Harry Harrison - Doodsstrijd In Appsala

“Weet je zeker dat je er niet even een met me wil drinken,” vroeg Jason die overliep van menslievendheid.

“De wijn is een spotter, de drank een luidruchtige… Spreuken,” deklameerde Mikah zo mooi mogelijk.

“Wijn die het hart der mensen verheugt. Psalmen. Ik heb de Schrift ook gelezen. Maar als je geen vriendschappelijk glas wilt drinken, neem dan een verfrissend glas water en rust wat. Dat karweitje kan wel tot morgen wachten.”

“Ik ben je slaaf,” zei Mikah somber en hij raakte even de ijzeren band om zijn nek. Toen ging hij weer aan het werk.

“Nou, dat is je eigen schuld. Als jij meer te vertrouwen was, zou ik je vrijlaten. Waarom doe ik dat eigenlijk niet? Geef me alleen je woord dat je geen moeilijkheden meer zal veroorzaken en dan heb ik je uit die boord voor je hottentottententententoonstelling kan zeggen. Ik denk dat ik nu bij de Hertug wel in zo’n goed blaadje sta dat ik kleine moeilijkheden die je zou kunnen veroorzaken wel kan oplossen. Wat zeg je ervan? Ook al is je conversatie beperkt, hij is in ieder geval twee keer zo goed als wat ik verder op deze planeet kan vinden.”

Mikah raakte de band weer aan en hij keek heel even bedachtzaam. Toen schreeuwde hij: ’Nee!” en hij trok zijn vingers terug alsof hij ze had gebrand. “Achter me Satan! Weg met jou! Ik zal jou geen beloften doen, en ook zal ik mijn eer niet lenen aan zo iemand als jij. Dan liever als slaaf leven tot de dag van de bevrijding wanneer ik jou terecht zal zien staan voor misdaden als deze, wanneer je voor een rechtscollege staat en wordt gevonnist en verdoemd.”

“Nou, je laat weinig twijfel bestaan over je doeleinden.” Jason dronk waarderend zijn glas leeg en vulde het weer. “Ik hoop dat ze worden vervuld, tenminste dat stuk over de dag van de bevrijding; daarna vind ik onze opvattingen over de juiste loop der dingen wat verschillen. Maar heb je er ooit bij stilgestaan hoe ver weg die dag van de bevrijding kan liggen? En hoe ben je van plan om die dag te realiseren?”

“Ik kan niets doen — ik ben een slaaf!”

“Ja, en we weten alletwee waarom. Maar buiten dat, denk je dat je meer zou kunnen doen als je vrij was? Die vraag zal ik voor je beantwoorden. Nee. Maar ik kan wel meer doen, en ik heb een paar antwoorden gevonden. In de eerste plaats zijn er behalve wij, geen buitenwerelders op deze afgelegen planeet. Ik vond wat kristallen die behoorlijk resoneren en ik heb een kristalontvanger gebouwd. Ik hoorde niets, behalve atmosferisch geruis en mijn eigen heilige S.O.S.”

“Wat voor godslastering sla je nou weer uit?”

“Heb ik je dat nooit verteld? Ik heb een eenvoudige zender gebouwd, vermomd als een elektronische gebedsmolen en de gelovigen hebben sinds de eerste dag zeer godvruchtig uitgezonden.”

“Is er voor jou dan niets heilig, godslasteraar?”

“Daar zullen we het een andere keer over hebben — hoewel ik niet zie waar je nu weer over klaagt. Bedoel je dat je deze onechte godsdienst met de grote god Elektro en de hele poespas respecteert ? Je zou dankbaar moeten zijn dat ik de gelovigen productief maak. Als er ooit een ruimteschip in de buurt van deze planeet komt zal het dat noodsein oppikken en deze kant uitkomen.”

“Hoe gauw?” vroeg Mikah die ondanks zichzelf geïnteresseerd was.

“Kan vijf minuten — kan ook vijfhonderd jaar zijn. Zelfs als er iemand naar je op zoek is; er zijn heel wat planeten in dit heelal. Ik denk niet dat de Pyrranen achter mij aan zullen gaan — ze hebben maar één ruimteschip en dat hebben ze hard nodig. Hoe staat het met jouw mensen?”

“Ze zullen voor me bidden, maar ze kunnen niet gaan zoeken. Het grootste deel van ons geld werd besteed aan het schip dat jij zo opzettelijk vernielde. Maar hoe zit het met andere schepen? Er zullen toch wel handelaren en onderzoekers…”

“Toeval — het hangt volledig van de grillen van het lot af.Zoals ik al zei, over vijf rninuten, vijf eeuwen — of nooit. Blind toeval.”

Mikah liet zich somber neerploffen en Jason — ondanks het feit dat hij besefte dat hij beter zou moeten weten — voelde even medelijden met hem. “Kop op, zo slecht is het hier niet,” zei hij. “Vergelijk alleen onze huidige positie maar met ons eerste kreno baantje in Ch’aka’s vrolijke bende. Nu hebben we een woonruimte met gemakkelijke meubelen, verwarming, goed eten en, zo snel als ik ze kan uitvinden alle moderne gemakken. Voor mijn eigen gemak en ook wegens het feit dat ik zoveel van de betrokkenen haat, ga ik deze wereld uit zijn middeleeuwen halen en breng ik hem op weg naar de glorie van de technologische toekomst. Dacht je dat ik alleen om de Hertug te helpen zoveel moeite deed?”

“Ik begrijp het niet.”

“Dat is nogal kenmerkend. Kijk, we hebben hier een stilstaande cultuur die nooit zal veranderen zonder dat er op de juiste plaats een grote lading dynamiet wordt geplaatst. Dat ben ik. Zolang kennis als een ambtsgeheim wordt geclassificeerd, zal er geen vooruitgang zijn. Er zullen misschien kleine wijzigingen en verbeteringen binnen de groepen komen in hun eigen specialiteit, maar niet iets van wezenlijk belang. Dat ga ik allemaal te gronde richten. Ik zal de Hertug de kennis van alle andere groepen geven, plus nog een hoop apparaten waar zij nog niets vanaf weten. Dat verstoort het evenwicht dat deze oorlogszuchtige massa’s gewoonlijk min of meer in bedwang houdt en als hij zijn oorlog goed voert — waarmee ik bedoel op mijn manier — kan hij ze een voor een opruimen…”

“Oorlog?” vroeg Mikah met opengesperde neusvleugels en het oude vuur weer in zijn ogen. “Zei je oorlog ?”

“Dat is het woord,” antwoordde Jason die voldaan aan zijn glas nipte, dronken van zijn eigen visioen en half zat van zijn eigen brouwsel, zodat hij de waarschuwende tekenen niet opmerkte. “Zoals iemand eens heeft gezegd, waar gehakt wordt vallen spaanders. Als deze wereld aan zijn lot wordt overgelaten zal hij eeuwig langs zijn baan blijvenkruipen terwijl negenennegentig procent van de bevolking is gedoemd tot ziekte, armoede, vuiligheid, ellende, slavernij en de hele rest. Ik zal een oorlog ontketenen, een keurige, schone wetenschappelijke oorlog die de concurrentie zal uitroeien. Als dat allemaal voorbij is, zal deze planeet een heel, heel wat beter plaats zijn voor iedereen. De Hertug zal de andere groepen hebben opgeruimd en hij zal dan dictator zijn. Het werk dat ik doe grijpt nu al te hoog voor de oude sciuloj ; ik heb al slaven in dienst genomen en ik ben jongere werktuigkundigen van de familie aan het opleiden. Als ik daarmee klaar ben zullen alle wetenschappen zich hebben vermengd en zal de industriële revolutie hier goed op gang zijn. De weg terug is afgesneden omdat de oude manieren dood zijn. Machines, kapitaal, ondernemers, vrije tijd, kunst…”

“Jij bent een monster!” kraste Mikah tussen zijn tanden. “Jij wilt zelfs een oorlog ontketenen en duizenden onschuldigen ter dood veroordelen om je eigen ego te bevredigen. Ik zal je tegenhouden, ook al kost het me mijn leven.”

“Watizzer…?” zei Jason en hij hief zijn hoofd op. Hij was in slaap gesukkeld, doodop van het werk en gesust door zijn eigen visioen.

Maar Mikah gaf geen antwoord. Hij zat met zijn rug naar hem toe, nog steeds over het destilleerapparaat gebogen. Zijn gezicht was vuurrood en zijn tanden waren zo stijf in zijn onderlip gedrukt dat er een dun straaltje bloed langs zijn kin liep. Eindelijk had hij geleerd dat je op bepaalde momenten beter je mond kunt houden, hoewel hij bijna overleed aan de inspanning van het zwijgen.

Op de binnenplaats van het Perssonoj fort stond een grote stenen bak die volgehouden werd met zoet water dat uit schuiten werd overgepompt. Hier ontmoetten de slaven elkaar als ze water kwamen halen, en hier werd geroddeld — en geïntrigeerd. Mikah wachtte op zijn beurt bij de kraan om zijn emmer te vullen, maar hij bekeek tegelijk de gezichten van de andere slaven; hij zocht naar degene die een paar weken geleden tegen hem had gesproken en diehij toen had genegeerd. Eindelijk zag hij hem. Hij sleepte bossen brandhout aan van de kade en Mikah ging naar hem toe.