Кир Булычев - Выкраданне Чарадзея

— З церама? А чаму б не з церама?

Кін павёў шар над вуліцай у цэнтр горада, да сабора. На вуліцы было бойка і ажыўлена. У лаўках — столькі малых, што дваім не размінуцца, — гандлявалі адзеннем, жалезным і гліняным таварам, людзі глядзелі, але не куплялі. Натоўп народу сабраўся толькі каля нізенькіх дзвярэй, з якіх рыжы мужчына выносіў бохан хлеба. Пэўна, голаду ў горадзе не было — асада пачалася нядаўна. Некалькі ратнікаў валаклі да гарадской сцяны вялікі медны кацёл, за імі ішоў дзед у высокім шлеме, згорбіўшыся пад вязанкай дроў. Коннік на вараным жарабцы махнуў нагайкаю, прабіваючыся цераз натоўп, з-пад жывата ў каня вёртка выскачыў карлік — князеў блазан, выскаліўся, прыціснуўся да плота, пастрашыў кулаком ездака і тут жа праціснуўся ў лаўку, набітую гаршкамі і міскамі.

Кін хуценька прабегся шарам па верхніх пакоях, а ў іх — як венікам усіх вымелі — толькі нейкія нахлебнікі, сонныя служкі, дзеўка з балеяй, старая з кульбаю… запусценне, цішыня…

— Эвакуіраваліся яны, ці што? — спытаўся Жуль, адхіліўшыся на імгненне ад пульта, які стрымана падморгваў, бурчаў, нібыта Жуль вёў касмічны карабель.

— Вы да зорак лятаеце? — спыталася Ганна.

— Дзіўна, — не звярнуў увагі на пытанне Кін. У невялікім кутнім пакоі, які меў такі выгляд, быццам сюды ў спешцы панакідалі розных рэчаў — куфроў, цюкоў, кашоў, нарэшце пашанцавала знайсці знаёмых. На невысокім драўляным крэсле з высокаю простаю спінкаю сядзела пажылая пані, накрыўшы ногі мядзведжай шкурай. Гатычная прыгажуня ў закрытай, апушанай вавёрчыным футрам малінавай сукенцы з сярэбранымі вытканымі кветкамі стаяла каля невялікага акенца, гледзячы на царкву.

Пажылая дама гаварыла штосьці, і Жуль правёў пальцамі над пультам, рэгулюючы гучнасць. Кін спытаўся: — Якая мова?

— Старажытнапольская, — адказаў Жуль.

— Гора, гора, за грахі нашы кара, — гаварыла, сплюшчыўшы павекі, пажылая пані. — Гора, гора…

— Супакойцеся, цётка, — адклікнулася з акна дзяўчынка.

Нафарбаваны твар пажылой жанчыны быў нерухомы.

— Казаў жа твой бацька пачакаць да восені. Як жа так, як жа так, мяне, старую, у думках пакалечыла. Абдзяліў мяне божа сваёй мудрасцю… А дзе ж наша дружына ды верныя слугі… Млосна, млосна…

— Магло быць горш… — Дзяўчына дакранулася доўгімі пальцамі да размаляванай прасніцы, што стаяла побач, і задумліва пацягнула касмык воўны. — Магло быць горш…

— Ты пра што думаеш? — спыталася старая, не расплюшчваючы вачэй. — Усхваляваў ён цябе, рыжы д'ябал. Грэх у цябе ў галаве.

— Ён князь, ён храбры віцязь, — сказала дзяўчына. — Дый няма граху ў маіх думках.

— Грэшыш, грэшыш… Дасць бог, дабяруся да Смаленска, упрашу брата, каб пакараў ён разбойнікаў. Колькі гадоў я дома не была…

— Ці хутка служба скончыцца? — спыталася дзяўчына. — У русінаў такія доўгія службы.

— Наш абрад візантыйскі, урачысты, — сказала старая. — Я вось памяняла веру, а часам пакутую. А ты выйдзеш за княжыча, пяройдзеш у яго веру, мае грахі замаліць…

— Ах, пустая размова, цётка. Вы, русіны, легкаверныя. Ну хто вас ратаваць будзе, калі ўсе думаюць, што мы ў палоне ў летаў. Захопяць нас мечаносцы, горад спаляць…

— Не дай божа, не дай божа! Жахлівы будзе гнеў караля Лешкі.

— Нам жа будзе ўсё роўна.

— Хто гэтая Магда? — спыталася Ганна. — Усе пра яе гавораць.

— Хутчэй за ўсё сваячка, можа, дачка польскага караля Лешкі Белага. І ехала ў Смаленск… Давайце паглядзім, ці не ў царкве князь?

Перад расчыненымі дзвярыма сабора сядзелі калекі і жабракі.

Шар пранік цераз сцяну сабора, і Ганне здалося, што яна адчувае пах свечак і ладану. Ішла служба. Змрочнае святло дрыжала за сшною свяшчэнніка ў вышытай залатой рызе. Яго павялічаны цень пакалыхваўся, засцілаючы фрэскі — суровых чорнабародых старцаў, што глядзелі са сцен на людзей, якія напоўнілі невялікі сабор.

Раман стаяў поруч з князем, наперадзе, яны былі амаль аднолькавага росту. Губы ў чарадзея ледзь варушыліся.

— Вароты слабыя, — ціха гаварыў ён князю. — Могуць не вытрымаць. Ведаеш?

Князь зморшчыўся:

— На вуліцах біцца будзем, у лес уцячом.

— Не выйдзе. У іх на кожнага твайго дружынніка пяць чалавек. Кальчужных. Ты ж ведаеш.

— Таму што тады лепш бы і не пачынаць. Прадумай яшчэ што. Агнём іх спалі.

— Не магу. Запас скончыўся.

— Ты купі.

— Няма дзе. Мне сера патрэбна. А па яе ехаць трэба далёка.

— Тады чаруй. Ты чарадзей.

— Чарамі не дапаможаш. Не чарадзей я.

— Калі не чарадзей, то чаму цябе ў Смаленску палілі?