Александр Станюта: Стэфанія

Не расказваў ёй і другога. Напрыклад, таго, як быў уражаны, зайшоўшы з ёю днём у тэатр і ўбачыўшы за цёмным правалам пустой залы ярка асветленую знізу («рампай» — даведаўся пасля) чырвоную аксамітную за­слону, што ўздымалася, як сцяна трохпавярховага дома. Штосьці было ў ёй здзіўляючае, абсалютна непадобнае да ўсяго таго, што бачыў я раней ў горадзе, у дамах людзей.

I вось цяпер, ужо ў зусім іншым сваім жыцці, калі заходжу ў тэатр днём, падступаецца тое ж самае пачуццё амаль што дзіцячага здзіўлення і чагосьці ўтульна-звыклага, заўсёднага, твайго — хвалюючага і супакойлівага ў адзін і той жа час. Пустыя калідоры з дывановымі дарожкамі, са знаёмымі партрэтамі, асветленая сярод змроку сцэна, дзе ў промнях сафітаў ставяць дэкарацыі да вячэрняга спектакля ці рэпеціруюць... Я падымуся на галёрку, сяду там і буду глядзець уніз, у залу — там зараз пуста і ніхто не пабачыць і ніколі не даведаецца, што гэта раптам прыйшло мне ў галаву і навошта. Спушчуся ўніз, прысяду ў апошнім радзе цёмнага партэра і, можа, зайду у гасцявую ложу, калі тая адчынена... Калісьці мы сядзелі ў такой ложы MXАТа, маці ўзяла мяне на спектакль «Тры сястры». I зараз яшчэ помніцца — не, не спектакль, а толькі ягонае святло і колер, фарбы, штосьці празрыстае, як бы ў лёгкай смузе, тонкае і крохкае. I яшчэ адчуванне, што тэатр, тое, што адбываецца на сцэне, — гэта такое дадатковае, ці што, жыццё, якое ідзе заўсёды, усюды і іншым разам дае сябе пабачыць і пачуць усім.

Але — далей, далей. Ужо недзе там, вельмі далёка ад нас, зараз пачынае запаўняцца зала «Камедзі Франсэз» у Парыжы, запальваецца крышталёвы агонь у люстрах прыгажэйшых тэатральных будынкаў у Львове, Адэсе і Вене, узведзеных, як кажуць, па аднаму архітэктурнаму праекту, ужо звыкла асвятляецца фасад Марыінскага тэатра ў Санкт-Пецярбургу і загараюцца агні ля пад’ездаў лонданскага «Ковэнт-гардэна», — хай сабе! Гэта цудоўна, і хай усё і ўсюды ідзе так, як і заўсёды. Хай зноў уздымаецца заслона Каралеўскага Шэкспіраўскага тэ­атра. Але тут, у Мінску, у знаёмым з дзяцінства тэатры імя Янкі Купалы я зноў падымуся наверх, у бельэтаж, зайду ў ложу асвятляльніка з наведзенымі ўніз, на сцэну (на «акно сцэны» — абавязкова паправіць маці), яшчэ не ўключанымі пражэктарамі.

Дзе тыя людзі, што прыйдуць сюды ўвечары, каб слухаць галасы, знаёмыя мне дзесяцігоддзямі і ўсё жыццё? Хто яны, гэтыя людзі, што яны — а ці так ужо гэта ўсё важна? Сёння — яны, учора — другія, заўтра — трэція. Важна, што так — заўсёды і здаўна.

Прынамсі, я абсалютна дакладна ведаю, што гэта існавала — і прыблізна таксама, вось галоўнае — ужо тады, калі я сябе яшчэ не усведамляў. Тады ў гэтай сярэдняй ложы бельэтажа, куды я зараз уваходжу і, сам не ведаючы нашто, саджуся ў крэсла ў змроку і глухой цішыні спусцелага тэатра, — тады ў гэтай ложы, прыведзены бабуляй на дзённы спектакль, а можа, рэпетыцыю Мальеравага «Скупога», я ўбачыў на сцэне, як нехта ў буклях, панчохах і чаравіках з пражкамі паляпаў гітарай па сагнутай спіне старога ў камзоле, што зайшоўся у кашлі, а потым — як у нязвыкла доўгім нейкім адзенні выйшла жанчына, у якой я імгненна і беспамылкова пазнаў усё, што мне толькі і трэба было пазнаць і зразумець тады тут, у тэатры, — і адразу ж закрычаў на ўсю залу:

— Мама! Мама!..

Станюта А. А.

76 Стэфанія.— Мн.: Беларусь, МП «Аўрыка»,

1994,— 158 с., [16] л. іл.

ISBN 5-338-01018-6 (Беларусь).

Народную артыстку Стэфанію Міхайлаўну Станюту ведаюць і любяць не толькі ў нашай рэспублщы, але і за яе межамі. Яна адна са старэйшых майстроў сцэны Беларускага дзяржаўнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы. За яе плячамі дзесяткі сыграных роляў у тэатры і кіно. Агромністы сцэнічны вопыт, доўгае, цікава пражытае жыццё. Якім яно было? Чым насычанае? Што хвалюе актрысу сягоння? Што засталося няспраўджаным, як міраж? Аб гэтым і шмат іншым расказаае ў невялікіх зарысоўках і дыялогах з маці пісьменнік Аляксандр Станюта.

7920200000—035

С------------------- 65—94 ББК 85.334.3(4Бей)6

М 301(03) —94

Массово-политическое издание

Станюта Александр Александрович

СТЕФАНИЯ

Минск, издательство «Беларусь»

На белорусском языке

Масава-палітычнае выданне

Станюта Аляксандр Аляксандравіч

СТЭФАНІЯ

Рэдактар Г. П. Касцялецкая

Мастак В. В. Кузьмічова

Мастацкія рэдактары В. В. Кузьмічова, А. А. Жданоўская

Тэхнічны рэдактар С. Л. Сармант

Карэктары Л. Б. Шынкевіч, Ю. Ц. Петрыкеева, Н. М. Масарэнка

Здадзена ў набор 11.01.94. Падп. да друку 31.03.94. Фармат 84Х ХМв’/зЗ' Папера друк. № 2. Гарнітура тып Таймс. Афсетны друк. Ум. друк. арк. 10,08. Ум. фарб.-адб. 10,6. Ул.-выд. арк. 11,16. Тыраж 2500 экз. Зак. 706.