Фрыда Гурэвiч - Летапiсны Новгородок

Напiсаньню работы аб Наваградку спрыяла праца многiх даследчыкаў. У кнiзе аб пасадзе-вакольным горадзе ўспамянуты археолагi, якiя кiравалi раскопамi на Малым Замку. Пры даследваньнi Замкавай гары такімi былi: М.У. Малеўская, I.Д. Зiльмановiч, К.В. Паўлава, Т.С. Панамарова, К.Т. Кавальская, Л.Г. Панiчава i М.В. Нiкалаеў. Наша праца пачалася i здзейснілася ў аддзеле славяна-фiнскай археалогii (раней — група славяна-рускай археалогii ЛАIА). Напрацягу трох дзесяцiгоддзяў аўтар карыстаўся нязменнай сяброўскай падтрымкай сваiх калег па аддзелу. Сваю працу аўтар з удзячнасьцю прысвячае ўсiм, хто дапамагаў яе здзяйсненьню.

Спасылкі:

[1] Гуревич Ф.Д. Древний Новогрудок (Посад-Окольный город). Л., 1981. (далей: ДН. Спіс скарачэнняў глядзі ў канцы кнігі.)

[2] ДН. С. 4-5.

[3] ИАО. 1859. Т 1. с. 307-308; Тышкевич К. О курганах в Литве и Западной Руси. Вильно, 1865. С.61.

[4] Авериус Н.П. Заметка о раскопках в минской губернии // Труды Виленского отделения Предварительного комитета по устройству IХ АС. -Вильно. - 1893. - С. 42-43; Цыбишев М.А. Раскопка в конце 1892 г. некоторых курганов близ г. Новогрудка Минской губернии // Каталог предметов, доставленных на археологическую выставку пры IХ АЗ в Вильно в 1893 г. - Вильно. - 1893. - С.73-76.

[5] Поболь Л.Д. Древности Белоруссии в музеях Польши. Минск, 1979. С.126, 131, 132.

[6] Źmіgrodzkі J. Nowogródek і okolіce. Nowogródek, 1931. S. 24; Ткачоў М.А. Абарончыя збудаванні заходніх зямель Беларусі ХІІІ-ХVІІІ ст. Мінск, 1978. С. 52.

[7] Źmіgrodzkі J. Op. Cіt. S. 24.

[8] ИАК. 1914. Вып.56. C. 95.(Прибавления)

[9] Źmіgrodzkі J. Op. Cіt. S. 24.

[10] Gurtler R. Roboty konserwatorske na Górze Zamkowej w Nowogródku (sprawozdanіe ogolne). Ochrona zabytków sztukі, 1930-1931, S. 181-188.

[11] Гуревич Ф.Д. К истории древнего Новогрудка. Smіatowіt. Warszawa, 1962, ХХІV, C. 558-559,564.

[12] Зильманович И.Д. Раскопки детинца в Новогрудке в 1962 г. //КСИА. - 1965. - Вып. 104. - С. 93-98.

[13] Гуревич Ф.Д. Некоторые результаты археологического исследования детинца древнего Новогрудка // КСИА.-1974.-Вып. 139. C. 94: мал. 32.

[14] Гуревич Ф.Д., Ковальская К.Т., Николаев Н.В., Пономарева Т.С. Новогрудская экспедиция // АО 1974 года. - 1975. - C. 384-385; Гуревич Ф.Д., Николаев Н.В., Паничева. Новогрудская экспедиция // АО 1977 года. - 1978. - C. 411-412.

[15] Паничева Л.Г. Раскопки в Новогрудке // АО 1983 года. - 1985. - C. 402; Гуревич Ф.Д. Работы в Новогрудке // АО 1984 года. - 1986. - C. 340; Гуревич Ф.Д. Новогрудская экспедиция // АО 1985 года. - 1987. - C. 447.

[16] Рапапорт П.А. Военное зодчество западнорусских земель Х-ХІV вв. // МИА. - 1967. - Вып. 147. - C. 122.

[17] Ткачев М.А. Исследования памятников военного зодчества Белоруссии // АО 1969 года. - 1970. - C. 312; Ткачев М.А. Исследования памятников оборонного зодчества Белоруссии //АО 1970 года. - 1971. - C. 307-308.

[18] Малевская М.В., Шолохова Е.В. Раскопки культовых сооружений новогрудского детинца // АО 1973 года. - 1974. - C. 376-377; Малевская М.В. Архитектурный комплекс новогрудского детинца ХІІІ-ХІV вв. // ДГС. - C. 122.

[19] Каргер М.К. Раскопки церкви Бориса и Глеба в Новогрудке. // КСИА. - 1977. - Вып. 150. - C. 79-85.

[20] Гуревич Ф.Д. Древности Белорусского Понеманьня. М., 1962. С. 179, 184-186, 194-195, 203, 204; Шаблюк В.В. Исследования в Белорусском Понеманьне. // АО 1983 года. - 1085. - C. 413.

[21] Павлова К.В. Погребальные памятники окрестностей Новогрудка // КСИА. - 1981. - Вып. 166. - C. 78-83.

[22] У апрацоўцы разнастайных матэрыялаў Наваградскай экспедыцыі вялікую дапамогу аказалі прадстаўнікі дакладных і прародазнаўчых навук, а таксама археолагі, якія спецыяльна займаліся даследваннем пэўных катэгорый рэчаў. Гэта - М.У. Малеўская (кераміка), В.А. Галібін і Д.В. Наумаў (каляровыя металы, шкло), Г.А. Вознесенская і Л.С. Хомутова (жалезныя вырабы), Ю.Л. Шчапава (шкло), Е.І. Оятева (скураныя рэчы), І.Л. Ногід і Н.Б. Селіванова (кераміка, вырабы з камяню, растворы, фрэскі), Н.А. Кірьянава, В.А. Калеснікаў і М.М. Якубцінер (сельскагаспадарчыя культуры), Н.М. Ермолава і В.И. Цалкін (косці жывелы, птушак і рыб), Л.М. Казей і І.І. Салівон (антрапалагічныя матэрыялы). Аўтар сардэчна ўдзячны гэтым спецыялістам, праца якiх дазволіла даць больш поўную атрыбуцыю старажытнасцям Наваградка.

[23] Ілюстрацыі прадстаўлены матэрыяламі, якія атрыманы пры раскопках Замкавай гары і тымі старажытнасцямі Малага Замка, якiя не былі ўключаны ў раней выдадзеную кнігу.

У Iпацеўскiм летапiсе пад 1235 г. успамiнаецца Ізяслаў Новгородский “Па том же лете Даниил возведе на Кондрата Литву Миндовга, Iзяслава новгарадского”[1]. У 30-я гады ХIII ст. польскi князь Конрад Мазавецкi спрабаваў заключыць саюз з крыжакамi, каб абаранiць сябе ад Валынi i Лiтвы, а ў стане Данiiла быў наваградскi правiцель Iзяслаў, iмя якога ў летапiсе больш не сустракаецца.