Анатолий Кибеч - Улӑп таврӑнни

Здесь есть возможность читать онлайн «Анатолий Кибеч - Улӑп таврӑнни» весь текст электронной книги совершенно бесплатно (целиком полную версию без сокращений). В некоторых случаях можно слушать аудио, скачать через торрент в формате fb2 и присутствует краткое содержание. Город: Шупакшар, Год выпуска: 2001, Издательство: Чӑваш кӑнеке издательстви, Жанр: Сказка, cv. Описание произведения, (предисловие) а так же отзывы посетителей доступны на портале библиотеки ЛибКат.

  • Название:
    Улӑп таврӑнни
  • Автор:
  • Издательство:
    Чӑваш кӑнеке издательстви
  • Жанр:
  • Год:
    2001
  • Город:
    Шупакшар
  • ISBN:
    нет данных
  • Рейтинг книги:
    5 / 5. Голосов: 1
  • Избранное:
    Добавить в избранное
  • Отзывы:
  • Ваша оценка:
    • 100
    • 1
    • 2
    • 3
    • 4
    • 5

Улӑп таврӑнни: краткое содержание, описание и аннотация

Предлагаем к чтению аннотацию, описание, краткое содержание или предисловие (зависит от того, что написал сам автор книги «Улӑп таврӑнни»). Если вы не нашли необходимую информацию о книге — напишите в комментариях, мы постараемся отыскать её.

"Возвращение Улыпа". На чувашском языке. По мотивам чувашского эпоса.
Хитрый Эсрель при помощи сон-травы надолго усыпил Улыпа. Жизнь чувашей стала невыносимой, слуги завистливого соседа  постоянно угнетали их. Даже Турхан начал служить Эсрелю. Надо было немедленно разбудить Улыпа, но никому не удавалось это сделать. Лишь отважная внучка мочавара Нарби смогла перехитрить всех стражей, охраняющих батыра, и разбудить его.

Улӑп таврӑнни — читать онлайн бесплатно полную книгу (весь текст) целиком

Ниже представлен текст книги, разбитый по страницам. Система сохранения места последней прочитанной страницы, позволяет с удобством читать онлайн бесплатно книгу «Улӑп таврӑнни», без необходимости каждый раз заново искать на чём Вы остановились. Поставьте закладку, и сможете в любой момент перейти на страницу, на которой закончили чтение.

Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Амине тинкӗле йӑтса кӗчӗ, чӗрес туллиех. Ӑҫта ярса парас вара тесессӗн, хӗрарӑм кӗпе аркине ҫӗклесе тытрӗ. Унӑн ҫара урисем пӗҫҫи таранах курӑнса кайрӗҫ. Арҫыншӑн самай илӗртӳллӗ самант тесен те юрать. Илемӗ пурах ҫав. Ҫавӑ илӗртет. Чӗрес пушансассӑн хӗрарӑм тухса кайрӗ. Алмаса ятран чӗнсе сывлӑх сунса хӑварчӗ, хӑй хаклӑ ҫын пулнине тепӗр хут аса илтерчӗ.

— Мӗншӗн хӑйне питӗ хӑюллӑн тыткалать вара вӑл? — ыйтрӗ тӗлӗнсе Алмас. — Темле вӑрттӑнлӑх пур пек. Сисетӗп-ха, эсӗ те ун умӗнче парӑмри ҫын пекех тыткалатӑн хӑвна, мӗн ыйтнине веҫех паратӑн. Пӗрремӗш хут кӑна асӑрхамастӑп ӗнтӗ. Пирӗн килтен нихӑҫан та пушӑ алӑпа тухса каймасть.

— Ҫынни ҫапласкер вӑл, ӗҫлеме юратманскер. Йӑкӑртатса ҫӳресех ӗмӗрне ирттерет пуль. Ҫитӗр ӗнтӗ. Ҫынна панипе чухӑна юлас ҫук. Анчах аҫуна калас марччӗ. Пурлӑха салататӑр тесе ятлаҫма пултарать.

Чӗкеҫ килсе кайнӑ хыҫҫӑн Алмасӑн кӑштах лӑпланма пуҫланӑ чунӗ тепӗр хут ыратса кайрӗ, сывлӑш ҫитмен пек туйӑнчӗ. Вара вӑл урама тухрӗ, ниҫта та каймастӑп тесе сӑмах пачӗ. Тухнӑ-тухманах юрта ҫумӗнчи пысӑк чул ҫине ларчӗ те шухӑша путрӗ…

Мӗнле-ха капла, ку тарана ҫитиччен уншӑн нимле чару та пулманччӗ. Мӗн ҫиес тенине ҫинӗ, мӗн тӑхӑнас килнине тӑхӑннӑ. Кӑҫал вара ашшӗ ун валли акатуйӗнче ӑмӑртса чупма тесе таҫтан инҫетрен питӗ чаплӑ урхамах тупса килчӗ. Пурте Алмас валли… Паян вара тӗнче тепӗр майлӑ ҫавӑрӑнса ларчӗ тесен те юрать. Пулас турхана хирӗҫле вӑйсем те пур иккен. Веҫех ваттисем шухӑшланӑ пек пулса пырать. Юратупа та ҫавсем хуҫа.

Ирӗклӗ ачалӑх пӗтрӗ пулать. Пачах та ҫутҫанталӑкри пек мар. Акӑ инҫех мар кӑвакарчӑн ушкӑнӗ вӗҫсе иртсе кайрӗ. Каҫа хирӗҫ таҫта васкаҫҫӗ? Ирӗклӗ вӗсем. «Мӗншӗн аллӑмсем вырӑнне ҫунатсем мар-ши? Ҫавсемпе пӗрле вӗҫӗттӗм те кайӑттӑм», — шухӑшласа илчӗ Алмас.

— Ҫакӑнта кам та пулсан пур-и ҫак? — илтӗнчӗ юнашарах хӗрарӑм сасси. Шухӑша путнӑ ҫамрӑк хӑй патне ҫын ҫывхарнине асӑрхаман та. Ун патӗнченех туя тытнӑ суккӑр хӗрарӑм утса пырать.

— Кинеми, ӑҫталла ҫул тытатӑн вара? — ыйтрӗ Алмас.

— Тинех сас паракан тупӑнчӗ. Мӗнле йӑх ҫыннисем пурӑнаҫҫӗ вара кунта, турханӗ кам?

— Кашкӑр йӑхӗнчен эпир, Ватрас турхан ҫыннисем.

— Эй, ҫӳлти турӑ! Тинех киле илсе ҫитертӗн, — терӗ те хӗрарӑм чӗркуҫленсе ларса ҫӗре пуҫ ҫапма пуҫларӗ. Хулпуҫҫи урлӑ ҫакнӑ хутаҫҫи айккинелле ӳкрӗ. Шӑп ҫав самантра Алмаса вӑрттӑн асӑрхаса тӑракан амӑшӗ курӑнса кайрӗ.

— Ӑҫтан вара эсӗ? — ыйтрӗ Амине.

— Эсрел патӗнчен килетӗп.

Ҫакна илтсессӗн ывӑлӗпе амӑшӗ нушаллӑ хӗрарӑм вӗсен умӗнче мӗншӗн пуҫ ҫапнине тавҫӑрса илчӗҫ, хайскере икӗ енчен тытса ура ҫине тӑратрӗҫ…

II

Ниме ҫыннисем ӗҫ пӗтнӗ хыҫҫӑн ҫӑвӑнса тасалчӗҫ те арман ҫурчӗ патнелле утрӗҫ. Вӗсене халӗ сип-симӗс ҫерем ҫинче ниме апачӗ кӗтет. Вучахран инҫех мар вӑрӑм каскасем хурса тухнӑ. Кӑшт айккинерех кӑвайт йӑлкӑшса ҫунать. Акӑ арман хуҫи пӳртӗнчен темиҫе ҫын тухрӗ. Малта Ватрас турханпа мӑчавӑр утаҫҫӗ, кӑшт хыҫаларах — арман хуҫипе кӗске сакӑ йӑтнӑ икӗ арҫын, чи хыҫалтан иккӗн вӑйпа тӗксе сӑра пички кустарса пыраҫҫӗ. Турхан килнине курсанах ҫынсем ун еннелле ҫавӑрӑнса тӑчӗҫ. Вӑл ҫывхарсанах ҫамрӑксем чӗркуҫленсе ларчӗҫ, ваттисем пуҫне пӗкрӗҫ. Ватрас турхан туйи ҫине тайӑнса сак ҫине ларчӗ, хӑйпе юнашар мӑчавӑра лартрӗ. Унтан вара вӑрӑм каскасем ҫине ватӑраххисем вырнаҫрӗҫ, ҫамрӑксем ҫерем ҫинче вырӑн тупрӗҫ.

Арман хуҫи турхан еннелле ҫавӑрӑнса тӑчӗ те Эй мухтавлӑ турханӑмӑр Ватрас - фото 2

Арман хуҫи турхан еннелле ҫавӑрӑнса тӑчӗ те:

— Эй, мухтавлӑ турханӑмӑр Ватрас, пире пичке пуҫлама ирӗк парсам, — терӗ.

— Пуҫлӑр!

Малтанхи алтӑра арман хуҫи Ватрас патне йӑтса пычӗ. Анчах ӑна мӑчавӑр тытрӗ те темиҫе хутчен сыпасыпа пӑхрӗ, вара тин турхана тыттарчӗ. Лешӗ ӗҫсе пӑхнӑ хыҫҫӑн: «Пӗви ҫирӗп лартӑр!» — терӗ. Ун хыҫҫӑн ыттисем те пӗр харӑссӑн ҫав сӑмахсенех каларӗҫ. Ватрас аллине сулчӗ. Арман хуҫи сӑра алтӑрне чи ватӑ шурсухал умне йӑтса пычӗ. Лешӗ ура ҫине тӑрса алтӑра икӗ аллипе тытрӗ те «Алран кайми аки-сухи…» тесе юрласа ячӗ. Ун хыҫҫӑн пурте ура ҫине тӑрса ҫак авалхи юрра шӑрантарчӗҫ. Вара тин ниме ҫыннисене темиҫе алтӑрпа ӗҫтерме пуҫларӗҫ. Ӗҫрӗҫ, ҫирӗҫ, савӑнчӗҫ. Каллех Илемпие аса илсе юрларӗҫ.

Нар пек хӳхӗм Илемпин
Ӳчӗ юлчӗ пӗвере,
Эпир панӑ пилпеле
Чунӗ кайтӑр пӗлӗте.
Нар пек хӳхӗм Илемпи,
Асӑнатпӑр халь сана,
Хамӑр пуҫлӑх сӑрипе,
Асаттесен йӑлипе.
Ан ҫиллентӗр шыв турри —
Ҫирӗп лартӑрччӗ пӗви.

Йӗри-тавра пӗчӗккисем сиккелесе ҫӳреҫҫӗ, хӑваласа ҫитмелле выляҫҫӗ. Акӑ йӑлкӑшса ҫунакан кӑвайтӑн пӗр енне каччӑсем, тепӗр енне хӗрсем карталанса тӑчӗҫ те сӑвӑ калама тытӑнчӗҫ.

Читать дальше
Тёмная тема
Сбросить

Интервал:

Закладка:

Сделать

Похожие книги на «Улӑп таврӑнни»

Представляем Вашему вниманию похожие книги на «Улӑп таврӑнни» списком для выбора. Мы отобрали схожую по названию и смыслу литературу в надежде предоставить читателям больше вариантов отыскать новые, интересные, ещё непрочитанные произведения.


Отзывы о книге «Улӑп таврӑнни»

Обсуждение, отзывы о книге «Улӑп таврӑнни» и просто собственные мнения читателей. Оставьте ваши комментарии, напишите, что Вы думаете о произведении, его смысле или главных героях. Укажите что конкретно понравилось, а что нет, и почему Вы так считаете.

x