На поўначы ад Спарты — Тайгет велічны . — Тайгет — горны хрыбет у Лаконіі.
Знак Аяксавы . — На шчыце Аякса , сябра Ахіла, героя траянскай вайны, быў паказаны дракон.
Былі яшчэ і ў семярых пад Фівамі .— Міфічныя правадыры войска аргавян, героі паходу супраць Фіваў.
Хіба забыла ты, як Дэіфоба ён… — Дэіфоба ( Дэйфабус ) — брат Парыса, сын траянскага цара Прыама. Паводле легенды, пасля смерці Парыса ён ажаніўся з Аленай. Загінуў пакутніцкай смерцю ад рукі Менелая…
О, дзе ты, Піфаніса… — Піфаніса (Піфія) — імя дэльфійскай вяшчункі.
Я ў першым твары нарабіла ліха…/…і ў чацвёртым . — Паводле міфаў, Алена мела некалькі жыццяў: у першым жыцці ( твары ) яна была жонкай Менелая, у другім — была адначасова ў Троі і ў Егіпце, у трэцім — выйшла замуж пасля смерці за Ахіла, цяпер яна ў чацвёртым — вярнулася з Аіда.
Нам дапамог скарыць Пілос. — Пілос — горад у Месеніі.
Карынфа берагі…/Дару нарману Аргаліду. — Фаўст звяртаецца да германцаў, французаў (франк), саксаў (англічан) і нарманаў; у феадальных княствах, заснаваных у Грэцыі крыжакамі, рыцарскія маёнткі былі падзелены паміж прадстаўнікамі пералічаных народаў.
Калі ў чароце на Эўроце,/Як лебядзёўна, ў свет пайшла. — Паводле аднаго з міфаў, Алена выйшла з яйка, аплодненага лебедзем-Зеўсам.
Песняў Махі пра сына. — Маха (Мая) — міфічная грэчаская плеяда, німфа гор, маці Гермеса.
Эўфарыён — сын Фаўста і Алены (паводле міфа — Алены і Ахіла). Рысы Эўфарыёна навеяны асобай Байрана, які загінуў, прымаючы ўдзел у вызваленчай вайне грэчаскага народа.
Я ў Пелопса стаю . — Пелопс — паводле грэчаскай міфалогіі, унук Зеўса і ўладар Пелапанеса.
На палях асфадэльных . — Паводле грэчаскага міфа, шырокі луг у падземным царстве, на якім расце падобная на лілею кветка асфадэліі, сімвал неўрадлівай зямлі.
Следам хеўра казланогіх і… Сіленій . — Сіленій — настаўнік Вакха, бога віна; меў асла, які сваім крыкам палохаў нават і веліканаў.
Напісана ў 1830–1831 гг.
Юнона — рымскае імя багіні Геры.
Адкрыў апостал Павел для людзей . — Пасланне св. Паўла да эфесянаў, 6, 12: «Бо наша змаганне не супраць крыві і плоці, а супраць начальстваў, супраць уладаў, супраць светаўпраўцаў цэлага свету цемры, супраць духаў злосці паднябесных».
«Зямныя царствы ўсе і веліч іх» . — Цытата з Евангелля паводле Мацвея, дзе расказваецца, як д’ябал спакушаў Хрыста.
Брыда! Тыран Сарданапал! — Сарданапал — легендарны асірыйскі цар Ашурбаніпал (668–626 да н. э.), які любіў раскошу.
Як Пітэр Сквенц, я сёння склікаў… — Пітэр Сквенц — персанаж з шэкспіраўскага «Сна ў летнюю ноч».
Уваходзяць Трое Дужых . — Вобразы Трох Дужых запазычаны з біблейскай «Другой кнігі царстваў», дзе называюцца героі войска Давіда (Кн. царстваў, 11, 23, 8).
Твой прыяцель — нурсійскі некрамант. — Нурсійскі некрамант — прыдуманы Гётэ персанаж. Некрамант — варажбіт, які выклікае душы мёртвых і выпытвае ад іх усё, што хоча ведаць. Нурсія — горад у Сярэдняй Італіі.
Некаторыя сцэны былі напісаны ў 1798–1800 гг. Канчатковая рэдакцыя — у 1830 г.
Меў добры сад і Навуфей. — У бібліі расказваецца пра тое, як Самарыйскі цар Ахаў пры ўдзеле сваёй жонкі Іезавелі адабраў вінаграднік у Навуфея, які адмовіўся прадаць яго.
Лемуры — замагільныя здані, якія, паводле павер’яў, блукаюць каля магіл.
Крылатая Псіхея — увасабленне душы ў грэка-рымскіх міфах.
Pater Ecstaticus ( лац .) — айцец экзальтаваны, Pater Profundus ( лац .) — айцец паглыблены, Pater Seraphicus ( лац .) — айцец анёлападобны. Гётэ дае замест імёнаў святых пустэльнікаў-анахарэтаў толькі іх тытулы: пустэльнікі ў творы з’яўляюцца толькі каментарыем да думкі аўтара — прасвятленне праз чыстую любоў.
Doctor Marianus ( лац .) — «марыінскі доктар», аскет, заглыблены ў сузіранне дзевы Марыі.
Читать дальше
