Isaac Asimov - Hoeksteen van de Foundation

‘Waarom vertelt u mij dan al deze dingen?’

‘Als u een pion van de Tweede Foundation bent, heb ik niets te verliezen en kan ik tenminste een deel van de woede die ik voel afreageren. Maar in feite gok ik erop dat u niet onder hun invloed verkeert en dat u zich alleen niet bewust bent van wat u doet.’

‘Die gok hebt u dan in elk geval gewonnen,’ zei Branno. ‘Ik verkeer onder de invloed van niemand dan mijzelf. Maar dan nog, hoe kunt u er zeker van zijn dat ik de waarheid spreek? Als het waar was, zou ik dan toegeven een pion van de Tweede Foundation te zijn ? Zou ik zelf eigenlijk wel weten dat ik naar hun pijpen danste?

Er is niets te winnen met het stellen van dergelijke vragen. Ik geloof dat ik niet onder hun invloed verkeer en u hebt geen andere keus dan het delen van dit geloof. Als de Tweede Foundation bestaat, is het beslist hun eerste prioriteit ervoor te zorgen dat niemand in de Melkweg weet dat zij bestaat. Het Seldon Plan functioneert alleen dan goed als de stukken op het bord — wij dus — niet weten hoe het Plan werkt en hoe de zetten worden gedaan. Pas toen het Muildier de aandacht van de Foundation vestigde op de Tweede Foundation werd de laatstgenoemde in de tijd van Arkady vernietigd. Of moet ik zeggen bijna vernietigd, Raadsheer?

Hieruit kunnen wij twee conclusies trekken. Ten eerste mogen wij redelijkerwijs veronderstellen dat zij hun inmenging in het algemeen tot het uiterste minimum willen beperken. We mogen aannemen dat het onmogelijk zou zijn ons allen onder hun invloed te brengen. Zelfs de Tweede Foundation, als zij bestaat, zal grenzen aan haar macht kennen. Indien zij sommigen onder hun invloed brengen en daardoor anderen de kans geven dat te bemerken, zou dat feit tot grote risico’s voor het Plan kunnen leiden. Derhalve concluderen wij dat hun tussenkomst zo delicaat, zo indirect en zo schaars mogelijk zal zijn, en dat ik dus niet onder hun invloed verkeer, en u evenmin.’

‘Dat is éen conclusie,’ zei Trevize, ‘en ik heb de neiging haar te onderschrijven, al was het misschien maar omdat ik hoop dat u gelijk hebt. En wat is de andere?’

‘Die is eenvoudiger en meer voor de hand liggend. Als de Tweede Foundation bestaat en het geheim van dat bestaan wil bewaken, dan staat er éen ding als een paal boven water. Iedereen die van mening is dat zij nog bestaat, en daarover praat, het aan anderen verkondigt, het over de gehele Melkweg uitschreeuwt, moet door hen op subtiele wijze onmiddellijk worden verwijderd, weggevaagd, uitgeschakeld. Is dat niet een conclusie die u kunt delen?’

‘Hebt u mij daarom gevangen laten nemen, mevrouw de Burgemeester?’ vroeg Trevize. ‘Om mij tegen de Tweede Foundation te beschermen ?’

‘In zekere zin. Tot op zekere hoogte. Liono Kodells zorgvuldige registratie van uw woorden zal niet alleen worden gepubliceerd om de bevolking van Terminus en de Foundation niet onnodig te verontrusten met die dwaze praatjes van u — maar ook om de Tweede Foundation niet onnodig te verontrusten. Als zij bestaat, wil ik niet dat haar aandacht op u gevestigd wordt.’

‘Stel je voor!’ riep Trevize met zware ironie uit. ‘Voor mijn best wil? Ter wille van mijn mooie bruine ogen?’

Branno kwam in beweging en begon toen plotseling zacht te lachen. Ze zei: ‘Ik ben nog niet zo oud, Raadsheer, dat het mij ontgaan is dat u mooie bruine ogen hebt en dertig jaar geleden zou dat voor mij wellicht voldoende reden zijn geweest. Maar op dit ogenblik zou ik geen vin verroeren om ze te redden — noch de rest van u als er geen betere argumenten waren dan uw ogen. Maar als de Tweede Foundation bestaat en hun aandacht wordt op u gevestigd, dan zullen zij zich wellicht niet beperken tot uw persoon. Dan moet ik aan mijn eigen leven denken en dat van een aantal anderen die veel intelligenter en waardevoller zijn dan u — en aan alle plannen die we hebben gemaakt.’

‘Zo? U gelooft dus dat de Tweede Foundation bestaat, anders zou u immers niet zo zorgvuldig rekening houden met haar mogelijke reacties.’

Branno sloeg met haar vuist op het tafeltje dat voor haar stond. ‘Natuurlijk geloof ik dat, gepatenteerde dwaas! Als ik niet wist dat de Tweede Foundation bestaat en als ik haar niet zo hard en doelmatig mogelijk aan het bestrijden was, zou het mij dan ook maar een greintje interesseren wat u over dat onderwerp te vertellen hebt? Als de Tweede Foundation niet bestond zou het immers volstrekt irrelevant zijn dat u het tegendeel verkondigt! Ik heb u al maanden de mond willen snoeren voordat u zou overgaan tot publiekelijke uitspraken, maar ik miste de politieke macht om een Raadsheer ruw aan te pakken. Seldons verschijning was voor mij een triomf en gaf mij die macht, zij het maar tijdelijk, en juist op dat ogenblik begon u met publiekelijke uitspraken, ik heb onmiddellijk ingegrepen en ik zal u nu zonder enige gewetenswroeging of een milliseconde aarzeling laten doden tenzij u precies doet wat u verteld wordt.

Ons hele gesprek tot nu toe, op een uur waarop ik liever in bed zou liggen slapen, was bedoeld om u zover te brengen dat u mij op mijn woord gelooft als ik dit zeg. Ik wil dat u weet dat het probleem van de Tweede Foundation — en ik heb er zorgvuldig op toegezien dat u dit probleem zelf hebt beschreven — voor mij genoeg reden en aanleiding is om u zonder proces te laten hersenspoelen.’

Trevize stond half op van zijn stoel.

‘O, beweeg u maar niet,’ zei Branno. ik ben maar een oude vrouw, zoals u zichzelf ongetwijfeld voorhoudt, maar u zou dood zijn voordat u mij had aangeraakt. Wij worden door mijn mensen in het oog gehouden, dwaze jongeman.’

Trevize ging weer zitten. Met ietwat onvaste stem zei hij: ‘Dat lijkt me niet logisch. Als u in het bestaan van de Tweede Foundation geloofde, zou u er niet zo vrijelijk over spreken. U zou uzelf niet bloot stellen aan de gevaren waarvan u zegt dat ik mij er aan blootstel.’

‘U ziet dus nu in dat ik een beetje meer gezond verstand heb dan u. Met andere woorden: u gelooft dat de Tweede Foundation bestaat, maar toch praat u er vrijelijk over, omdat u een dwaas bent. Ik geloof dat zij bestaat en spreek er eveneens vrijelijk over maar alleen omdat ik voorzorgsmaatregelen heb getroffen. Aangezien u Arkady’s verhaal kennelijk aandachtig hebt gelezen zult u zich misschien herinneren dat zij vermeldt dat haar vader een apparaat heeft uitgevonden dat zij een “Statisch Geestscherm” noemt. Het dient als een afweer scherm tegen het soort psychische krachten waarover de Tweede Foundation beschikt. Het bestaat nog steeds en in uiterste geheimhouding is er zelfs gewerkt aan verbetering ervan. Dit huis is op dit ogenblik redelijk goed beveiligd tegen hun spionage. Nu dit duidelijk is, zal ik u vertellen wat u moet doen.’

‘En dat is?’

‘U moet uitzoeken of datgene wat u en ik denken inderdaad juist is. U moet uitzoeken of de Tweede Foundation werkelijk bestaat en zo ja, waar. Dat betekent dat u Terminus zult moeten verlaten en ik-weet niet-waarheen gaan — zelfs al zou uiteindelijk blijken, zoals in de dagen van Arkady, dat de Tweede Foundation in ons midden bestaat. Het betekent dat u niet zult terugkeren alvorens u ons iets te vertellen zult hebben. En als u ons niets te vertellen hebt, zult u nooit terugkeren, en de bevolking van Terminus zal éen dwaas minder tellen.’

Trevize merkte dat hij stotterde. ‘Hoe kan ik in hemelsnaam naar hen op zoek gaan zonder dat feit te verraden ? Zij zullen simpelweg mijn dood arrangeren en u bent niets wijzer geworden.’

‘Ga dan niet op zoek naar hen, naïef kind. Ga op zoek naar iets anders. Ga met heel uw hart en geest op zoek naar iets anders en als u in de loop van dat zoeken op hen stuit omdat zij hebben verzuimd aandacht aan u te besteden, nou, dat is prima. In dat geval mag u ons de informatie per beveiligde en gecodeerde hypergolf toezenden en daarna mag u als beloning terugkeren.’