji kosmicznych i sztucznych osad przeróżnych rodzajów, nie mówiąc już o statkach, i na żadnej z tych konstrukcji nie ma warunków do życia, a jednak żyją na nich ludzie. Wyobraź sobie, że Księżyc jest ogromnym statkiem kosmicznym.

— Z załogą?

— Tak. Mogą tam żyć miliony ludzi, rośliny i zwierzęta, i może istnieć wysoko rozwinięta technika… No i co, Janov, czy to nie brzmi sensownie? Jeśli Ziemia w ostatnich dniach swego istnienia mogła wysłać grupę Przestrzeńców na planetę krążącą wokół Alfa Centauri i ukształtować ją przynajmniej częściowo na swój wzór: zapełnić ocean żywymi stworzeniami, zbudować ląd stały tam, gdzie nie było skrawka suchej ziemi — to czy nie mogła także wysłać innej grupy na swego satelitę i przystosować jego wnętrza do ich potrzeb?

— Może i tak — odparł niepewnie Pelorat.

— Zrobiłaby to. Jeśli ma coś do ukrycia, to po co wysyłać to o parsek dalej, jeśli można to ukryć na świecie położonym o jedną milionową odległości dzielącej ją od Alfy? A z psychologicznego punktu widzenia Księżyc byłby o wiele lepszą kryjówką. Nikt nie pomyślałby, że na satelicie może istnieć życie. Jeśli o to chodzi, ja też nie pomyślałem. Mając Księżyc pod samym nosem, myślałem o odległej Alfie. Gdyby nie Fallom… — Zacisnął usta i pokręcił głową. — Myślę, że będę musiał przyznać, że to jej zasługa. Jeśli ja tego nie przyznam, to na pewno zrobi to Bliss.

— No tak, stary — rzekł Pelorat — tylko że jeśli coś kryje się pod powierzchnią Księżyca, to jak to znajdziemy? Jego powierzchnia musi mieć ładnych parę milionów kilometrów kwadratowych…

— Z grubsza czterdzieści milionów.

— I będziemy musieli ją całą zbadać, szukając czego? Otworu? Jakiegoś włazu?

— Jeśli to przedstawić w ten sposób, to rzeczywiście wydaje się to trudnym zadaniem, ale nie szukamy jakichś obiektów, lecz istot żywych, do tego inteligentnych. Mamy przecież Bliss, a wykrywanie istot inteligentnych to jej specjalność, prawda?