Albert Baantjer - De Cock en een strop voor Bobby

Ik had eens een paar psychiatrische rapporten gelezen. Ze hadden mij teleurgesteld. De conclusies waren vaag en oppervlakkig. Wanneer mensen die de zielsontleding tot hun beroep hadden gekozen met al hun kennis nog niet in staat waren om hun medemensen te beoordelen, hoe konden wij dan ooit tot een beter begrip voor elkaar komen? De mens kent niet eens zichzelf. Waarom zat ik nu in de trein en was ik op weg naar een strand, een eenzaam strand? Ik had mij dat zó gedacht. Op het verlaten strand met de ruisende zee en het krijsen van de meeuwen zou ik een weloverwogen beslissing nemen. Wat een nonsens.

Ik had dat strand toch niet nodig. In feite had ik het besluit toch allang genomen. In een romantische opwelling had ik verlof gevraagd en was in de trein gestapt om in de eenzaamheid met mijn geweten in het reine te komen. Een verlaten strand leek mij voor dit doel een ideale plaats.

Wat wilde ik eigenlijk? Martelaarschap? Het was toch in feite niet meer dan een delging van een schuld. Een schuld die ik voelde aan de dood van Mientje en een schuld die ik voelde voor een daad die ik had willen doen, maar die een ander voor mij had gedaan. Ik wilde boete doen en daarom moest die ander weten wat ik wist. Hoe kan men boete doen? Hoe kan men een schuld betalen die niet in geld is uit te drukken?

Dat was het probleem. Het was niet de vraag of ik mijn geweten bélastte, maar hoe ik mij van een schuld óntlastte. Met mijn geweten was ik al in het reine gekomen toen ik met een kogel voor de loop op weg ging om Bobby te vermoorden. Wat moest ik nu nog op het strand doen?

Toen de trein in Zandvoort stopte, pakte de man zijn aktetas en stond op.

‘Moet u niet uitstappen?’ vroeg hij.

‘Nee,’ zei ik, ‘ik heb net gemerkt dat ik mijn bezoek al heb afgelegd.’

De man schudde zijn hoofd en verliet de trein. Hij had haast.

Ik keek hem door het gangpad na. Hartverlamming, dacht ik, vandaag of morgen.

Ik bleef zitten en reed met dezelfde trein terug.

In Amsterdam gekomen, stapte ik het politieposthuis aan het Centraal Station binnen en liet een berichtje verzorgen. Daarna ging ik weer met de tram naar huis. Mijn vrouw keek vreemd op toen ze mij zag. ‘Kom je nu al thuis,’ zei ze.

Ik trok mijn overjas en schoenen uit. Met mijn pantoffels aan ging ik in mijn stoel bij de haard zitten. Het was behaaglijk warm.

‘Waar is Marjan?’ vroeg ik. Ze had een vrije dag, dat wist ik. ‘Ze is even naar de bakker om gebakjes bij de koffie,’ antwoordde mijn vrouw. ‘Ik denk niet dat ze erop heeft gerekend dat je zo vroeg zou thuiskomen.’

‘Het geeft niet. Ik lust jouw koffie ook wel zonder gebak.’

Mijn vrouw dribbelde naar de keuken. Ik stond van mijn stoel op en liep haar na. Ze schonk water op.

‘Ik wilde je vragen,’ zei ik, ‘om vanavond met Marjan naar de bioscoop te gaan.’

Met de ketel kokend water nog in haar handen draaide zij zich om. ‘Maar,’ zei ze verwonderd, ‘Marjan gaat toch vanavond met Geert uit?’

‘Nee,’ zei ik, ‘ik wil dat jij met haar gaat.’

‘Is er dan wat met Geert,’ vroeg ze.

‘Nee, er is niets met Geert. Ik wil hem alleen vanavond hier houden om iets met hem te bespreken.’

‘Weet Marjan het al? Ze heeft zich er zo op verheugd.’

Ik zuchtte. ‘Nee, ik moet het haar nog vertellen.’

Ze schonk nog eens water op en roerde in pruttelende pannen op het fornuis. De keuken was haar domein.

‘Ik begrijp niet,’ zei ze snibbig, ‘waarom je je zaken niet op bureau bespreekt. Waarom moet het hier gebeuren en juist op zaterdagavond?’ Ze trok haar schouders op. ‘Maar goed, als jij het wilt, dan ga ik vanavond wel met haar naar de bioscoop. Je zult er wel een bedoeling mee hebben.’

Ik liep terug naar de kamer. Onderweg zei ik: ‘Dank je.’

In de jaren van ons huwelijk had mijn vrouw altijd alles aan mij overgelaten. Ik nam de beslissingen. Ze vroeg nooit veel. Ze had zich zo volledig aan mij onderworpen, dat ze zelf bijna geen enkel initiatief meer ontplooide. Ik heb daar schuld aan. Ik had haar alle initiatief ontnomen. Ze was geen partner meer, maar een ondergeschikte. Door mijn heerszuchtige natuur en de voortdurende geestelijke druk die ik op haar uitoefende, was haar persoonlijkheid gestorven. Ik had haar langzaam in de slavernij gedreven en nu ergerde ik mij eraan dat ze een slavin was. Ik zuchtte. Het werd hoog tijd dat ik mijzelf eens onder de loep nam.

‘Elke dag vijf minuten naast jezelf staan.’ Meer was niet nodig had het oude schippertje gezegd. Hij was een vreemd oud mannetje, dat mij eens kwam melden dat hij zijn portefeuille met geld kwijt was. ‘Bent u naar de vrouwtjes geweest?’ had ik hem gevraagd. ‘Nee, daar ben ik te oud voor. Zoveel geduld hebben ze niet.’ Ik had gelachen en hem gevraagd hoe hij dan dacht dat hij zijn portefeuille was kwijtgeraakt. ‘Dat weet ik niet zo precies,’ had hij gezegd, ‘ik ben dat ding zo vaak kwijt. Dat komt, omdat ik eigenlijk een hekel aan geld heb. Daarom spring ik er nogal slordig mee om. Het is alleen jammer dat je het nodig hebt. Je kan er niet buiten. Toch geloof ik, dat ik mijn geld wel eens met opzet verlies om aan mijzelf te bewijzen dat ik er eigenlijk maling aan heb.’ Ik had het nogal vreemd gevonden en zei hem dat ook. ‘Och,’ had hij geantwoord, ‘ik weet het nu van mijzelf. Er zullen er beslist meer zo zijn, maar die weten het niet. De meeste mensen kennen zichzelf niet. Ik wel. Ik oefen mij daarin. Elke dag ga ik vijf minuten naast mijzelf staan. Meer is niet nodig. Je zou je er over verbazen, wat je niet allemaal bij jezelf ontdekt.’

Marjan kwam de kamer binnenstappen. Ze had een doos gebak in haar handen. Toen ze mij zag trok ze haar wenkbrauwen op. ‘Zo paps, ben je er al? Ik dacht niet dat je er al zo vroeg zou zijn. Ben je al klaar met de zaak-Bobby?’

Ze zette de doos met gebak op tafel en ging naast mij op de poef zitten.

‘Wat weet jij van de zaak-Bobby?’ vroeg ik scherp. Ik bedwong mijn stem, want ik wilde niet dat mijn vrouw in de keuken iets zou horen.

Marjan keek mij verwonderd aan.

‘Daar ben je toch mee bezig?’

‘Ja, maar hoe weet jij dat?’

Ze glimlachte. ‘Van Geert,’ zei ze.

‘Heb jij Geert dan nog gesproken?’

Ze knikte.

‘Ja, door de telefoon.’

Ze legde haar hand op mijn knie. ‘Je moest toch langzamerhand de vrouwen kennen,’ zei ze. ‘Ik heb Geert opgebeld en hem gevraagd geen griezelfilm uit te zoeken, omdat ik daar niet tegen kan. Het was natuurlijk maar een smoesje. Ik kan best griezelfilms verdragen, maar ik wilde zijn stem eens door de telefoon horen.’ Ze tuitte haar lippen. ‘Hij was heel aardig. Hij vroeg waar ik werkte en of hij mij eens mocht bellen. Ik heb natuurlijk ja gezegd en nu belt hij vrij regelmatig. Hij vertelde het van Bobby en de herrie tussen jou en De Wilde.’

‘Het was geen herrie,’ zei ik.

‘Nou ja, hoe je het ook noemen wilt. In ieder geval heb jij het onderzoek gekregen.’

‘Heeft Geert verder nog iets gezegd?’ vroeg ik.

‘Nee,’ antwoordde ze, ‘niets bijzonders.’

Ik stak een sigaret op en trok de asbak naar mij toe.

‘Heb je vertrouwen in mij, Marjan?’

Ze draaide zich op de poef een kwartslag om en keek mij aan. ‘Natuurlijk,’ zei ze. ‘Maar waarom vraag je dat?’

‘Ik wil dat je vanavond met moeder naar de bioscoop gaat.’

Ik las verbazing op haar gezicht.

‘Ik… ik zou met Geert,’ zei ze aarzelend.

Ik knikte. ‘Dat weet ik, maar ik wil Geert vanavond hier houden. Ik heb iets met hem te bespreken en ik vind het beter, dat jullie daar niet bij zijn.’

‘Ik mag het dus niet weten,’ zei ze.

Ik stond op en legde mijn hand op haar schouder.

‘Ik weet het niet,’ zei ik onzeker. ‘Ik weet alleen dat ik niet de man ben die het moet vertellen.’