Герберт Уэллс - Вайна сусветаў

Ашаломлены ўсім убачаным, я накіраваўся к Прымроз-Хілу. Удалечыні праз дрэвы я ўбачыў другога марсіяніна, такога ж нерухомага, як і першы; ён моўчкі стаяў у парку бліз Заалагічнага сада. Далей за развалінамі, што акружылі паламаную мнагарукую машыну, я зноў убачыў чырвоную траву; увесь Рыджэнт-канал зарос губчатай цёмна-чырвонай расліннасцю.

Калі я пераходзіў мост, няспыннае выццё «улла… улла… улла… улла…» раптам абарвалася. Здавалася, нехта яго перапыніў. Нечаканая цішыня ўразіла так, як грамавы ўдар.

З усіх бакоў мяне абступалі высокія, цёмныя, пустыя дамы; дрэвы бліжэй да парка станавіліся больш чорныя. Сярод развалін расла чырвоная трава; яе парасткі быццам падпаўзлі да мяне. Надыходзіла ноч, маці страху і тайны. Пакуль гучаў гэты голас, я неяк мог пераносіць адзіноту, яна была яшчэ цярпімаю; Лондан здаваўся мне яшчэ жывым, і я бадзёрыўся. І раптам гэта перамена! Нешта адбылося — я не ведаў што, — і настала амаль адчувальная цішыня. Мёртвы спакой.

Лондан глядзеў на мяне, як прывід. Вокны ў пустых дамах былі падобныя на вочныя ўпадзіны чэрапа. Мне здавалася, што ка мне падкрадваюцца тысячы ворагаў. Мяне ахапіў жах, я спалохаўся сваёй дзёрзкасці. Вуліца наперадзе стала чорная, як быццам яе вымазалі дзёгцем, і я заўважыў якісьці сутаргава скрыўлены цень упоперак дарогі. Я не мог прымусіць сябе ісці далей. Звярнуўшы на Сент-Вуд-роўд, пабег к Кілберну, ратуючыся ад гэтага невыноснага маўчання. Я схаваўся ад ночы і цішыні ў рамізніцкай будцы на Хароў-роўд. Я прасядзеў там амаль усю ноч. На досвітку я крыху падбадзёрыўся і пад мігатлівымі зорамі пайшоў к Рыджэнт-парку. Я заблудзіўся і раптам убачыў у канцы доўгай вуліцы ў перадранішніх прыцемках мудрагелістыя абрысы Прымроз-Хіла. На вяршыні, падымаючыся высока насустрач мігатлівым зоркам, стаяў трэці марсіянін, гэткі ж прамы і нерухомы, як і астатнія.

Я рашыўся на рызыкоўны ўчынак. Лепш памерці і пакончыць з усім. Тады мне не давядзецца забіваць сямога сябе. І я рашуча накіраваўся к тытану. Падышоўшы бліжэй, я ўбачыў у перадранішнім святле зграі чорных птушак, якія кружылі вакол каўпака марсіяніна. Сэрца маё забілася, і я пабег уніз па дарозе.

Я трапіў у зараснік чырвонай травы, якая пакрыла Сент-Эдмундтэрас, па грудзі ў вадзе перайшоў уброд паток, што сцякаў каля вадаправода к Альберт-роўд, выбраўся адтуль яшчэ да ўсходу сонца. Вялізныя кучы зямлі былі насыпаны на вяршыні пагорка, быццам для агромністага рэдута, — гэта было апошняе і самае вялікае ўмацаванне, пабудаванае марсіянамі, і адтуль падымаўся ў неба лёгкі дымок. Прабег сабака і знік. Я адчуў, што мая здагадка павінна пацвердзіцца. Ужо без усякага страху, дрыжучы ад хвалявання, я ўзбег уверх па пагорку да нерухомага страшыдлы. З-пад каўпака звісалі друзлыя бурыя камякі; іх клявалі і рвалі галодныя птушкі.

Яшчэ праз хвіліну я ўзабраўся па насыпе і стаяў на грэбені вала — унутраная пляцоўка рэдута была ўнізе, пада мною. Яна была даволі абшырная, з гіганцкімі машынамі, гарою матэрыялаў і дзіўнымі збудаваннямі. І сярод гэтага хаосу на перакуленых трыножках, на нерухомых мнагарукіх машынах і прама на зямлі ляжалі марсіяне, здубянелыя і маўклівыя, — мёртвыя! — знішчаныя нейкай заразнай бактэрыяй, да барацьбы з якою іх арганізм не быў прыстасаваны, знішчаныя гэтаксама, як была пасля знішчана чырвоная трава. Пасля таго, як усе сродкі абароны чалавецтва былі вычарпаны, прышэльцы былі вынішчаны самымі нікчэмнымі стварэннямі, якімі прамудры госпад насяліў Зямлю.

Усё адбылося так, як і я, і многія людзі маглі б прадбачыць, калі б страх і паніка не азмрочвалі наш розум. Гэтыя зародкі хвароб ужо ўзялі сваю даніну з чалавецтва яшчэ ў дагістарычныя часы, узялі даніну з нашых продкаў-жывёлін яшчэ тады, калі жыццё на Зямлі толькі што пачыналася. Дзякуючы натуральнаму адбору мы развілі ў сабе здольнасць супраціўляцца; мы не ўступаем ніводнай бактэрыі без упартай барацьбы, а для многіх з іх, як, напрыклад, для бактэрыяў, што спараджаюць гніенне мёртвага цела, наш арганізм зусім непрыступны. На Марсе, відаць, няма бактэрыяў, і як толькі заяўленыя на Зямлю прышэльцы пачалі харчавацца, нашы мікраскапічныя саюзнікі прыняліся за работу, рыхтуючы ім згубу. Калі я ўпершыню ўбачыў марсіянаў, яны ўжо былі асуджаны на смерць, яны ўжо паступова выміралі і гнілі на хаду. Гэта было непазбежна. Заплаціўшы мільёнамі жыццяў, чалавек купіў сабе права жыць на Зямлі, і гэта права належыць яму насуперак усім прышэльцам. Яно належала б яму нават і тады, калі б марсіяне і ў дзесяць разоў пераўзыходзілі чалавека. Бо чалавек жыве і памірае не дарэмна.