Ніл Гілевіч - Удзячнасць і абавязак [літаратурна-крытычныя артыкулы і нататкі]

Актуальнасць гучання тэмы акцэнтавана ў заключных строфах твора: усё, чым мы сёння шчаслівыя, чым ганарымся і радуемся, чым вядомы ў свеце,— мы здабылі і маем таму, што і зараз, «штодня, штохвіліны Ленін думае пра Беларусь». Чытач разумее, што слова Лепін тут азначае Ленінскую Камуністычную партыю.

Усё лепшае, што гучала ў грамадзянскай лірыцы Бураўкіна, у паэме «Ленін думае пра Беларусь», сканцэнтравана і ўвасоблена з асабліваю мастацкай сілай, сплаўлена ў паэтычным сплаве вялікай трываласці і моцы. Несумненна, што гэта крок наперад у творчай біяграфіі паэта. Наогул, 70-я гады былі для Бураўкіна гадамі надзвычай плённымі. Кнігі «Выток» і «Варта вернасці» аказаліся этапнымі ў тым сэнсе, што яны яскрава засведчылі падыход сапраўднай творчай сталасці паэта, далейшы прыкметны рост яго майстэрства. Удасканаленне прафесійнага майстэрства — гэта пераадоленне пэўных слабасцей і недахопаў, звязаных з недастатковасцю жыццёвага і творчага вопыту. Як і кожнаму сур'ёзнаму творцу, Бураўкіну таксама давялося на шляху станаўлення сёе-тое пераадолець. Напрыклад, пэўны недавер да сябе, да сваёй уласнай біяграфіі, якая іншы раз падменьвалася сумарнай біяграфіяй свайго пакалення, ад імя якога ён браў слова. Гэтаксама і пэўны эмацыянальны «перабор», залішняе фарсіраванне пачуцця, празмерны націск у тым, я сказаў бы, небяспечным моманце, дзе можна лёгка пераступіць мяжу і дасягнуць супроцьлеглага пажаданаму эстэтычнага выніку. Асабіста мне не здавалася апраўданай у некаторых ранейшых вершах і пэўная празаізацыя інтанацыі, нейкая рытмічная расслабленасць і запаволенасць «цячэння» радка; трацілася тая эмацыянальная напружанасць, той рытмічны напор, што не дае расслабіцца і ўспрыняццю чытача. Карацей кажучы, узыход на вяршыні майстэрства, хоць і пачаўся з першых жа крокаў вельмі ўпэўнена і рашуча, не быў простым і лёгкім, як гэта можа каму-небудзь падацца. Усе гады ішла вялікая, нябачная чужому воку работа над словам і радком, над пачуццём і думкай, работа душы, розуму і сэрца. І ўсё глыбейшымі робяцца задумы, усё больш выразнымі паэтычныя малюнкі, усё больш дакладным і важкім слова. І ўжо не дзіва спаткаць такія змястоўна-ёмкія афарыстычныя формулы, якія даюцца толькі спелым і дасканалым майстрам.

Мы часам гаворым — і, можа, залішне часта — пра філасафічнасць паэзіі там, дзе яе няма. А вось я прывёў узор паэзіі — не, не назаву яе філасофскай, але паэзіі глыбокай змястоўнай думкі. Так, многа сказана ў гэтых двух скупых радках і — мудра сказана: «Што ні дзень — жыцця ўсё болей, што ні дзень — жыцця ўсё меней!» Як-то кажуць, ёсць над чым падумаць. З ходу ўсё багацце ідэйна-эстэтычнага зместу такога верша не схапіць. Гэта і ёсць сённяшні ўзровень майстэрства паэта Генадзя Бураўкіна.

У вершы «Выток», якім заканчваецца аднайменная кніга, Бураўкін задае сабе рытарычнае, але не марнае пытанне:

Адказ на гэтае пытанне даецца там жа адразу: і першае, і другое, і трэцяе — усё разам яшве ў душы паэта як адно неразрыўнае і нераз'яднанае і канешне ж з'яўляецца галоўным і невычэрпным вытокам ягонай сапраўднай творчай радасці, творчага шчасця.

Ужо даўно паэтычны «радок» Генадзя Бураўкіна стаў светлай радасцю для яго сучаснікаў-чытачоў, якія неаднойчы засведчылі яму сваю шчырую ўдзячнасць і прызнанне. Многа-многа разоў зведаў гэтую чытацкую радасць і я.

Моцна веру, што яшчэ больш радасці падорыць людзям яго натхнёны радок заўтра.

1980

Вясною 1967 года Іван Давыдкаў запрасіў мяне, госця Саюза пісьменнікаў Балгарыі, на святкаванне Тыдня дзіцячай кнігі ў Радопы, куды ён разам з паэтам Аляксандрам Муратавым збіраўся ехаць. Ахвотна даючы згоду, я ведаў, што падарожны па Радопах будзе цікавым, што яно прынясе мне нямала радасных сустрэч з новымі людзьмі, адкрые перада мною раней невядомыя цудоўныя краявіды. Не падумаў я толькі тады, што гэтае падарожжа адкрые для мяне яшчэ і творчую душу аднаго з лепшых балгарскіх паэтаў, з якім у нас было ўжо нямала сустрэч — і ў Балгарыі, і ў Беларусі, паэзію якога я даўно любіў, перакладаў на родную мову і, як мне здавалася, няблага ведаў.