Albert Baantjer - De Cock en een strop voor Bobby

‘Geert?’

‘Laten we er niet meer over praten. Ik hoop alleen dat je mij vertrouwt en je medewerking verleent. Ik wil dat je met moeder naar de bioscoop gaat en dat jullie niet terugkomen voor, laat ik zeggen, een uur of twaalf. Na afloop gaan jullie maar ergens zitten. Ik heb het al met moeder besproken. Ik zal er in ieder geval voor zorgen dat Geert er nog is als jullie thuiskomen.’ Mijn vrouw kwam de kamer binnen met een blad dampende koffie.

‘Goed,’ zei Marjan, ‘ik zal het doen.’

Ik bleef de hele middag thuis. Ik behoefde niets meer te regelen. Ik hoopte alleen, dat alles zou verlopen zoals ik mij dat had gedacht. Voor zover ik de betrokkenen kende, zouden ze reageren op de wijze die ik voorzag. Ik vroeg mij af of ik geen gevaar zou lopen. Liep ik gevaar? Zou ik mijn pistool tussen de kussens van mijn stoel steken? Ik dacht niet dat het nodig zou zijn. Ik had al een paar weken het boek De Kreeftskeerkring in huis, zonder de tijd te hebben gehad om het te lezen. Het leek mij een goed idee om de middag in gezelschap van Henry Miller door te brengen.

Ik pakte het boek en nestelde mij in mijn stoel. Boeken waren voor mij schuilplaatsen, verborgen wereldjes, waarin ik kon wegvluchten. De ontspanning lag voor mij in het ‘niet-verantwoordelijk zijn’. De schrijver had de beslissingen al genomen en de afloop stond vast. Als lezer behoefde men daaraan niets te doen. Men kon de loop van de gebeurtenissen niet meer veranderen of beïnvloeden. Ik vergat alles: Mientje. Bram, Geert, Van der Kerk. Haagse Bertus, Dikke Toontje, Ageeth, Marjan, De Wilde, moord, zelfmoord, wraak, haat, plicht, recht. Het leek allemaal niet zo belangrijk meer. Ik las. Meegesleept door letters en regels die mijn geest in een vreemd proces ontstolden in beelden en gedachten, zich vermengend met ontboeide eigen gevoelens. In dat magische complex dat lezen heet, verliepen de uren zonder tijd.

Het tijdstip van de komst van Geert kwam voor mijn gevoel sneller dan ik had verwacht. De bel verraste mij nog. Ik stond uit mijn stoel op en legde mijn boek weg. Het was half zeven. Ik liep naar de deur en deed open. Geert stapte binnen en ik hielp hem bij het uittrekken van zijn jas. Hij droeg hetzelfde blauwe kostuum als tijdens zijn eerste bezoek.

‘Heb je de kaartjes?’ vroeg ik.

‘Ja,’ zei hij opgewekt, ‘en niet voor een griezelfilm. Marjan schijnt daar niet van te houden.’

‘Geef ze maar hier.’

‘Wat?’

‘De kaartjes.’

Hij keek mij niet-begrijpend aan. Hij diepte de kaartjes uit het borstzakje van zijn colbert en gaf ze mij.

Ik ging hem voor naar de kamer, waar mijn vrouw en Marjan met sombere gezichten zaten te wachten. Het kostte hen moeite zich een houding te geven. Het deed mij pijn voor Marjan en ik hoopte vurig dat alles goed zou aflopen. Vooral voor haar hoopte ik dat. Ik was er nog niet zeker van of mijn gevoel van rechtvaardigheid door de anderen zou worden gedeeld. Het was een hachelijk spel, dat ik nu speelde. Toch bemerkte ik dat ik een soort behagen schepte in de situatie. Ik hield van het spel met mensen. Het was een onhebbelijkheid, die voortkwam uit mijn beroep. Ik had het spel al zo dikwijls gespeeld, al was de inzet nooit zo hoog geweest.

Geert begroette mijn vrouw en Marjan. Ik zag dat ze zijn blik ontweken. Geert moest dat merken. De kaartjes die ik van Geert had afgenomen, gaf ik aan mijn vrouw.

Dat ik de kaartjes van Geert gebruikte, gebeurde niet uit zuinigheidsoverwegingen, maar vormde een onderdeel van mijn plan. Ik had mijn vrouw en dochter ook vóór de komst van

Geert kunnen wegsturen. Dan had ik hen deze pijnlijke situatie bespaard. Maar ik wilde verwarring in de geest van Geert en dit had mij een uitstekende prelude geleken. Het lukte ook wonderwel.

Marjan en mijn vrouw stonden op en liepen naar de hal om hun mantels aan te trekken.

‘Wat is er?’ vroeg Geert.

‘Ze gaan naar de bioscoop,’ zei ik.

‘Maar,’ hakkelde hij, ‘ik zou toch…’

‘Jij blijft hier. Ik moet met je praten.’

Hij liep bij mij vandaan en stormde de hal in.

‘Marjan,’ riep hij.

‘Vader zal het je uitleggen,’ hoorde ik haar zeggen. ‘Het was zijn idee.’

Hij kwam terug uit de hal en keek mij aan.

‘Versteegh,’ zei hij heftig, ‘wat heeft dat te betekenen? Ik zou met Marjan naar de bioscoop. Jij ontfutselt mij de kaartjes en stuurt je vrouw met Marjan weg.’

‘Ga zitten,’ zei ik.

Hij bleef besluiteloos staan. Ik zag verwarring op zijn gezicht. Pas toen de buitendeur dichtsloeg, ging hij zitten.

‘Wil je iets drinken?’ vroeg ik. ‘Ik heb een uitstekende cognac.’ Ik wachtte zijn antwoord niet af. Uit het buffet nam ik drie glazen en zette die op het ronde tafeltje, dat tussen de fauteuils stond. Ik pakte de fles cognac en liet hem het etiket zien.

‘Ze is prima,’ zei ik, ‘dat kan ik je verzekeren.’

Hij reageerde niet.

‘Zullen wij maar vast een glas nemen?’ vroeg ik.

Ik zag dat zijn blik gericht bleef op de drie glazen. Het aantal intrigeerde hem.

‘Voor wie is dat derde glas?’ vroeg hij.

Ik glimlachte fijntjes.

‘Voor mijn tweede gast van vanavond,’ antwoordde ik kalm. ‘Wie is het?’

‘Nog even geduld. Hij kan zo komen.’

Ik schonk twee glazen in en ging tegenover hem zitten.

‘Proost,’ zei ik.

Geert liet zijn glas staan. Hij verborg zijn onrust achter een nors gezicht.

Ik draaide het glas en liet de cognac tegen de wand kleven. Het licht van de schemerlamp twinkelde dartel rond de rand. Uit het glas steeg een fijne geur, die prikkelend mijn neusgaten binnendrong. Ik nam een klein slokje. Het heerlijke vocht streelde mijn tong en verhemelte met een warme gloed. Ik was een liefhebber van een goed glas cognac. Bij een matig gebruik stimuleerde het mijn denken. Ik genoot van de situatie. Hier in mijn eigen huis, in mijn eigen stoel, in mijn eigen vertrouwde omgeving, voelde ik mij heer en meester. Ik vroeg mij af of dit een vorm van sadisme was. Ik dacht van wel. Elk spel met mensen heeft een sadistisch trekje.

Ik keek naar Geert, die zich op dit moment zeker zou afvragen wat ik wilde en misschien al vermoedde wie mijn tweede gast was. Zou hij het vermoeden? Geert was intelligent, maar had te weinig praktijk, te weinig ervaring. Ik bracht mijn hand naar mijn borst om mij ervan te overtuigen dat het potlood nog in mijn binnenzak zat. Zou hij het al gemerkt hebben dat hij het kwijt was? Zou hij al radeloos naar het potlood hebben gezocht? Of zou hij vergeten zijn waarvoor hij het had gebruikt? Het gaat altijd om kleinigheden, dacht ik, details, op zichzelf onbelangrijke details.

‘Hoe laat komt hij?’ vroeg Geert.

‘Wie?’

‘Jouw tweede gast.’

Ik keek op de klok.

‘Hij is laat,’ zei ik.

‘Weet je zeker dat hij komt.’

Ik knikte. ‘Hij zal nieuwsgierig zijn.’

‘Kun je mij niet vast zeggen, wat er aan de hand is? Je doet zo geheimzinnig.’

Ik proefde zijn ongeduld en keek hem aan. Zijn houding gaf geen beeld van een zelfbewust man. Het viel mij eigenlijk tegen, dat hij zo met zich liet spelen. Ik vroeg mij af hoe ik in dezelfde situatie zou hebben gereageerd.

‘Ik wacht liever tot hij erbij is.’

Hij moet het toch begrijpen, dacht ik. Hij kent mij toch. Ik voelde nog een element van onzekerheid. Er was nog iets wat ik niet in de hand had. Er waren mensen die beschikten over die ongrijpbare attributen van eer en goede naam. Het waren de typen met de opgeheven hoofden. Men kon nooit vooruit voorzien of niet ergens in een karakter zich plotseling zo’n nobel trekje openbaarde. Ik was ze wel tegengekomen. Het waren mensen, die plotseling alle schuld aan zich trokken en hardnekkig weigerden hun medeplichtigen te noemen. Ik wilde geen eergevoel in de conventionele zin. Wat ik wilde was een wederzijds begrip en een gesloten geheim tussen drie mensen, redelijke mensen, die tegen de conventie in, de overtuiging hadden dat hun handelen juist was.