Albert Baantjer - Rechercheur Versteegh en de dertien katten

“Zijn er dan nog meer wegen die naar Huize Gods leiden?”

“Ja, ja,” zei hij, “er is nog een andere weg, maar die is nogal moeilijk begaanbaar. De dominee heeft er nooit iets aan laten doen. Hij onderhield alleen het smalle pad.”

Opnieuw drong zich de symboliek aan mij op.

“Tja,” zei de oude man peinzend, “dominee Kater. Arme dominee Kater. God hebbe zijn ziel.”

In een vertraagd gebaar bracht hij een grove hand naar zijn hoofd en graaide de pet van zijn kruin. “God hebbe zijn ziel,” herhaalde hij.

In gebed verzonken stond hij voor mij. De pet onder zijn arm. Het hoofd gebogen. Tussen de vingers van zijn gevouwen handen stak de sleutel.

Toen hij zijn gebed had beëindigd, zette bij zijn pet weer op.

“Wanneer is dominee gestorven?” vroeg hij.

“Gestorven?”

Hij scheen mijn vraag niet te horen. Zijn blik gleed langs mij heen en staarde in een wazige verte. “Ik hoop,” zei hij, “dat het de Heere behaagt mij plotseling tot zich te nemen. Ik ben bang voor lijden.”

Zijn gezicht kreeg een peinzende uitdrukking. “Hij moest mij maar roepen, terwijl ik aan het werk ben, zo tussen de rozenstruiken dat lijkt mij het mooist.”

Zijn geest speelde met de gedachte. “Ja,” zuchtte hij, “dat lijkt mij het mooist.”

Een tijdlang scheen hij zich mijn aanwezigheid niet bewust. Toen verdween de peinzende blik en om zijn lippen verscheen een vage glimlach. Hij keek mij vriendelijk aan. “We moesten het maar aan Hem overlaten, vindt u niet?”

Ik knikte.

“Heeft dominee een lang ziekbed gehad?”

Ik schudde mijn hoofd en zuchtte. “Dominee Kater is niet dood.”

Mijn antwoord bracht hem volkomen in verwarring. Zijn lippen begonnen te trillen. “Niet…niet dood?” zei hij ongelovig.

“Nee.”

“Niet dood,” herhaalde hij, “niet dood? Maar u bent toch meneer Versteegh?”

Ik knikte.

“ Albert Versteegh,” vroeg hij argwanend.

“Ja, rechercheur van politie.”

Hij schudde heftig zijn hoofd. “Dat is niet goed,” stotterde hij, “dat is niet goed. U zou eerst komen na zijn dood.”

Het klonk bestraffend, alsof ik niet op mijn wachtwoord had gelet en op het verkeerde moment op het toneel was gestapt.

“Ja, maar…” hakkelde ik.

“Nee,” zei hij nadrukkelijk, “het is niet goed. U bent te vroeg. U mag nog niet. U heeft pas recht als de dominee is gestorven.”

Ik zuchtte. “Maar luister nu eens, ik…”

“Nee,” onderbrak hij, “ik luister niet. U had uw tijd moeten afwachten.”

Ik voelde dat ik mijn geduld verloor. “Luister nu eens, beste man,” siste ik. “Ik ben niet van plan te wachten. Ik dool nu al een paar dagen in een vreemd wereldje rond en ik zou nu eindelijk wel eens willen weten wat er gaande is. Ik ga naar binnen al…”

Verder kwam ik niet. De oude man stak de sleutel resoluut in zijn zak en liep zonder een woord te zeggen bij mij vandaan. Een tomeloze woede maakte zich van mij meester. In een woeste greep pakte ik hem aan zijn kiel en trok hem ruw naar mij toe. De stof kraakte onder mijn handen. Ik had mijzelf niet meer in bedwang.

“Zeg op,” gilde ik, “hoe wist je mijn naam en wie heeft voorspeld dat ik zou komen?”

“De-de-de do-do-mi-nee.”

Het stotteren van de man deed mijn woede nog stijgen. Driftig schudde ik hem door elkaar. De voortdurende confrontatie met een onzinnige wereld dat balanceren op de grens van de realiteit, had mijn zenuwen aangetast. De drift stuwde zoveel kracht naar mijn armen dat ik de oude man bijna uit zijn klompen tilde. Zijn gezicht was dichtbij. “De dominee,” hijgde hij, “de dominee…”

De angst in zijn haast uitpuilende ogen bracht mij tot bezinning. Ik liet hem los en beet op mijn onderlip. Vrijwel onmiddellijk had ik berouw van mijn onbesuisd optreden.

Ik zuchtte diep.

“Het spijt me,” zei ik, “het spijt me echt.”

De oude man stond er wat ontredderd bij. Ik voelde medelijden. “U moet het mij niet kwalijk nemen,” zet ik verontschuldigend. “Ik was even de kluts kwijt. Het gebeurt mij nooit.”

Ik glimlachte vermoeid. “Bijna nooit, bedoel ik.”

Hij streek de kreukels uit zijn kiel. “U bent een heethoofd,” zei hij.

“Ik begrijp niet waarom dominee Kater juist u heeft gekozen.”

Hij haalde zijn schouders op. “Hij zal er wel een bedoeling mee hebben. Het kan mij ook eigenlijk niet veel schelen.”

Hij lichtte zijn pet iets op en krabde op zijn hoofd. “Ik zal u binnenlaten,” zei hij. “Waarom zou ik wachten. Het zal toch niet lang meer duren.”

Hij pakte de sleutel en liep naar de deur.

“Wacht,” riep ik, “voordat ik naar binnen ga, zou ik graag het antwoord hebben op een paar concrete vragen.”

Hij keek mij verbaasd aan. “Wat valt er nog te vragen?” zei hij.

“Het staat in zijn testament. Hij heeft het mij geschreven. Na de dood van dominee Kater valt Huize Gods aan u toe.”

“Wat,” riep ik ongelovig, “heeft de oude Kater de villa aan mij vermaakt?”

Hij knikte. “Dat schreef hij.”

Het begon me te duizelen. Plotseling voelde ik mij moe en uitgeput. “Wanneer heeft u die brief ontvangen?” vroeg ik loom.

Hij streek nadenkend met zijn hand over zijn stoppelige kin. “Laat eens kijken,” zei hij, “dat was vorig jaar december.”

“Vorig jaar december?” herhaalde ik.

De oude knikte.

Versuft ging ik op de bank voor het huis zitten. Ik boog mijn hoofd tussen mijn knieën.

“Voelt u zich niet goed?” vroeg de oude bezorgd.

Langzaam richtte ik mij op. “Vorig jaar december, lieve man, had ik nog nooit van dominee Kater gehoord.”

De zware eikenhouten deur kreunde, toen de oude man haar achter zich sloot. Het angstige, wat klagende geluid kroop door de lange gang en kaatste tegen de muren. Het bezorgde mij een lichte huivering.

De oude stapte uit zijn klompen en schuifelde op kousenvoeten voor mij uit. Het was aardedonker in de gang. Alleen van onder een der deuren — deuren zonder drempels — vloeide een schemerig licht.

Ik dacht aan dat ene losgeslagen luik, waarvan ik opnieuw het knarsen meende te horen.

Een ijzige kilte kroop door mijn kleren. Er hing een muffe, vochtige lucht, als in een onderaardse grafkelder. Rillend volgde ik de oude man. Midden in de gang bleef hij staan. Van een houder aan de muur nam hij een ouderwetse olielamp. Voorzichtig wrikte hij het lampenglas uit de tandjes en streek met bevende hand een lucifer aan. Het wakkerende vlammetje toverde grillige schaduwen op de muren. De lamp wilde niet direct branden. De oude schudde haar heen en weer en ik hoorde het klotsen van de vloeistof in het reservoir. Bij de vierde lucifer pakte de pit het vlammetje over.

Met de lamp voor zich uit, schuifelde de oude verder. Ik volgde langzaam.

Aan het einde van de gang opende hij een deur. Het was de enige deur met een drempel. “De studeerkamer van de dominee,” fluisterde de oude eerbiedig.

Het licht van de lamp speelde langs de wanden met boeken. De enorme uitgebreidheid van de bibliotheek verraste mij. Ik nam de lamp van de oude over en liep langs de boekenrijen. Er waren theologische werken en boeken met verzamelde preken. Maar er was ook een plank met filosofen. Kant, Schopenhauer, Heidegger, Bergson, Hegel, Kierkegaard, ze waren er allen, de grote denkers uit het verleden. Ik trof ook werken over theosofie en boeddhisme.

Maar wat mij het meest frappeerde, was de aanwezigheid van een serie boeken over heksen en heksenvervolgingen, waaronder de beruchte Heksenhamer .

Ik nam het boek van de plank en liep er mee naar een groot bureau dat in het midden van de kamer stond. Ik voelde mij vreemd, opgewonden. Mijn hart klopte onstuimig en het boek trilde in mijn handen. De lamp trilde mee, en de schaduw van de oude man, die zwijgend mijn bewegingen volgde, danste langs de ruggen van de boeken aan de wand. Ik had het gevoel dat ik eindelijk de oplossing van het raadsel nabij was.