Герберт Уэллс - Вайна сусветаў

— Не, — сказаў ён, — сёння я частую. Шампанскае! Божа мой! Мы яшчэ паспеем напрацавацца. Перад намі нялёгкая задача. Трэба адпачыць і набрацца сілы, пакуль ёсць час. Паглядзіце, якія ў мяне на руках мазалі!

Пасля яды, зыходзячы з тых меркаванняў, што сёння свята, ён прапанаваў згуляць у карты. Ён навучыў мяне гуляць у юкр, і, падзяліўшы паміж сабою Лондан (прычым мне дасталася паўночная частка, а яму паўднёвая), мы пачалі гуляць на парафіяльныя ўчасткі. Гэта можа здацца недарэчным і нават неразумным, але я дакладна апісваю тое, што было, і больш за ўсё здзіўляе тое, што гэта гульня мяне захапіла.

Дзіўна арганізаваны чалавек! У той час, калі чалавецтву пагражала гібель ці выраджэнне, мы, пазбаўленыя якой-небудзь надзеі, пад пагрозаю страшэннай смерці, сядзелі і сачылі за выпадковымі камбінацыямі размалёванага кардону і з азартам «хадзілі з казыра». Потым ён навучыў мяне гуляць у покер, а я выйграў у яго тры партыі ў шахматы. Калі сцямнела, мы, каб не перапыняць гульні, адважыліся нават запаліць лямпу.

Пасля бясконцай серыі гульняў мы павячэралі, і артылерыст дапіў шампанскае. Увесь вечар мы курылі сігары. Гэта быў ужо не той поўны энергіі ўзнаўляльнік роду чалавечага, каторага я сустрэў раніцаю. Ён быў па-ранейшаму настроены аптымістычна, але яго аптымізм насіў цяпер менш экспансіўны характар. Помню, ён піў за маё здароўе, сказаўшы пры гэтым не вельмі зразумелую прамову, у якой шмат разоў паўтарыў адно і тое ж. Я закурыў сігару і пайшоў наверх паглядзець на зялёныя агні, пра якія ён мне гаварыў, якія гарэлі ўздоўж пагоркаў Хайгета.

Я бяздумна ўзіраўся ў даліну Лондана. Паўночныя ўзвышанасці былі ахутаны змрокам; каля Кенгсінгтана свяцілася зарыва, сяды-тады чырвона-аранжавы язык полымя вырываўся ўверх і знікаў у цёмнай начной сіняве. Лондан быў у цемнаце. Неўзабаве я заўважыў непадалёку якоесьці дзіўнае святло; бледны, фіялетава-чырвоны, фасфарасцыраваны вобліск, які дрыжаў на начным ветры. Спачатку я не мог зразумець, што гэта такое, потым здагадаўся, што гэта фасфарасцыруе чырвоная трава. Дрымотная свядомасць прачнулася ўва мне; я зноў пачаў унікаць у адпаведнасць з'яў. Я паглядзеў на Марс, які зіяў чырвоным агнём на захадзе, а пасля доўга і пільна ўзіраўся ў цемнату, у бок Хэмстада і Хайгета.

Доўга я прасядзеў на страсе, успамінаючы перыпетыі гэтага працяглага дня. Я стараўся аднавіць скачкі свайго настрою, пачынаючы з малітвы мінулай ноччу і заканчваючы гэтай ідыёцкай гульнёю ў карты. Самому сабе стала агідна. Помню, як я амаль сімвалічным жэстам адкінуў сігару. Раптоўна я зразумеў усю сваю неразумнасць. Мне здавалася, што я здрадзіў жонцы, здрадзіў чалавецтву. Я глыбока раскайваўся. Я вырашыў пакінуць гэтага дзіўнага неўтаймоўнага летуценніка з яго п'янствам і пражорлівасцю і ісці ў Лондан. Там, мне здавалася, я хутчэй за ўсё даведаюся, што робяць марсіяне і мае сабраты — людзі. Калі нарэшце ўзышоў месяц, я ўсё яшчэ стаяў на страсе.

Пакінуўшы артылерыста, я спусціўся з узвышша і пайшоў па Хайстрыт цераз мост к Ламбету. Чырвоная трава ў той час яшчэ буйна расла і аплятала парасткамі ўвесь мост; дарэчы, яе сцяблінкі ўжо пакрыліся белаватым налётам; пагубная хвароба хутка распаўсюджвалася.

На рагу вуліцы, што вяла да вакзала Путні-брыдж, валяўся чалавек, брудны, як камінар. Ён быў жывы, але п'яны да непрытомнасці, нават не мог гаварыць. Я ад яго нічога не дабіўся, акрамя лаянкі і спробаў ударыць мяне. Я адышоўся, здзіўлены дзікім выразам яго твару.

За мостам, на дарозе, ляжаў слой чорнага пылу, па меры набліжэння да Фулхема ён станавіўся ўсё таўсцейшым. На вуліцах мёртвая цішыня. У булачнай я знайшоў крыху хлеба, праўда, ён быў кіслы, чэрствы і пазелянеў, але заставаўся яшчэ ядомым. Далей к Уолхем-Грыну на вуліцах не было чорнага пылу, і я прайшоў міма белых дамоў, якія гарэлі. Нават трэск пажару здаваўся мне прыемным. Яшчэ далей, каля Бромптана, на вуліцах зноў мёртвая цішыня.

Тут я зноў убачыў чорны пыл на вуліцах і мёртвыя целы. На працягу Фулхем-роўд я налічыў каля дванаццаці трупаў. Яны былі напалову засыпаны чорным пылам, ляжалі, відаць, многа дзён; я хутка абыходзіў іх. Некаторых абгрызлі сабакі.

Там, дзе не было чорнага пылу, горад меў абсалютна гэткі самы від, як у звычайную нядзелю: магазіны зачыненыя, дамы замкнутыя, шторы спушчаныя, ціха і бязлюдна. У многіх месцах былі відаць сляды рабавання — часцей за ўсё вінных і гастранамічных магазінаў. Шкло вітрыны ювелірнага было разбіта, але, відаць, злодзею перашкодзілі: залатыя ланцужкі і гадзіннікі валяліся на бруку. Я нават не нагнуўся падняць іх. У адным пад'ездзе на ступеньках ляжала жанчына ў лахманах; рука, якая звісала з калена, была рассечана, і кроў заліла тонкую цёмную сукенку. У лужы шампанскага тырчала вялікая разбітая бутэлька. Здавалася, што жанчына спіць, але яна была мёртвая.