Ayzek Azimov - Koinot oqimlari

Kema shlyuziga kirishlari bilan ularga havo oqimi urildi. Valonaning ko‘ylagi havodan shishib ketdi, u etaklarini ushlab turishga majbur bo‘ldi.

— Bu yerda doimo shundaymi? — so‘radi qiz. U hech qachon fazoviy kemada uchmagan, hatto orzu ham qilmagan. Uning yuragi qattiq urar, lablari qimtilgandi.

— Yo‘q. Faqat shamollatish paytida.

Rik xursand bo‘lib, qattiq metallardan yasalgan yo‘lak bo‘ylab yurar ekan, bo‘mbo‘sh xonaga havas bilan tikilardi.

— Mana, — dedi u. — Bu oshxona. Lekin, ovqat unchalik muhim emas. Ma’lum muddat usiz ham yashasa bo‘ladi. Asosiysi — suv.

U mu’jaz, shinam yopiq taxmonlardagi ashqol-dashqollarni titkilab qopqoqli katta idish topdi. Suv jo‘mragini nigohi bilan qidirdi va undan vishillab havo, ketidan suvning otilib chiqishidan yengil tortib miyig‘ida kulib qo‘ydi.

— Endi bir nechta konserva olamiz. Ko‘pining keragi yo‘q. Sezib qolishlari mumkin.

Rik yong‘indan saqlanish, tabobat jihozlari, dori-darmonlar va payvandlash asboblari saqlanadigan kichik xonani topdi.

— Lona, shu yerga joylasha qolamiz, — dedi u ikkilanibroq. — Bu yerga juda kamdan-kam hollarda ko‘z tashlanadi. Biz chiroq yoqmaymiz, aks holda quvvat sarflanayotganligi bilinib qoladi hamda hojatxonadan faqat dam olish soatlarida, tungi navbatchilarning ko‘ziga foydalanishimiz lozim.

To‘satdan havo harakati to‘xtadi. Bir maromdagi yengil vijillash o‘rnini sokinlik egalladi.

— Tez orada ular kemaga chiqadilar, keyin parvoz qilamiz.

Rik tongda uyg‘onganida o‘zini tuppa-tuzuk odam deb his etgan bo‘lsa, hozir qo‘li Galaktikaning har chekkasiga yetadigan buyuk zot deb fahmlardi. Yulduzlar — koptokcha edilar, tumanliklar — olib tashlanishi lozim bo‘lgan o‘rgimchak inining qoldiqiari edi.

U kemada edi! Xotiralar bir-birlarini surishib-sharqirab oqib kelardilar. U kirt maydonlarini, fabrikani, qorong‘ida bir nima deb g‘o‘ldirayotgan Valonani ham unutayozgandi. Bular faqat yodiga tushayotgan filmning uzilgan joylaridek tuyular va ularning uchlari asta-sekin ulanardilar.

Kema!

Agar Rikni ilgariroq kemaga olib kelishganida, miyasidagi kuydirilgan xujayralarning bitishini bunchalik uzoq kutmagan bo‘lardi.

— Valona, sen hayajonlanma, hozir sen dirillashni, shovqinni eshitasan — bu yuritgichlarning ovozi. Seni og‘irlik bosadi. Bu tezlanish!

— Tez-la-nish? Bu nima degani?

— Qo‘rqma, Lona, Bizda bosim ta’sirini yo‘qotuvchi qurilma yo‘qligi uchun ozgina noxushlik bo‘ladi. Devorga suyanib ol, agar unga yopishib qolayotgandek bo‘lsang, qarshilik ko‘rsatma. Sezyapsanmi, boshlanyapti!

Rik bir burchakka yaxshilab o‘rnashib oldi — gipertatomli yuritgichlarning gumbur-gumburi kuchaygani sari bosim ham kuchayib borardi.

Valona ohista ingradi, keyin indamay og‘ir-og‘ir nafas olishga tushdi. Uning tomog‘idan hushtak chalingandek tovush chiqdi, buning sababi gidravlik yostiqchalar, kamarlar bilan bog‘lanmagan ko‘krak qafasi o‘pkaga ozgina bo‘lsa-da, havo o‘tkazishga intilayotganidan edi.

Rik qiynalib nafas olarkan, uning ruhini ko‘tarish, o‘zini shu yerda ekanligini bildirish niyatida ma’nosiga e’tibor qilmay, nimalarnidir so‘zlay boshladi. Qizning vujudini to‘ldirayotgan mavhum kelajak oldidagi qo‘rquv hissi tamoman yo‘qolishi lozim.

Bu kema — ajoyib kema edi, lekin Valona hech qachon uchmagan.

— Valona, saldan keyin kema sakraydi — bunda biz giperfazoga o‘tib, yulduzlararo masofaning katta qismini bosib o‘tamiz. Sen buni hatgo sezmaysan. Faqat. yuraging bir marta shig‘ etadi xolos. Rik bu so‘zlarni asta-sekin, bo‘g‘inma-bo‘g‘in qilib aytdiki, bunga ancha vaqt ketdi.

Ularni bosayotgan og‘irlik yo‘qola bordi, devorga bog‘lab qo‘ygan ko‘rinmas zanjirlar bo‘shashib pastga quladilar. Og‘ir nafas olayotgan Rik bilan Valona o‘tirib qolishdi.

— Yaralanmadingmi, Rik?

— Menmi?! — Rik kemada qanday yaralanishi mumkinligini o‘ylab, nafas rostlashga ulgurmagan bo‘lsa-da, kulib yubordi. — Qachonlardir men oylab biron-bir sayyoraga qo‘nmay uchardim.

— Nega? — so‘radi qiz. U yaqinroqqa emaklab keldi-da, o‘zining Riki shu yerda ekanligiga ishonch hosil qilish uchun, qo‘llarini uning yuziga tekkizdi.

— Ishim shunaqa edi.

— Ha, — tasdiqladi qiz. — Sen Hech Nimani tadqiq qilgansan.

— To‘ppa-to‘g‘ri. Men huddi shu ish bilan shug‘ullanganman. Sen buning ma’nisini tushunasanmi?

— Yo‘q.

Rik qizning baribir hech narsa anglay olmasligini bilardi, lekin gapirishni istardi. U ko‘rgan-kechirganlarini eslashni, eslay olishidan lazzatlanishni xohlardi.

Bilasanmi, Butun Olam yuzlab turli modsalardan tashkil topgan. Biz bu moddalarni elementlar deb ataymiz. Temir ham, mis ham — elementlardir.

— Men ularni metall deb o‘ylardim.

— Juda to‘g‘ri, lekin ular bundan tashqari element hamdir. Kislorod, azot, utlerod, palladiy — hammasi ham element. Lekin, borliqsa eng asosiy element — vodorod va geliydir. Ular juda odsiy tuzilganlar hamda juda ko‘p uchraydilar.

— Bu haqsa ilgari hech eshitmagandim, — dedi Valona.

— Butun Olamning to‘qson besh foizi vodorodsan iborat, qolganining asosiy qismi esa — geliy. Hattoki, fazoda ham xuddi shunday.

— Men bir paytlar, — dedi Valona, — fazoni bo‘shliq deb eshitgandim. U yerda hech narsa yo‘q ekan. Shu to‘g‘rimi?

— Unchalik to‘g‘ri emas. Deyarli hech narsa yo‘q desa bo‘ladi. Men koinot tadqiqotchisi bo‘lganman, buning ma’nisi shuki, men fazo qa’rida kezar ekanman, undagi elementlardan oz miqdorda olib, ularni tekshirardim. Ularda qancha vodorod, qancha geliy va boshqa elementlar borligini aniqyaardim.

— Nega?

— Chunki elementlar fazoda turli miqsorda tarqalgan. Ba’zi joylarda geliy ko‘p bo‘lsa, boshqa makonda natriy mo‘lroq va hokazo. Ana shunday maxsus tarkibli to‘planmalar fazoda oqib yuradilar. Bular koinot oqimlari deyiladi. Agar ularning xususiyati va yo‘nalishi o‘rganilsa, Butun Olamning kelib chiqishi hamda rivojlanishni tasavvur etish mumkin.

— Buni qanday bilish mumkin?

Rik ikkilandi.

— Hech kim aniq aytolmaydi… — Shu tobda uning bilimlarga cho‘mgan ongi yayrar, Rik ularning tugab qolishidan cho‘chigancha so‘zida davom etardi. — Keyin biz Gallaktikaning hamma joyidagi zichlikni, 5tni koinot gazi quyuqligini aniqlaymiz, bu kemalarning giperfazodagi sakrashini oldindan belgilash uchun zarur. Nihoyat… — u gapirishdan to‘xtadi.

Valona diqqat bilan davomini kutdi. Lekin Rik qotib qolgandek edi. Qorong‘ulikda qizning bo‘g‘iq tovushi eshitildi:

— Rik? Senga nima bo‘ldi, Rik?

U indamasdi. Qiz Rikning yelkasidan ushlab silkiy boshladi.

— Rik! Rik!

Shunda hozirgidek bardam, tetik Rik emas, balki ilgarigi g‘amgin va ma’yus Rik javob berdi:

— Lona, biz yomon ish qilib qo‘ydik.

— Nega? Qanday yomon ish?

— Qochmaslik kerak edi. Bu kemaga ham bekor chiqsik.

Rikning vujudi titrar, uning peshonasini marjonday ter qoplagan, Valona uni artar edi.

— Nega? — so‘radi qiz. — Nega?

— Agar Novvoy kuppa-kunduz kuni bizni shaharda olib yurmoqchi bo‘lgan ekan, demak, u nazoratchilardan xavfsiramagan. Novvoy otib o‘ldirgan nazoratchi esingdami?

— Ha.

— Uning aft-basharasi qanaqa edi?

— Unga qarashga botinmagandim.

— Men esa botingandim, uning yuzida g‘alati bir ma’no bor edi. Lekin o‘sha damda mulohaza qilib o‘tirmagandim…Lona, u nazoratchi emasdi! U — Rezident edi, Lona! U — nazoratchi kiyimidagi Rezident edi!

Achchiqlangan Samiya Fayf qizi xonaning u burchagidan bu burchagiga tez-tez borib kelardi. Uning tim qora sochlari hurpaytirib turmaklangan, baland poshnalar esa bo‘yini balatsdroq qilib ko‘rsatardi. O‘rtasidan bilinar-bilinmas iz tushgan pista dahani titrardi.