Грэм Грин: Стамбульскі экспрэс

— Любы, я ж яму паабяцала. І апроч таго, ён геній.

— Вы зараз спусціцеся са мной уніз, хутка сядзеце ў таксі, і мы паедзем абедаць у «Пера-Палас».

— Бедалага, ён мне ніколі не даруе гэтага. А было б забаўна.

«Вось так яно будзе лепей, — падумаў Майет, папраўляючы чорны гальштук. — Зараз усё так проста, калі я ведаю, што ў яе маці жыдоўка». Было так лёгка размаўляць з ёю за абедам і весці яе пад руку, калі яны ішлі пешкі ад «Пера-Палас» да «Пці Шан» каля ангельскай амбасады. Ноч была цёплая, вецер сціх. Усе столікі ў садзе былі занятыя. Субоціца зрабілася яшчэ болей нерэальная, калі ён нагадаў, як снег біў яму ў твар. На сцэне францужанка ў смокінгу важна хадзіла з ляскай пад пахай і спявала песеньку пра «маю цётачку» — дзякуючы Спінелі гэтая песенька зрабілася папулярная ў Парыжы гадоў пяць таму. Туркі смяяліся і лапаталі, як гарластыя хатнія птушкі, пацягваючы каву і ківаючы маленькімі, нібыта пакрытымі пер'ем галовамі, а іх жонкі, з азызлымі, тупаватымі тварамі, толькі нядаўна вызваленымі ад чадры, сядзелі і моўчкі пазіралі на спявачку. Майет і Джанет Пардаў ішлі ўздоўж саду, шукаючы свабодны столік, пакуль францужанка пранізліва крычала, смяялася і скакала, аднак яе непрыстойныя жарты не знаходзілі водгуку ў абыякавых і невясёлых гледачоў. Пера крута спускалася ўніз, каля іх ног агні рыбацкіх лодак на Залатым Рагу ўспыхвалі, як кішэнныя ліхтарыкі. Вакол сноўдаліся афіцыянты, разносячы каву.

— Наўрад ці знойдзем столік. Давядзецца пайсці ўсярэдзіну тэатра.

Нейкі таўстун памахаў ім рукой і ўсміхнуўся.

— Вы яго ведаеце?

Майет крыху павагаўся і потым адказаў:

— Здаецца, ведаю… Яго прозвішча Грунліх.

Ён ясна бачыў гэтага чалавека толькі двойчы: адзін раз, калі той садзіўся ў машыну, і другі раз, калі ён вылазіў з яе, каб перасесці ў цягнік, што стаяў на станцыі. Яго ўспаміны пра гэтага чалавека былі цьмяныя, здавалася, што некалі ён ведаў яго бліжэй, але гэта было даўно і ў нейкай іншай краіне. Ледзь яны мінулі яго столік, Майет адразу ж забыўся пра яго.

— Вунь свабодны столік.

Пад сталом іх ногі дакрануліся. Францужанка, віхляючы клубамі, знікла, а з-за куліс на сцэну колам пракаціўся мужчына. Ён падняўся на ногі, зняў брыль і сказаў нешта па-турэцку, і ўсе засмяяліся:

— Што ён сказаў?

— Я не пачуў.

Мужчына кінуў у паветра брыль, злавіў яго, сагнуўшыся амаль удвая, і выкрыкнуў адно толькі слова. Усе туркі зарагаталі, і нават іх жонкі з азызлымі тварамі ўсміхнуліся.

— Што ён сказаў?

— Гэта, мабыць, на дыялекце. Я не зразумеў.

— Мне зараз хочацца чаго-небудзь кранальнага. Занадта шмат выпіла за абедам і зрабілася сентыментальнаю.

— Тут добрая ежа, праўда? — з гордасцю сказаў Майет.

— Чаму вы не знялі нумар тут? Кажуць, гэта лепшы гатэль.

— Ну, ведаеце, наш таксама неблагі, і мне падабаецца Калебджан. Ён заўсёды ўздзейнічае на мяне, як заспакаяльнае.

— Але ж усё-такі тут лепшая публіка…

На сцэне танцавала група дзяўчат у шортах і ў гвардзейскіх шапках. На шыях у іх віселі свісткі, аднак туркі за столікамі не зразумелі сэнсу гэтага відовішча — ім было нязвыкла бачыць гвардзейцаў у шортах.

— Думаю, што гэта ангельскія дзяўчаты, — сказаў Майет і раптам нахіліўся наперад.

— Вы знаёмы з кім-небудзь з іх?

— Я думаў… спадзяваўся… — Але ён, прынамсі, спалохаўся, калі з'явіліся «Дзяўчаты Дана». Корал не гаварыла яму, што збіраецца танцаваць у «Пці Шан», аднак хутчэй за ўсё яна яшчэ і сама гэтага не ведала. Ён нагадаў, як яна, набраўшыся храбрасці, углядалася ў поўную розных гукаў цемру.

— Мне падабаецца «Пера-Палас».

— Мне давялося неяк тут жыць, але са мной здарылася адна непрыемнасць, таму я тут не жыву болей.

— Скажыце мне, якая непрыемнасць. Ну, не ламайцеся, раскажыце.

— Дык вось. Слухайце. Са мной была сяброўка. Здавалася, вельмі мілая істота.

— З вар'етэ?

«Дзяўчаты Дана» заспявалі:

— «Ідзіце сюды, да нас», — спявалі «Дзяўчаты Дана». Некалькі ангельскіх маракоў, якія сядзелі ў канцы залы, запляскалі ў далоні і закрычалі:

— Пачакайце нас. Мы ідзём.

Адзін марак і праўда пачаў прабірацца паміж столікамі да сцэны:

Марак упаў на спіну, і ўсе засмяяліся: ён быў зусім п'яны.

— Гэта было жахліва, — працягваў расказваць Майет. — Яна раптам звар'яцела каля дзвюх гадзін ночы. Крычала і біла ўсё наўкол. Начны парцье падняўся наверх, і ўсе пастаяльцы павыходзілі на калідор. Яны падумалі: я зрабіў з ёй нешта благое.