Кир Булычев - Выкраданне Чарадзея

Яцвяг застаўся каля дзвярэй. Пасол прайшоў да стала і ледзь прыкметна пакланіўся князю.

— Чаго ён клікаў? — спытаўся князь. — Што хацеў?

— Смуткуе, — усміхнуўся пасол. — Просіць вернасці. Ён кінуў на стол епіскапаву грамату. Рыжы тузануў яе, адарваўшы тасьму, і грамата павольна разгарнулася. Блазан ускочыў з лавы, зачыкільгаў да стала. Варушачы тоўстымі губамі, пачаў разбіраць тэкст. Рыжы зірнуў на яго, падняўся з-за стала.

— Не аддам я ім горад, Раман, — сказаў ён. — Будзем трымацца, пакуль Міндоўг з літвой падаспее.

— Ты не будзеш чытаць, Вячаслаў?

— Пайшлі на сцяну, — сказаў рыжы. — А ты, Акіплеша, скажаш баярыні, што, як вярнуся, вячэраць будзем.

— Яны Магду патрабуюць, — паведаміў блазан, прыціснуўшы пальцам радок у грамаце.

— Ахвота ім, — адказаў рыжы і пайшоў да дзвярэй.

— Усё, сеанс закончаны, — сказаў Жуль.

— Як наконт кавы?

— Ну вось, — сказаў Кін. — Мы і даведаліся, хто князь, а хто Раман.

— Князя звалі Вячаслаў? — спыталася Ганна.

— Ага, князь Вячка, сын полацкага князя Барыса Раманавіча. Ён раней княжыў у Кукейнасе. Кукейнас захапілі рыцары. Пасля гібелі горада ён пайшоў у лясы са сваімі саюзнікамі — яцвягамі і лівамі. А зноў з'явіўся ў 1223 годзе, калі русінскія князі, адваяваўшы ў мечаносцаў, далі яму горад Юр'еў. Да Юр'ева падступіла ўсё ордэнскае войска. Вячка супраціўляўся некалькі месяцаў. Потым горад здаўся і князя забілі.

— І вы думаеце, што гэта той самы Вячка?

— Ага. Усё сведчыць на карысць такой здагадкі. На гэтым пагорку было неўмацаванае паселішча. Толькі ў пачатку XIII стагоддзя яго абнеслі сцяною і пабудавалі мураваны сабор. А ў 1215 годзе горад гіне. Існаваў ён так нядоўга, што нават у летапісах пра яго амаль няма звестак. Навошта яго ўмацавалі? Відавочна, са стратаю крэпасцей на Дзвіне полацкаму князю патрэбны былі новыя пагранічныя фарпосты. І ён пасылае сюды Вячку. Рыцары яго ведаюць. Ён іх даўні вораг. І яго новая крэпасць становіцца цэнтрам супраціўлення ордэну…

Шар узняўся над вячэрнім горадам. Былі відаць вогнішчы на вуліцы — іх палілі бежанцы. Водбліскі вогнішчаў падалі чырвонымі блікамі на месіва людзей, якія збіліся ў кучу каля ахоўнай сцяны.

Напаследак шар падняўся яшчэ вышэй.

Чорным сілуэтам віднелася на схіле асадная вежа. Пагойдваліся факелы — там устанаўлівалі катапульту. Белыя, асветленыя знутры шатры мечаносцаў на тым беразе ручая здаваліся прывідамі — 12 ліпеня 1215 года канчалася. Цяпер Ганна ведала, што горадам Замошша правіць адважны і непрымірымы князь Вячка. І ёсць у яго баярын Раманаў, чалавек з сур'ёзным вузкагубым капрызным тварам — чарадзей і алхімік, які праз суткі загіне і апрытомнее ў далёкай будучыні.

Усё здарылася без сведкаў з будучыні, ноччу, калі Кін, Ганна, Жуль, а галоўнае, пан епіскап Альберт і ландмайстар Фрыдрых спакойна спалі. І гэта было вельмі крыўдна, таму што час, калі ўжо ты трапіў у цячэнне вітка, незваротны. І ніхто ніколі не ўбачыць зноў, якім жа чынам гэта адбылося.

…Першая прачнулася Ганна, хуценька памылася і пастукалася да мужчын.

— Лежабокі, — сказала яна, — праспіце штурм.

— Устаём, — адказаў Кін. — Ужо ўсталі.

— Я пакуль збегаю да дзеда Генадзя, — удзячна ахвяравала сабой Ганна. — Адцягну яго ўвагу. Але каб да майго прыходу князь Вячка быў на баявым кані.

А калі Ганна вярнулася з малаком, тварагом, свежым хлебам, гордая за сваё падзвіжніцтва, у доме панавала расчараванне.

— Паглядзі, — сказаў Жуль. Шар быў уключаны і накіраваны на схіл. Там ляніва дагарала асадная вежа — сюррэалістычнае збудаванне з вялізных чорных галавешак. Ад катапульты засталася толькі лыжка, недарэчна ўткнутая ў траву дзяржаннем. Наўкола стаялі ордэнскія ратнікі. З моста цераз ручай на пажарышча глядзела ордэнская знаць, якая акружала епіскапа.

Ад варотаў крэпасці да вежы рассцілаліся чорныя шырокія палосы. У ручаі — а гэта Ганна ўбачыла не адразу — ляжалі вялізныя, у два чалавечыя росты, колы, абгарэлыя — хоць тут жа яна зразумела сваю памылку: каля вежы не магло быць такіх вялікіх колаў.

— Яны ноччу ўсё гэта спалілі! — сказала Ганна. — І правільна зрабілі. Чаго ж хвалявацца?

— Шкада, што не пабачылі.

Кін хутка правёў шар уніз, да ручая. Ён праляцеў над каркасам вежы і спыніўся над галовамі рыцараў.

— Дзякуй за падарунак, — паволі сказаў епіскап Альберт. — Вы не маглі прыдумаць нічога лепшага ў ноч майго прыезду.

— Я яшчэ летась раіў вам даць прытулак чарадзею, — сказаў ландмайстар, — калі ён з Смаленска збег.