Albert Baantjer - De Cock en het lijk op drift

Mevrouw Bonardi stokte. Ze plukte een onzichtbaar pluche van het tafelkleed. ‘Toen zei ze iets wat mij aan het denken zette.’‘Dat was?’

‘Ik weet niet hoe ik moet vluchten.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen. ‘Zei ze dat… vluchten?’ Mevrouw Bonardi knikte. ‘Ik zag aan haar dat ze bang was en ik begreep dat ze hulp nodig had. Ik dacht aan u. Ik had wel eens iets over u gelezen. Toen ik haar de volgende dag weer zag, heb ik haar aangeraden om zich met u in verbinding te stellen.’ De oude rechercheur keek haar onbewogen aan. ‘U gaf haar een eigenhandig geschreven briefje met mijn naam.’

Over het ronde gezicht van mevrouw Bonardi gleed een lieve glimlach. Daarna knikte ze instemmend.

‘De Cock met ceeooceekaa.’

De Cock keek de man die op de stoel naast zijn bureau was gaan zitten, onderzoekend aan… het zwart golvende haar, de bruine ogen in een ovaal gezicht. Hij droeg hetzelfde lichtbruine kostuum van ruige wol als in de nacht toen hij de vermissing van zijn oude moeder kwam melden.

‘Uw… eh, uw assistent,’ sprak de man zakelijk, ‘belde mij vanmorgen dat u mij om twee uur hier aan het bureau Warmoesstraat verwachtte.’

De Cock blikte over de man heen naar de grote klok boven de toegangsdeur van de grote recherchekamer.

‘U bent mooi op tijd,’ prees hij.

Gerard van Nederveld knikte.

‘Ik ben een man van de klok. Ik houd van stiptheid en discipline… twee eigenschappen die jongeren vaak irriteren.’ De Cock plukte aan zijn neus.

‘Jongeren,’ herhaalde hij traag. ‘Hoe komt het dat uw jongere broer Maurice er zo rotsvast van overtuigd is dat u verantwoordelijk bent voor de dood van uw vader, uw moeder en Marcel?’ Gerard van Nederveld gleed met de toppen van zijn vingers over zijn voorhoofd. Op zijn ovaal gezicht lag een smartelijke trek. ‘De aanval van Maurice,’ antwoordde hij nadenkend, ‘gisteren tijdens de confrontatie op Westgaarde, heeft mij pijn gedaan. Ik zag moordlust in zijn ogen en voelde zijn handen aan mijn keel.’

‘Volgens mijn collega Vledder was Maurice buiten zichzelf van woede. Hij beschuldigde u van moord.’

Gerard knikte.

‘Het was beangstigend. Wanneer uw collega’s niet tussenbeide gekomen waren…’

Hij maakte zijn zin niet af.

‘Ik heb over het waarom later diep nagedacht,’ ging hij verder, ‘gezocht naar de oorzaak. Omdat vader verstek liet gaan heb ik in het leven van mijn broers en zuster alles bedisseld. Zij beschouwden mij verantwoordelijk voor alles wat er in ons gezin gebeurde. Nu er rampen over de familie komen, gaan ze ervan uit dat ik ook hier de hand in heb.’

‘Bent u nog van plan om juridische stappen tegen uw broer te ondernemen?’

‘Inzake die onbesuisde aanval op mij gisteren?’

‘Ja.’

Gerard van Nederveld zweeg even.

‘Nee,’ sprak hij hoofdschuddend. ‘Dat is vergeten en vergeven.’ Secondenlang staarde hij voor zich uit.

‘Ik denk niet dat er tussen mij en hen ooit een goede band zal bestaan. De jongeren… ze hebben mij nooit gemogen. Ik zei u al: mijn stiptheid en discipline irriteerden hen.’

De Cock glimlachte.

‘Mij niet.’

‘U behoort tot een wegkwijnende generatie.’

De Cock gniffelde.

‘Zo voel ik dat niet,’ reageerde hij vrolijk. ‘Weg-kwij-nen ontbeert alle levensvreugde. Ik weet het zeker… velen van mijn generatie genieten nog van elke dag die Onze-Lieve-Heer ons schenkt.’

De oude rechercheur keek op.

‘Tot welke generatie behoorde uw moeder?’

Gerard maakte een vaag gebaar.

‘Moeder stamde uit een tijd dat van een vrouw alleen maar lijdzaamheid werd verwacht.’

‘Was ze nooit opstandig?’

‘Zelden.’

De Cock strekte zijn wijsvinger naar hem uit.

‘Kort voor haar gewelddadig overlijden, zei uw moeder dat ze niet wist hoe ze moest vluchten.’

Gerard van Nederveld keek hem verwonderd aan.

‘Wie heeft u dat verteld?’

‘Mevrouw Bonardi van de pizzeria. Tegenover haar was ze nog wel eens vertrouwelijk.’

Over het gezicht van Gerard gleed een glans van vertedering. ‘Ik weet wat moeder met vluchten bedoelde. Moeder is geboren in West-Friesland in het dorpje Opperdoes bij Medemblik. Daar wonen nog enkele familieleden van haar: een oude tante en een paar ongetrouwde zusters. Sinds de dood van vader wilde ze uit de Hartenstraat weg. Er kleefden volgens haar te veel nare herinneringen aan die plek. Een maand geleden kwam naast haar zuster in Opperdoes een leuk huisje vrij. Dat had moeder graag willen kopen.’‘En?’

‘Daar was geen geld voor.’

De Cock veinsde verwondering.

‘U zei dat ze niet onbemiddeld was.’

Gerard van Nederveld grijnsde droevig.

‘Van haar AOW en wat eigen geld kon ze goed leven. Maar meer ook niet. Er was zeker geen geld om in Opperdoes een huis te kopen.’

De Cock stak zijn armen omhoog.

‘Ze kon toch die verzameling van haar man verkopen?’ Gerard grinnikte.

‘Wat is die waard?’

‘Volgens uw broer Maurice is die verzameling bijzonder kostbaar.’

Gerard trok zijn schouders op.

‘Dat weet ik niet,’ verzuchtte hij. ‘Ik heb mij nooit met vaders verzameling bemoeid. Het interesseerde mij niet. Ik beschouwde de verzamelwoede van mijn vader als een bron van doffe ellende. Het heeft het leven van moeder en mij verwoest.’ De Cock negeerde de laatste opmerking.

‘Waar bevindt die verzameling zich nu?’

Gerard duimde over zijn schouder.

‘In de Hartenstraat. Vader had daar een eigen vertrek waar hij alles rubriceerde en uitstalde. De dingen die hij van grote waarde achtte, stopte hij in een oude brandkast.’

‘Staat die brandkast daar nog?’

Gerard grinnikte.

‘Dat neem ik aan. Het is zo’n oude zware brandkast van ver voor de oorlog. Ik dacht van Franse makelij. Het verwondert mij dat hij nooit bij ons door de vloer is gezakt.’

‘Hebt u een sleutel van die brandkast?’

Gerard schudde zijn hoofd.

‘Ik niet. Moeder had een sleutel… zo’n lang rond ding met karteltjes… maar ik weet niet waar die na haar dood is gebleven.’‘Wat bevat die brandkast?’

Gerard grinnikte smalend.

‘Rommel… denk ik.’

De Cock leunde achterover in zijn stoel. Om tijd te winnen wreef hij met zijn vlakke rechterhand over zijn breed gezicht. ‘Er… eh, er circuleert een inventarislijst van uw vaders verzameling.’

‘Waar?’

‘Onder de engeltjes.’

Gerard kneep zijn ogen samen.

‘Ik ken uw engeltjes niet.’

De Cock glimlachte beminnelijk.

‘Dat is ook niet nodig. De lijst staat op enkele A-viertjes met uw briefhoofd.’

De oude rechercheur boog zich weer voorover.

‘Waarom zou u ontkennen dat er zo’n lijst bestaat en dat die door u is samengesteld?’

Gerard liet zijn hoofd iets zakken.

‘Ik weet niet van wie u die informatie heeft. Ik vermoed van Peter van der Zwaard, die louche handelaar met wie vader wel eens zaken deed.’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Ik heb die man nog nooit ontmoet.’

Gerard haalde zijn schouders op.

‘Het doet er ook niet toe. Misschien ben ik te voortvarend geweest, maar die woning van moeder in de Hartenstraat moet toch worden ontruimd en vaders verzameling opgedoekt. Ik beschouwde mij als oudste zoon de aangewezen man om als executeur-testamentair op te treden.’

‘Zonder de anderen daarin te kennen?’

Gerard keek de rechercheur strak aan.

‘Ik ging ervan uit dat zij dat wel zouden accepteren. Ik heb altijd alles voor hen geregeld.’

De Cock knikte begrijpend.

‘U maakte,’ vatte hij samen, ‘een inventaris van de verzameling van uw vader?’

Gerard schudde zijn hoofd.

‘Dat heb ik niet gedaan. Ik weet niet hoe al die rotzooi wordt genoemd. Er bestond een oude lijst die mijn vader destijds heeft opgemaakt… met de hand geschreven. Vaders handschrift was bijna niet te lezen. Ik heb die lijst toen voor de duidelijkheid overgetypt en naar Peter van der Zwaard gestuurd met het verzoek om een waardeoordeel te geven.’