Кир Булычев - Выкраданне Чарадзея

— Зайздросцілі. Папы зайздросцілі. І манахі. Думалі, што я золата раблю…

Абодва замаўчалі, прыслухоўваючыся да свяшчэнніка. Князь перахрысціўся, потым зірнуў на суседа.

— А што зоркі гавораць? Ці выстаім, пакуль літва прыйдзе?

— Баюся, не дачакаемся. Ордэн наўрад ці будзе адкладваць штурм.

— Выстаім, — сказаў князь. — Павінны выстаяць. А ты думай. Найперш з табою расправяцца. Ці спадзяешся на старую дружбу?

— Няма ў мяне з імі дружбы.

— Тады расправяцца. І яшчэ скажу. Ты на польскую князёўну вачэй не вылуплівай. Не па табе тавар.

— Я з княжага роду, брат.

— А яна каралеўскай крыві.

— Я сваё месца ведаю, брат, — сказаў Раман.

— Хітруеш. Ды бог з табою. Толькі не ўздумай бегчы. І чарадзейства не дапаможа. Яцвягаў за табою пашлю.

— Не пагражай, — сказаў Раман. — Мне пара ісці.

— Ты куды? Поп не закончыў.

— Я Акіплешу на торг пасылаў. Чакае ён мяне. Працаваць трэба.

— Ну ідзі, толькі непрыкметна.

Раман павярнуўся і стаў асцярожна праціскацца назад. Князь паглядзеў услед. Ён усміхнуўся, але ўсмешка была нядобрая. Раман знік у змроку.

Кін вывеў шар з сабора, і той завіс над цвінтаром, дзе чакалі канца службы, курчыліся пад змрочным мокрым небам калекі і жабракі. Раман хутка выйшаў з прачыненых дзвярэй. Паглядзеў на плошчу. Там кульгаў блазан, прыціскаючы да грудзей гліняную міску і ружовы абпалены гаршчок.

— Цябе па смерць пасылаць, — сказаў Раман.

— Не бі мяне, дзядзечка, — заверашчаў блазан, выскаляючыся. — Госці пазачынялі лаўкі — ворага чакаюць, прыйдзе немец, зноў гандляваць пачнуць. Што госцю? Мы на віселіцу, а ён — весяліцца.

Раман шпарка пайшоў цераз плошчу. Блазан за ім, пакульгваючы, горбячыся. Мінулі калодзеж, конавязь, павярнулі ў вузкі, дваім не размінуцца, завулак. У канцы яго, каля вала, у плоце былі нізкія вароты. Раман пастукаў тры разы кулаком. Адкрылася вочка. Потым павольна расчыніліся дзверы. Там стаяў стражнік у кароткай кальчузе, скураной шапцы і доўгіх портках. Ён адступіў убок, прапускаючы Рамана. Цесны двор, зарослы травою, некалькі валуноў, якія ляжалі вакол выпаленай ямы… Раман на драўляных мастках перасек двор, падняўся на ганак прыземістага дома з бярвенняў на падмурку. Адчыніў дзверы, тузануў за колца, якое было ўстаўлена льву ў мызу.

У святліцы Раман шпурнуў плашч у рукі прыгожаму чарнаброваму хлопцу, які падбег да яго.

— Ты чаго чакаеш? — спытаўся ён у блазна. Блазан паставіў на падлогу міску, узяўся за клямку ў падлозе, пацягнуў на сябе века люка, адчыніўся лаз у падвал. Раман спусціўся першы. За ім блазан і чарнабровы хлопец.

Сутарэнне было прасторнае, асвятлялася з акенцаў пад самаю столлю. На палічках стаялі запаленыя каганцы з тлушчам. Агеньчыкі адлюстроўваліся ад рэтортаў, слаёў з мутнага, грубага шкла, ад гліняных місак, медных сасудаў, злучаных металічнымі і шклянымі трубкамі… У нізкай з вялікай пашчай печы гарэў агонь, каля яе стаяў голы да пояса жылісты мужчына ў скураным фартуху. Пачуўшы крокі, ён аглянуўся.

— Студзі патроху, — сказаў Раман, зазірнуўшы ў печ.

Блазан зірнуў у печ з-пад локця чарадзея і сказаў:

— Даўно пара студзіць.

— Ведаем, — сказаў мужчына. У яго былі доўгія вусы, чорныя, блізка пасаджаныя вочы. Рэдкія валасы спадалі на лоб, і ён увесь час адгортваў іх за вушы.

— Хутка ордэн на штурм пойдзе, — сказаў Раман.

— Астудзіць не паспеем, — адказаў той. — А шкада.

— Студзі, — сказаў Раман. — Невядома, як лёс паверне. У мяне няма сілы каторы раз усё збіраць і будаваць.

— А ты, дзядзечка, епіскапу ў ногі пакланіся, — сказаў блазан. — Абяцай лёс даведацца, золата здабыць. Ён і пашкадуе.

— Нікчэмнасць і ўбоства думкі, — сказаў Раман.

— Па-мойму, што ўбоства думкі, што яе празмернасць — усё бязглуздзіца, розумам чыніць — розуму не трэба, — сказаў блазан. Падышоў да доўгага стала, пераліў з адной шклянкі ў другую — пайшоў едкі дым.

Раман адмахнуўся, зморшчыўся. Жылісты мужчына адступіў да печы.

— Ты што, — абурыўся Ранан. — Атравіць нас хочаш?

— А можа, так і трэба? Ты дзяўчыну пакахаў, а табе не дазволена, я шклянку пераліў, а мне не дазволена, князь епіскапу пярэчыць, а яму не дазволена. Вось бы вас усіх і адправіць на той свет?

— Маўчы, дурань, — сказаў Раман стомлена, — лепш бы прываротнага зелля накапаў, чым лайдачыць.

— Не, — крыкнуў блазан, падбягаючы да стала і задзіраючы галаву, каб зблізку паглядзець на Рамана. — Не разумею цябе, дзядзечка, і разумны ты ў нас, і слаўны на ўсю Эўропу — навошта табе князёўна? Наша справа — берагчы горад, золата здабываць, месца знаць.