Albert Baantjer - De Cock en een strop voor Bobby

‘Ja,’ viel Van der Kerk bij, ‘dat was zo. Kijk, ik was naar Bobby toe gegaan om met hem te praten. Ik had helemaal niet het plan om hem te vermoorden. Ik wilde alleen maar met hem praten over Mientje. Zomaar, een beetje praten. Hij had Mientje toch gekend. Ik had een paar zware dagen achter de rug, maar ik voelde geen haat meer. Ik geloof ook niet in een rechtvaardige wraak, zoals jij. Ik dacht, dat Bobby mij misschien nog wat kon vertellen over Mientje, dat ik nog niet wist. Maar Bobby wilde mij niet ontvangen. “Eruit,” zei hij. Hij hield de deur voor mij open en ontstak het licht in de gang. Hij gebruikte daarvoor een schakelaar, die in zijn kamer aan de deurstijl zat. Ik wist niet wat ik Bobby zeggen moest om hem duidelijk te maken, waarvoor ik kwam. Ik stond daar maar wat te schutteren. Bobby stond voor mij en had de kruk van de deur in zijn hand. Plotseling zei hij: “Och vent, sta toch niet zo te bazelen, ze was toch maar een rothoer.” Toen Versteegh, toen ben ik hem naar zijn keel gevlogen. Alles wat ik nog aan kracht in mij had, vloeide naar mijn handen. Mijn plotselinge aanval moet hem totaal hebben verrast. Hij heeft ook maar weinig tegenstand geboden.’

Van der Kerk borg zijn gezicht in zijn handen.

‘Het was verschrikkelijk,’ mompelde hij.

Geert en ik keken zwijgend toe. Ik was een moment bang dat hij weer in tranen zou uitbarsten, maar hij beheerste zich.

Toen hij zich weer voldoende had hersteld, zei ik tegen Geert: ‘Dus het licht in de gang brandde.’

‘Ja,’ antwoordde Geert. ‘Toen Van der Kerk mij vertelde dat het licht in de gang bij zijn komst niet brandde, had ik de deur al dicht. Ik kon dus niet meer dezelfde schakelaar gebruiken om het uit te doen. Plotseling herinnerde ik mij dat er nóg een schakelaar was, namelijk de schakelaar bij de buitendeur. Ik heb toen met die schakelaar het licht in de gang uitgedaan.’

‘Dat wist ik,’ zei ik kalm.

‘Wist je dat?’

Ik knikte.

‘Ik kende namelijk de schakeling van het licht in de gang. Ik was er eens bij toeval achtergekomen. De man die het licht heeft aangelegd, moet een slecht vakman zijn geweest. Ik heb mij dat eens door een elektricien laten uitleggen. De schakeling in de gang had een zogenaamde hotelschakeling moeten zijn. Dan had men de beide schakelaars onafhankelijk van elkaar kunnen gebruiken. Dat was nu niet het geval. De schakelaars waren verkeerd aangesloten. Ze waren parallel geschakeld. Dat betekent, dat men de ene schakelaar slechts kon gebruiken, wanneer de andere stond ingeschakeld.’

‘Hoe bedoel je?’

‘Kijk, Geert, Bobby wist hoe de schakeling van het licht in elkaar zat. Daarom zorgde hij er altijd voor, dat hij die schakelaar kon gebruiken die hij nodig had. Ik zal het je proberen uit te leggen. De stroomtoevoer kon door beide schakelaars worden onderbroken. Alleen wanneer beide schakelaars stonden ingeschakeld, ging het licht branden.

Wanneer Bobby niet thuis was, stond de schakelaar in zijn kamer in en de schakelaar bij de buitendeur uit; kwam hij thuis, dan draaide hij de schakelaar bij de buitendeur op in en het licht in de gang ging branden, omdat dan beide schakelaars in stonden. Wanneer hij eenmaal in zijn kamer was, deed hij het licht weer uit door de schakelaar in zijn kamer te gebruiken. Wanneer ik wilde weten of Bobby thuis was, dan keek ik of zijn wagen op de gracht stond. Maar ik had ook nog een tweede controle. Ik probeerde eenvoudig de schakelaar bij de buitendeur. Ging het licht in de gang branden dan was hij uit, ging het niet branden dan was hij thuis. Het was heel simpel.

Toen ik die bewuste avond met De Wilde een onderzoek instelde, bemerkte ik dat de schakelaar bij de buitendeur uit stond en dat terwijl Bobby in zijn eigen kamer aan een koord bengelde. Dat klopte niet. Iemand moest de schakelaar aan de buitendeur hebben gebruikt. Die schakelaar was niet zo gemakkelijk te vinden. Men moest wel weten waar hij zat. En jij Geert, jij wist dat. Ik had hem je zelf aangewezen.’ ‘Zo,’ zei Geert, ‘dus daarom kwam jij op de gedachte dat ik het was geweest.’

Ik knikte.

‘Maar,’ zei hij, ‘hoe wist je dat Van der Kerk erbij was betrokken?’

Ik stak een sigaret op en inhaleerde diep.

‘Dat wist ik niet. Ik bedoel, ik had er geen bewijzen voor. Ik begreep alleen dat hij het was geweest. Kijk, Geert, Bobby Brakel was een betrekkelijk zware man. Ik schatte zijn gewicht toch zeker op negentig kilo. Het was bijna ondoenlijk voor één man om zo’n zwaar lichaam aan een koord op te hijsen. Ik heb de indrukken van het koord aan de bovenkant van de wc-deur bekeken. Het koord had niet diep in het hout gesneden. Wanneer jij het lichaam alleen had opgehesen, zonder dat iemand het aan de andere zijde had gesteund en opgeduwd, dan zouden de indrukken in het hout veel dieper zijn geweest. Iemand had je dus geholpen. Wie? Gezien de achtergronden van deze zaak kon dat alleen maar Van der Kerk zijn geweest.

Geert zuchtte.

‘Ik heb aan al die dingen niet gedacht,’ zei hij. ‘Ik ben toch eigenlijk maar een beginneling in ons vak. Zoveel fouten.’

Ik glimlachte.

‘Je bent er ook niet voor om misdaden te begaan, maar om ze op te lossen.’

‘Ik geloof,’ zuchtte Geert, ‘dat ik voor beide ongeschikt ben.’ ‘Ja,’ zei ik, ‘het is ook maar beter dat je ontslag neemt.’

Van der Kerk stond plotseling op en ging achter zijn fauteuil staan. Zijn handen rustten op de rugleuning.

‘Wat praat je toch over ontslag,’ zei hij fel. ‘Geert gaat net als ik de gevangenis in. Hij hoeft zijn ontslag niet meer te nemen. Hij zal het wel krijgen.’

Het was alsof Geert plotseling tot de werkelijkheid werd teruggeroepen. Ik zag hoe zijn gezicht weer die verschrikte uitdrukking kreeg.

‘Ge-vangenis?’ zei hij.

Hij keek mij aan. Zijn blauwe ogen stonden star. Rond zijn jukbeenderen speelden nerveuze trillingen.

‘Zo is het toch!’ riep Van der Kerk. ‘Je hebt weer eens een glorieuze overwinning behaald. Je hebt weer eens een prachtig staaltje van je scherpzinnigheid ten beste gegeven. Hoe lang duurt het nog voor je een wagen belt om ons naar het politiebureau te laten brengen. Of wil je lang van je overwinning genieten?’

Het sarcasme in de woorden van Van der Kerk trof mij voor het eerst van mijn leven. Men had wel vaker in dezelfde trant tegen mij gesproken, maar het had mij nooit iets gedaan. Nu was het alsof die woorden mij geselden. Ik voelde een vreemde pijn.

‘Ik bel geen wagen,’ zei ik. ‘Dit is mijn laatste zaak.’

‘Wat bedoel je?’

‘Ik neem ontslag bij de recherche.’

Ik zag hoe ze mij beiden verwonderd aankeken.

‘Als ik op jullie geheimhouding kan rekenen, dan zal nooit iemand weten wat er zich op die bewuste avond in de kamer van Bobby heeft afgespeeld.’

‘Maar je onderzoek dan?’ riep Geert. ‘Je zult toch rapport moeten uitbrengen.’

‘Laat dat maar aan mij over. Ik heb in het begin van de avond gezegd dat ik mijn aandeel nog zou voltooien. Wel, dat zal ik doen. Ik neem aan dat jullie mij vertrouwen.’

Ik keek op de klok.

‘Het is al laat,’ zei ik. ‘Marjan en mijn vrouw kunnen zo thuiskomen en het is beter Van der Kerk, dat jij voor die tijd verdwijnt. Ga naar huis. Ga naar Anna en vergeet de hele geschiedenis.’

Ik bracht hem naar de hal en hielp hem bij het aantrekken van zijn jas. Bij de deur draaide hij zich nog eens om. Hij keek mij onderzoekend aan.

‘Weet je het zeker?’ vroeg hij. ‘Je hield zo van je beroep.’

Ik legde mijn hand op zijn schouder en glimlachte zwakjes.

‘Ik weet wat ik doe, Van der Kerk. Het is mijn manier van boete doen.’

Ik stond tegenover de commissaris. Een waterig zonnetje speelde in de glazen presse-papier op zijn bureau en toverde kleurtjes op een dor proces-verbaal.