Robert Silverberg - Twee sterren

‘Wie ben jij eigenlijk, Aoudad?’

‘Niemand. Een ledemaat van Duncan Chalk.’

‘Is dit een val?’

‘Je bent te wantrouwend,’ zei Aoudad. ‘We hebben ’t beste met je voor.’

Stilte. Burris stond op en begon met eigenaardige vloeiende en glijdende stappen de kamer op en neer te lopen. Aoudad was gespannen.

‘Naar Chalk,’ mompelde Burris eindelijk. ‘Ja. Neem me mee naar Chalk!’

In het donker was het voor Lona gemakkelijk om zich voor te stellen dat ze dood was. Ze rouwde vaak aan haar eigen graf. Ze zag zichzelf op een heuvel, op een met gras begroeide hoop aarde met een klein gedenkplaatje dat bij haar voeten in de grond gestoken was. HIER LIGT.

SLACHTOFFER.

VERMOORD DOOR GELEERDEN.

Ze trok de dekens over haar magere lichaam. Haar ogen, die ze stevig gesloten hield, hielden haar tranen tegen.

RUST ZACHT. HOOP OP VERLOSSING. Wat deden ze tegenwoordig met dode lichamen? Ze in de oven schuiven! Een hete lichtende flits. Licht, zoals de zon. En dan as. Stof tot stof. Een lange slaap.

Eens was ik bijna dood, bracht Lona zich weer voor de geest. Maar ze hielden me tegen. Ze brachten me weer terug.

Een half jaar geleden, toen het zomer was. Een goed seizoen om dood te gaan, dacht Lona. Haar baby’s waren geboren. Op de manier zoals zij het deden had ’t geen negen maanden in beslag genomen. Ze brachten ze groot in flessen. Eerder zes maanden. Het experiment had precies een jaar geleden plaatsgevonden. Zes maanden om de baby’s uit te broeden. Toen de onverdraaglijke publiciteit — en het gevecht met de zelfgekozen dood.

Waarom hadden ze haar uitgekozen?

Omdat ze er was. Omdat ze beschikbaar was. Omdat ze geen tegenwerpingen kon maken. Omdat ze een buik vol vruchtbare eitjes droeg die ze waarschijnlijk nooit nodig zou hebben.

‘De eileiders van een vrouw bevatten enkele honderdduizenden ova, juffrouw Kelvin. In je normale leven zullen er daarvan ongeveer vierhonderd rijpen. De rest is overbodig. Dat zijn degene die wij willen gebruiken. We hebben er maar een paar honderd nodig…’

‘In naam van de wetenschap…’

‘Een uiterst belangrijk experiment…’

‘De ova zijn overbodig. Je kunt ’t zonder ze stellen en je voelt niet dat je ze kwijt bent…’

‘Medische historie… je naam… eeuwig…’

‘Geen effect op je vruchtbaarheid in de toekomst. Je kunt trouwen en een dozijn normale kinderen krijgen…’

Het was een gecompliceerd experiment met vele facetten. Ze hadden een eeuw nodig gehad om de techniek te perfectioneren, en nu voegden ze alles samen in éen project. Natuurlijke oögenese gekoppeld aan synthetische rijping van de ova. Embryo-inductie. Externe bevruchting. Extra-maternale incubatie na inplanting van bevruchte ova. Woorden. Geluiden. Synthetische ontwikkeling. Ex utero foetusontwikkeling. Gelijkheid van genetisch materiaal. Mijn baby’s! Mijn baby; s!

Lona wist niet wie de ‘vader’ was, alleen maar dat één donor al het sperma zou leveren, net zoals één donor alle ova zou geven. Zoveel begreep ze ervan. De doktoren waren er zeer goed in om het project aan haar uit te leggen, stap voor stap, en ze praatten tegen haar zoals tegen een kind. Het meeste ervan kon ze volgen. Ze waren minzaam tegen haar omdat ze geen noemenswaardige ontwikkeling bezat en omdat ze bang was om moeilijke ideeën in zich op te nemen, maar de ruwe intelligentie was er wel.

Haar aandeel in het project was eenvoudig en eindigde na de eerste fase. Ze maakten enkele honderden vruchtbare, maar onrijpe eitjes los uit haar eileiders. Voor zover ’t hun betrof kon Lona daarna de woestijn in. Maar ze moest alles weten. Ze volgde de daaropvolgende stappen.

De eitjes werden verzorgd in kunstmatige eileiders totdat ze rijp waren. Een vrouw kon slechts twee of drie ova tegelijk laten rijpen in de verborgen broeikas van haar middel; de machines konden er honderden aan. Het kardinale, maar in wezen niet nieuwe proces van de mikro-injectie van de eitjes om ze sterker te maken kwam vervolgens aan de beurt. En daarna de bevruchting. De zwemmende spermatozoïden kronkelden naar hun doel. Eén donor, één explosieve uitbarsting in oogsttijd. Vele ova waren in de voorafgaande stadia verloren gegaan. Vele waren niet vruchtbaar of niet bevrucht. Maar bij honderd was dat wel ’t geval. De nietige wriemelaar bereikte zijn haven.

Nu de implantatie van de bevruchte ova. Er was sprake van dat men honderd andere vrouwen zou zoeken om de honderd ontluikende zygoten te dragen. Koekoeksfoetussen, die de verkeerde buiken lieten zwellen. Uiteindelijk werd dit echter buitensporig bevonden. Een tiental vrouwen droeg vrijwillig de last tot deze rijp was, de rest van de bevruchte ova werd in de kunstmatige schoot geplant. Een tiental bleke buiken naakt onder de helle lampen. Een tiental paar dijen openden zich niet voor een minnaar, maar voor alledaags grijze aluminium kokers. Een zachte duw, het binnen dringen van de vloeistof, de voltooiing van de implantatie. Sommige pogingen mislukten. Acht van de gladde buiken zweiden spoedig daarna op.

‘Laat mij ook vrijwilligster zijn,’ had Lona gezegd. Met haar hand op haar platte buik: ‘Laat mij een van de baby’s dragen.’

‘Nee.’

Ze waren vriendelijker dan dat. Ze legden uit dat ’t binnen het kader van het experiment voor haar niet nodig was om die vervelende zwangerschap door te maken. Lang geleden was al aangetoond dat een ovum uit het lichaam van een vrouw genomen kon worden, elders bevrucht, en weer bij haar kon worden ingeplant voor de normale verzorgingstijd. Waarom dat weer herhalen? Dat was geverifieerd, bevestigd. Haar kon die moeite bespaard worden. Ze wilden weten of een menselijke moeder een vreemd embryo bevredigend kon dragen, en daarvoor hadden ze Lona niet nodig.

Had iemand Lona nu nog nodig?

Niemand had Lona nu nog nodig.

Niemand. Lona hield in de gaten wat er gebeurde.

De acht vrijwillige moeders deden het goed. De zwangerschap werd in hun lichaam kunstmatig versneld. Hun lichaam accepteerde de indringers, voedde hen met bloed, omwikkelde ze warm in placenta’s. Een medisch wonder, jawel. Maar veel en veel opwindender was dat het moederschap helemaal afgeschaft kon worden!

Een rij glanzende kastjes. In elk daarvan een zich delende zygote. De snelheid van de celdeling was adembenemend, ’t Duizelde Lona. Groei werd op gang gebracht in het corticale cytoplasma van de zygoten terwijl deze zich splitsten, daarna in de voornaamste axiale organen. ‘Terwijl de gastrulatie voortschrijdt breidt de mesodermale mantel zich vanaf de blastopore naar voren uit en zijn voorste rand komt juist achter het toekomstige lensectoderm te liggen. Deze rand is het toekomstige hart, en tevens een inductor voor de lens. In de open-neurale-plaat-fase van ontwikkeling zijn de toekomstige lenscellen gesitueerd in twee gebieden van de epidermis die precies aan de zijkanten liggen van de voorste hersenplaat. Terwijl de neurale plaat zich buisvormig oprolt, evagineren de toekomstige retinale cellen uit de aanstaande hersenen als deel van het optisch blaasje.’

In zes maanden honderd levende baby’s.

Een woord dat nooit eerder in menselijke context werd gebruikt nu op ieders lippen: honderdling .

Waarom niet?

Eén moeder, éen vader! De rest was toevallig. De draagsters, de metalen schoten — ze hadden warmte en steun gegeven, maar ze waren geen moeder voor de kinderen.

Wie was de moeder?

De vader deed er niet toe. Kunstmatige inseminatie was oudbakken. Statistisch beschouwd kan één man alle vrouwen ter wereld in twee middagen bevruchten. Als het sperma van een man honderd baby’s tegelijk had verwekt, wat dan nog?

Maar de moeder …

Haar naam zou niet vrijgegeven worden. ‘Anonieme donor’ — dat was haar plaats in de medische geschiedenis. Maar het verhaal was te goed. Vooral omdat ze nog geen zeventien was. Vooral omdat ze nog geen man had. Vooral omdat ze (zo bezworen de dokters) technisch gesproken maagd was.