Isaac Asimov - Hoeksteen van de Foundation

‘Mevrouw de Burgemeester, als wij afgaan op Arkady Darells verslag is het duidelijk dat de Tweede Foundation in haar poging de geschiedenis van de Melkweg bij te sturen het gehele schema van Seldon in de war heeft gebracht, aangezien zij door dit te doen immers haar eigen geheime status prijsgaf. Wij, de Eerste Foundation, beseften dat ons spiegelbeeld, de Tweede Foundation, bestond en wij konden niet voortleven in de wetenschap dat wij werden gemanipuleerd. We hebben ons daarom uitgesloofd om de Tweede Foundation te vinden en te vernietigen.’

Branno knikte. ‘En daarin slaagden wij, volgens het verslag van Arkady Darell, maar kennelijk pas nadat de Tweede Foundation de geschiedenis van de Melkweg weer degelijk op het juiste spoor had gezet na de verstorende invloed van het Muildier. En op dat spoor is de geschiedenis nog steeds.’

‘Kunt u dat geloven? Volgens het verslag werd de Tweede Foundation opgespoord en de leden ervan uit de weg geruimd. Dat was in het jaar FS 378, dus honderdtwintig jaar geleden. Vijf generaties lang zijn we dus zogenaamd bezig geweest zonder dat er een Tweede Foundation bestond en niettemin zijn we wat het Plan betreft zo dicht bij het doel gebleven dat Seldon en u bijna de gelijke woorden gebruikten.’

‘Dit zou kunnen worden uitgelegd als een duidelijk bewijs van mijn grote vermogens inzake het interpreteren en op waarde schatten van de loop van de geschiedenis.’

‘Neem mij niet kwalijk, ik twijfel geenszins aan uw grote vermogens, maar het komt mij voor dat er een meer voor de hand liggende verklaring is en wel dat de Tweede Foundation nimmer werd vernietigd. Zij regeert ons nog steeds. Zij manipuleert ons nog steeds. En daarom zijn we teruggekeerd in het spoor van het Seldon Plan.

Als de Burgemeester al geschokt was door deze uitspraak, liet zij het in elk geval niet merken.

Het was al na enen ‘s nachts en zij snakte ernaar om hier een einde aan te maken, maar het proces kon niet worden versneld. De jongeman moest op de juiste manier worden aangepakt - zoals een vis aan de haak die bij onhandig optreden van de visser de lijn zou kunnen doen breken. Zij wilde hem niet als nutteloos wergwerpen zo lang er een kans was dat hij voordien een nuttige functie kon vervullen.

‘Waarachtig?’ zei ze. ‘U beweert dus dat Arkady’s verslag van de Kalganische Oorlog en de vernietiging van de Tweede Foundation een vervalsing is? Een verzinsel? Een spelletje? Een leugen?’

Trevize haalde zijn schouders op. ‘Dat hoeft niet per se. Daar gaat het ook niet om. Neem eens aan dat Arkady’s verslag helemaal waar was, naar haar beste weten. Neem eens aan dat alles zich precies zo heeft afgespeeld als door Arkady werd beschreven, dat de schuilplaats van de Tweede Foundation werd gevonden en dat ze uit de weg werden geruimd. Hoe kunnen wij echter met zekerheid weten dat wij ze tot de laatste man en vrouw hebben uitgeschakeld? De Tweede Foundation strekte haar werkzaamheden uit over de hele Melkweg. Ze beperkten zich niet tot het manipuleren van de geschiedenis van Terminus of zelfs alleen maar onze Foundation. Hun verantwoordelijkheid omvatte meer dan onze thuiswereld of onze gehele Federatie. Er moeten beslist enkele leden van de Tweede Foundation elders zijn geweest, duizend of meer parsecs uit de buurt. Is het waarschijnlijk te achten dat we hen allemaal hebben opgespoord en uitgeroeid?

En als we hen niet allemaal te pakken kregen, kunnen we dan zeggen dat we gewonnen hebben? Kon het Muildier dat in zijn dagen beweren? Hij veroverde Terminus en daarmee al de werelden die het overheerste, maar de Onafhankelijke Handelsplaneten hielden nog stand. Hij veroverde de Handelsplaneten, maar drie vluchtelingen wisten te ontkomen: Ebling Mis, Bayta Darell en haar echtgenoot. Hij kreeg beide mannen in zijn macht en liet Bayta — alléén Bayta — op vrije voeten. Hij deed dit uit sentimentele overwegingen, als we de door Arkady beschreven romance mogen geloven. En dat was voldoende. Volgens Arkady’s verslag was er slechts éen persoon, Bayta, die nog kon doen wat zij wilde en dankzij haar acties was het Muildier niet in staat de verblijfplaats van de Tweede Foundation te vinden en werd hij als gevolg daarvan verslagen.

Eén persoon werd ongemoeid gelaten en alles ging verloren! Zo groot kan de betekenis zijn van éen individu, ondanks alle legenden rond Seldons Plan die beweren dat het individu niets is en de massa alles. En als we niet maar éen Tweede Foundationist in leven lieten, maar dozijnen, hetgeen mij hoogst waarschijnlijk lijkt, wat dan? Zouden zij zich niet verzamelen, hun fortuinen herstellen, hun loopbanen hervatten, hun aantal uitbreiden door werving en training, en tenslotte hun invloed op ons weer volledig herwinnen?’

‘Gelooft u dat?’ vroeg Branno op ernstige toon.

‘Ik ben er zeker van.’

‘Maar vertel me dan eens, Raadsheer, waarom zouden zij al die moeite doen? Waarom zou zulk een armzalig restantje zich zo wanhopig vastklampen aan een verplichting die niemand op prijs stelt? Welk motief hebben zij om de Melkweg op het rechte spoor naar het Tweede Galactische Imperium te houden? En als dit handjevol getrouwen erop staat hun missie te voltooien, waarom zou dat voor ons een probleem zijn? Waarom aanvaarden wij niet gewoon de loop van het Plan en zijn we dankbaar voor het feit dat zij erop toezien dat we niet uit de koers raken en verdwalen?’

Trevize wreef zich in de ogen. Ondanks zijn jeugd leek hij de meest vermoeide van het tweetal. Hij staarde de Burgemeester aan en zei: ‘Ik kan u niet geloven. Verkeert u in de mening dat de Tweede Foundation dit voor ons doet? Dat zij een soort idealisten zijn? Is het u niet duidelijk uit uw kennis van de politiek, en van praktische onderwerpen als macht en manipulatie, dat zij dit doen voor zichzelf?

Wij zijn de ploegschaar. Wij zijn de motor, de aandrijfkracht. Wij zwoegen en zweten en bloeden en wenen. Zij zitten alleen maar achter de knoppen: hier een versterkertje bijstellen, daar een contactje kortsluiten, en dat alles op hun dooie gemak, zonder enig risico voor zichzelf. En dan, als alles klaar is en wij na duizend jaar ploeteren het Tweede Galactische Imperium hebben gesticht, zullen de mensen van de Tweede Foundation hun positie innemen als heersende elite.’

‘Wilt u de Tweede Foundation dan volledig elimineren?’ vroeg Branno. ‘Wilt u, nu we toch al tot halverwege gevorderd zijn, het risico nemen de taak op ons eigen houtje te voltooien om straks zelf de elite te kunnen zijn? Is dat uw bedoeling?’

‘Precies! Precies! En zou uzelf dat niet evenzeer moeten willen ? U en ik zullen die tijd niet meer meemaken, maar u hebt kleinkinderen en ik zal wellicht ook ooit kleinkinderen hebben, en zij zullen op hun beurt kleinkinderen hebben, en zovoort. Ik wil dat zij de vruchten plukken van onze arbeid en op ons kunnen terugzien ais de bron van hun voorspoed. Ik wil dat zij ons prijzen voor wat wij hebben bereikt. Ik wil niet dat alles ten prooi valt aan een geheime samenzwering die door Seldon — in mijn ogen geen held — is opgezet. Ik verzeker u dat hij een grotere bedreiging vormt dan het Muildier was als wij zijn plan tenminste ongestoord voortgang laten vinden. Mijn hemel, ik zou willen dat het Muildier het Plan echt grondig en definitief om zeep zou hebben gebracht! Wij zouden hem overleefd hebben. Hij was uniek, maar tevens een gewone sterveling. De Tweede Foundation daarentegen schijnt onsterfelijk te zijn.’

‘Maar u zou de Tweede Foundation graag willen vernietigen, niet waar?’

‘Als ik maar wist hoe!’

‘Aangezien u dat niet weet, acht u het dan niet waarschijnlijker dat zij u zullen vernietigen?’

Er sprak verachting uit Trevizes blik. ‘De gedachte is bij me opgekomen dat zelfs u onder hun invloed zou kunnen verkeren. Uw nauwkeurige voorspelling van wat Seldons beeld zou gaan zeggen en uw daarop volgende behandeling van mijn persoon rieken beide naar Tweede Foundation. U zou een holle schelp kunnen zijn met een Tweede Foundation-inhoud.’