Грэм Грин - Стамбульскі экспрэс

— Так. Ён хварэў, калі мы з ім пазнаёміліся. Рак страўніка.

— Рак?

— Болі.

— Так, так, у жываце. Яны пачыналіся звечара, і ўвесь твар яго пакрываўся потам. Маці ўвесь час ляжала побач з ім і выцірала яму твар. Падумаць толькі, вы яго ведалі, шаноўны пане. Хочаце, я адчыню акно, каб нам лацвей было гаварыць?

Нож у Грунліха ўсё скрыпеў, скрыпеў і скрыпеў: выкручаная шруба звалілася на падлогу, бразнуўшы, як шпілька.

— Не, не трэба. Гэта можа не спадабацца вашаму напарніку.

— Ён пайшоў у горад, у казармы, да маёра. Тут нейкі іншаземец наводзіць даведкі. Мой напарнік думае, што тут нешта не тое.

— Іншаземец? — спытаў доктар Цынер. У яго перахапіла дыханне, з'явілася нейкая надзея. — Ён ужо паехаў?

— Толькі што пайшоў назад да сваёй машыны, туды, на шашу.

Зала чакання была ў цемры. Доктар Цынер на хвілінку адвярнуўся ад акна і ціха спытаў:

— Як у вас? Можаце хутчэй?

— Яшчэ дзве хвілінкі, — адказаў Грунліх.

— Тут нейкі іншаземец з машынай на шашы. Наводзіў даведкі.

Корал сціснула рукі і ціха сказала:

— Ён вярнуўся па мяне. Вось бачыце? А вы казалі, ён не прыедзе. — Дзяўчына ціхенька засмяялася, і, калі доктар Цынер шэптам папрасіў яе не шумець, яна сказала: — Гэта не істэрыка, гэта я ад шчасця.

Яна падумала: «Зрэшты, мая жахлівая прыгода прынесла нейкую карысць: яна даказала, што Майет у мяне закаханы, іначай ён нізавошта сюды не вярнуўся б. Ён, пэўна, спазніўся на цягнік, і нам давядзецца разам правесці ноч у Белградзе, а можа, і дзве ночы», — і яна пачала марыць пра шыкоўныя гатэлі, пра абеды і пра яго руку ў яе руцэ.

Доктар Цынер ізноў павярнуўся да акна:

— Зусім перасохла ў горле: надта хочацца піць. У вас ёсць віно?

Нініч пакруціў галавой:

— Не, — і дадаў няпэўна: — У Лукіча ёсць бутэлька ракіі — там, цераз дарогу.

Ад цэмры, што хутка гусцела, адлегласць здавалася даўжэйшаю. Месяца не было, і рэйкі не блішчалі: здавалася, да лямпы ў кабінеце начальніка станцыі было метраў сто, а не дзесяць, як на самой справе.

— Паспрабуй дастаць нам віна.

Той пахітаў галавой:

— Мне забаронена адыходзіць ад дзвярэй.

Доктар Цынер не прапанаваў яму грошай. Ён толькі крыкнуў скрозь шкло, як ён лячыў бацьку Нініча:

— Калі боль рабіўся нясцерпны, я даваў яму таблеткі.

— Такія маленькія і круглыя?

— Так. Таблеткі морфію.

Нініч задумаўся, прыціснуўшы твар да шыбы. Па яго вачах было відно, як думкі ў галаве ў яго замітусіліся, нібыта рыбы ў цеснай пасудзіне.

— Падумаць толькі, гэта вы давалі яму тыя таблеткі. Ён звычайна прымаў толькі адну, калі пачыналіся болі, і яшчэ адну на ноч. Тады толькі ён мог заснуць.

— Так яно і было.

— Колькі ўсяго я магу расказаць жонцы!

— А як наконт віна? — нагадаў яму доктар Цынер.

— Калі вы збяжыце, пакуль мяне не будзе, мне не мінуць бяды.

— Як жа мы зможам збегчы? Дзверы замкнёныя, а акно надта маленькае.

— Тады я паспрабую дастаць вам віна.

Доктар Цынер прасачыў, як ён адыходзіць, і, цяжка ўздыхнуўшы, павярнуўся да астатніх:

— Ну вось, ён пайшоў.

Ён уздыхнуў, пашкадаваўшы, што страціў упэўненасць у сабе. Барацьба аднаўлялася. Зрабіць усё магчымае, каб уцячы, — быў яго абавязак. Але ўцёкі выклікалі ў яго агіду.

— Хвіліначку, — сказаў Грунліх. Рыпенне каля дзвярэй працягвалася.

— Знадворку нікога няма. Вартаўнікі на другім баку чыгункі. Калі выйдзеце, павернеце налева і яшчэ раз налева паміж будынкамі. Машына стаіць на шашы.

— Я ўсё гэта ведаю, — сказаў Грунліх, і другая выкручаная шруба, бразнуўшы, звалілася на падлогу. — Гатова.

— Вам бы лепей застацца тут, — сказаў доктар Цынер, звяртаючыся да Корал.

— Я не магу: мой сябар чакае мяне там, на шашы.

— Гатова, — паўтарыў Грунліх, злосна пазіраючы на іх.

Усе трое скупіліся каля дзвярэй.

— Калі пачнецца страляніна, бяжыце зігзагамі, — параіў доктар Цынер.

Грунліх штуршком адчыніў дзверы, і вецер пачаў замятаць снег. Знадворку было святлей, чым у зале. Лямпа начальніка станцыі на тым баку чыгункі асвятляла ў акне постаць вартаўніка. Грунліх першы нырнуў у завіруху. Ён прыгнуў галаву амаль да каленяў і скокнуў наперад, нібыта мяч. Астатнія пабеглі за ім. Бегчы было нялёгка. Вецер і снег, іх ворагі, аб'ядналіся, каб загнаць іх назад: вецер запавольваў іх бег, а снег сляпіў вочы. Корал цяжка ўздыхнула: яна наткнулася на грувасткую высокую чыгунную калону з хобатам, як у слана, што служыла для падачы вады ў паравозы. Грунліх ужо быў далёка наперадзе, доктар Цынер крыху адставаў. Яна чула, як цяжка ён дыхае. Снег заглушаў іх крокі, але яны не адважваліся гукнуць шафёра аўтамабіля.