Ray Bradbury - Marsga hujum

— Mening jinniligim… — kapitanning rangi bo‘zdek oqardi.

— Ha, ha, ajoyib jinnilik! Ma’dan, rezina, graviatorlar, oziq-ovqat, kiyim-kechak, yonilg‘i, qurol-yaroq, zinalar, gaykalar, boltlar, qoshiqlar — men ko‘plab narsalarni tekshirib ko‘rdim. Umrimda bunaqa murakkab manzarani sira ko‘rmaganman. Hattoki karavotim tagidagi sharpalar ham qolmagan! Iroda degani ham shunchalik bo‘ladi-da! Bo‘ldi, men qanchalik tekshirmay, yana ularni istagancha paypaslab, hidlab, tinglab, til tekkizib ta’mini bilib olishingiz mumkin! Sizni quchishimga ruxsat bering!

Nihoyat, u kapitandan o‘zini chetga oldi.

— Men bu haqda risola yozaman. U ilmiy ishlarim ichidagi eng yaxshisi bo‘ladi! Kelasi oyda Mars Fanlar akademiyasida ma’ruza o‘qiyman! Birgina tashqi ko‘rinishingizni o‘zi nihoyatda qimmat turadi.

Siz hatto ko‘zingiz rangini almashtirmoqchi ham bo‘ldingiz — sariq o‘rniga ko‘kni, badaningiz qorachadan kelgan emas, bilki qizg‘ish! Mana bu kostyumingizni qarang, qo‘lingizda esa, oltita o‘rniga beshta barmoq bor! Nima ham derdik, ruhiyotdagi og‘ishlar ta’siri ostida mutlaqo biologik metamarfozadan boshqa hech narsa emas! Buning ustiga, anavi uchta oshnangizni aytmaysizmi…

U mo‘‘jazgina to‘pponchasini oldi.

— Sizni, albatta, davolab bo‘lmaydi. Baxtiqarosiz, g‘aroyib odamsiz! Sizni faqat o‘lim qutqaradi.

Bitta-yarimta aytadigan so‘nggi so‘zingiz bormi?

— Shoshmang, xudo haqqi, otmang!

— Sho‘rlik! Sizni bunday va mana bunaqa uchala odamni tasavvur etishga majbur etgan azoblardan qutqarmoqchiman. Sizni oldinda go‘zal kelajak kutib turibdi: men sizni o‘ldiraman-u, ko‘z ochib-yumguncha do‘stlaringiz ham, raketangiz ham gumdon bo‘ladi. Eh, bugungi kuzatishlarim bo‘yicha shunday bir maqola yozamanki — “Nerotik” saroblarining tarqalishi”!

— Men Yerdan kelganman! Mening ismim Jonatan Uilyams. Mana bular esa…

— Bilaman, bilaman, — quvnoq ohangda dedi mister Yyy va o‘q uzdi.

Kapitan yuragida o‘q bilan qulab tushdi. Uning do‘stlari qichqirib yuborishdi.

Mister Yyyning ko‘zlari kosasidan chiqib ketdi.

— Siz haliyam yashayapsizmi? Hecham bo‘lmagan gap! Zamon va makondagi persistensiyali gallyutsinatsiya! — u to‘pponchasini ularga o‘qtaldi. — Hechqisi yo‘q, men sizlarni g‘oyib bo‘lishga majbur etaman.

— Yo‘q, — qichqirishdi fazogirlar.

— Hattoki bemorning o‘limidan keyingi eshituv illyuziyasi, — ishchan bir ohangda dedi mister Yyy haligi uchalasini bittama-bitta o‘ldirar ekan.

Ular hech qancha o‘zgarmagan holda qum ustida qimir etmay yotar edilar.

U yotganlarni oyog‘i bilan turtdi, so‘ng raketa qorniga dukillatib urdi.

— Raketaga jin ham urmagan! Bular hali ham g‘oyib bo‘lgani yo‘q! — U yana va yana jonsiz jasadlarga qarata o‘q uzdi. Keyin bir qadam orqaga tisarildi. Tirjaygan qiyofadagi niqob uning oyog‘i ostiga qulab tushdi.

Psixiatrning yuz ifodasi asta-sekin o‘zgara boshladi. Pastki jag‘i osilib qoldi. Holsiz qo‘lidan to‘pponcha tushib ketdi. Nigohi bo‘m-bo‘sh, befarq boqardi. U qo‘llarini yuqoriga ko‘tarib siltadi va xuddi ko‘r odamdek joyida bir aylandi. U dam-badam so‘lagini yutgancha o‘lik jismlarni paypaslar edi.

— Gallyutsinatsiyalar, — jazava ichida g‘udranardi u. — Ta’m. Ko‘lankalar. Hid. Tovush. Sezgi.

U ko‘zlarining paxtasini chiqarib, qo‘llarini siltar edi. Lablarida ko‘pik paydo bo‘ldi.

— Chiringlar! — bo‘kirdi mister Yyy, o‘liklarga murojaat qilgancha. — Chiri! — Qichqirdi u raketaga.

U o‘zining titroq qo‘llariga qaradi.

— Menga yuqdi, — shivirladi u g‘azab ichida. — Endi menga o‘tdi. Telepatiya, gipnoz. Endi men jinniman. Jinnilarning barcha alomatlari menda. — Bir soniya u tosh qotib qoldi, so‘ng karaxt barmoqlari bilan to‘pponchani qidira boshladi. — Birgina vosita qoldi. Ularni chirib, yo‘q bo‘lib ketishiga birgina usul kor qiladi, xolos.

O’q ovozi yangradi. Mister Yyy qulab tushdi.

Quyosh nurlari ostida to‘rtta jasad yotardi. Ularning yonginasida mister Yyy ham yotardi.

Quyosh nurlariga cho‘mgan tepalik ustida tumshug‘ini osmonga qadagancha hech qayoqqa g‘oyib bo‘lmay, raketa qaddini tik tutib turardi. Shaharliklar ufqdagi raketani uchratib, buning nima ekanligiga aqllari yetmay, rosa boshlari qotdi. Uning nima ekanligini hech kim bilolmadi. Raketani eskichiga sotib yuborishdi, u uni olib ketdi-da, maydalab pullab yubordi.

Tun bo‘yi yomg‘ir tinmadi. Ertasiga osmon charaqlagan va havo iliq edi.

U raketada Marsga uchib ketmoqchi edi. Erta bilan u kosmodromga keldi-da, tikonli sim devor ortida turib, “Men Marsga uchmoqchiman” deya mundirli odamlarga qarata qichqira boshladi. U soliqni bexato to‘lab keladi, familiyasi Prichard va u Marsga uchish uchun to‘la haqli. Axir u shu yerda, Ogayoda tug‘ilmaganmidi? Nahotki u yomon fuqaro bo‘lsa?! Unda o‘zi nima gap, nima uchun Marsga uchishi mumkin emas ekan? Mushtumlarini do‘laytirib, ularga qarab yerda ortiq qolishni istamayman, miyasi bor odam Yerdan qorasini o‘chirish orzusida yuradi, deya tinmay qichqirar edi. Ko‘pi bilan ikki yildan keyin yerda jahon atom urushi boshlanadi. Lekin u bu mudhish pallani kutib o‘tiradigan ahmoq emas. U va miyasi bor har qanday minglab odamlar Marsga uchib ketishni istayapti. Ishonmasalaring, ularning o‘zlaridan so‘ranglar! Urushlar va tsenzuradan, to‘rachilik va harbiy tobelikdan, hukumatdan nari bo‘lgan ming marta afzal, bular maxsus ruxsatnomasiz bir qadam ham qimirlagani qo‘ymaydi, bular fanni ham, san’atni ham oyoqlari ostida yanchib tashlashdi! Agar xohlasangiz yerda qolaverishingiz mumkin. U o‘ng qo‘lini, boshini, yuragini qurbon qilishga tayyor-u, faqat Marsga uchib ketsa bo‘lgani! Raketaga tushish uchun nima, qilish kerak, qaerga imzo chekish kerak, kim bilan tanish-bilish ortdirish kerak?

Tikonli sim ortidan javob o‘rniga mundirli odamlar kulib qo‘ydilar, xolos. Uning Marsga hecham uchib ketgisi yo‘q, der edi ular. Axir u Birinchi va Ikkinchi ekspeditsiyalar yo‘q bo‘lib ketishganini, yo‘qlik qa’riga mahv bo‘lganlarini, ularning barcha ishtirokchilari, ochig‘ini aytganda, o‘lib ketganlarini nahotki u bilmasa?!

— Lekin buni isbotlash kerak, buni hali hech kim aniq bilmaydi-ku, — deb qichqirardi u tikonli simga yopishgancha. Balki u yerda sut daryosi oqib, sharbat dengizi mavj urib turgandir, balki kapitan York va Uilyams qaytib kelishni o‘zlari xohlashmagandir. Xullas, gap shu — darvozani ochinglar-da, yaxshilikcha meni Uchinchi ekspeditsiyaga — raketaga qo‘yib yuboringlar yoki men o‘zim kuch bilan kirib olaymi?

Naryoqdagilar unga og‘zini yopishni maslahat berdilar.

U fazogirlarning raketa tomon borayotganlarini ko‘rdi.

— Meni kutib turinglar! Meni bu dahshatli dunyoda qoldirmanglar, men bu yerdan uchib ketishni istayman, tez orada atom urushi boshlanadi! Meni yerda qoldirmanglar!

Ular kuch bilan devordan nariga sudrab ketishdi. Ular politsiya mashinasi eshigini qarsillatib yopdilar-da, mana shu tonggi soatda uni olib ketishdi, u bo‘lsa, orqa darchaga mahkam yopishib oldida, mashina vahimali chinqirgancha tepalikdan oshib o‘tishidan bir lahza oldin qip-qizil alangani ko‘rdi va qudratli guvullashni eshitdi, miyasiga qattiq zarba kelib tushgandek bo‘ldi — bu uni mana shu fayzsiz tongda hech narsa bilan maftun etolmaydigan yer sayyorasida qoldirib, osmonga ko‘tarilgan kumushrang raketaning to‘lqini edi.

Kema koinotdan keldi. Yulduzlar, aql bovar qilmas tezliklar, charaqlagan harakat va soqov samoviy tubsizlik ortda qoldi. Kema yap-yangi edi; uning vujudi o‘t bo‘lib yonardi, uning temir uyachalarida odamlar o‘tirardi; olov ufurgan, qaynoq nafas olgancha u mutlaqo ovozsiz parvoz qilardi. Uning bo‘lmalarida komandir bilan qo‘shib hisoblaganda o‘n yettita odam bor edi. Ogayo kosmodromidagi xaloyiq qichqirar, qo‘llarini siltar edi, raketa tagidan ulkan yaproqli qip-qizil olov gul kabi ochildi-yu, u fazoga otildi — Mars sari Uchinchi ekspeditsiya boshlandi!