Albert Baantjer - De Cock en de bloedwraak

‘Kent u,’ vroeg hij gespannen, ‘een situatie waarin dat niet zou gelden?’

Debora van Capelle antwoordde niet. Ze ontweek zijn blik en liet haar hoofd zakken.

De Cock overwoog om zijn vraag te herhalen, maar een innerlijke stem zei hem dat niet te doen.

Er klonk het dichtvallen van een deur, gevolgd door snelle voetstappen in de gang. De deur naar de kamer ging open en JeanPaul stapte binnen.

Debora van Capelle kwam uit haar stoel overeind, liep op hem toe en klampte zich aan hem vast.

‘Jeanette,’ snikte ze, ‘Jeanette is dood.’

De Cock slenterde de Brouwersgracht af en nam rechts de brug naar de Korte Prinsengracht. Op de hoek, bij een fraai gerestaureerd pand, bleef hij staan. Hij draaide zich langzaam om en keek vandaar naar het huis van de familie Van Capelle. De contouren hielden zijn blik gevangen en zetten zich vast in zijn geheugen. De grijze speurder kneep zijn ogen stijf dicht en trachtte zijn gevoelens te analyseren. Het lukte niet. Ze waren zo onbestemd, verward en onduidelijk, dat het leek alsof rond zijn denken een mistige sluier was opgetrokken, waardoor de realiteit aan zijn waarneming werd onttrokken.

Het oude huis, zo wist hij intuïtief, herbergde een geheim, een duister geheim, waarin het gebod gij zult niet doden centraal stond. Wat had Debora van Capelle hem willen vertellen? En waarom had hij, De Cock, niet op strikte duidelijkheid aangedrongen? Was het te vroeg… was de tijd nog niet rijp voor openhartigheid?

Hij draaide zich om. Met zijn handen diep in de zakken van zijn regenjas gestoken sjokte hij verder de Korte Prinsengracht af.

Toen De Cock de grote recherchekamer binnenstapte, trof hij Vledder achter zijn elektronische schrijfmachine aan. De rappe vingers van de jonge rechercheur dansten als gebruikelijk over de toetsen. De grijze speurder bezag het met bewondering. Zijn eigen vaardigheid op de schrijfmachine was nooit bijzonder groot geweest. Zijn grove handen en te dikke vingers vormden daarvoor een belemmering.

Vledder liet zijn vingers rusten en keek naar hem op. ‘Nog wat wijzer geworden?’

Met zijn regenjas aan en zijn hoed nog op ging De Cock achter zijn bureau zitten en schudde zijn hoofd. ‘Jean-Paul van Capelle bevestigde het verhaal van Justus van Haemstede. Jaren geleden heeft hij Jeanette van Zelhem aan Justus, met wie hij toen bevriend was, voorgesteld. Justus is toen een verhouding met haar gestart. Hoe lang die verhouding heeft geduurd, kon Jean-Paul mij niet vertellen. Nadat Jean-Paul zijn verloving met Annelies had verbroken, is de vriendschap met Justus verflauwd, gingen de contacten verloren.’

Vledder knikte begrijpend.

‘Hoe schetste Jean-Paul van Capelle die Jeanette van Zelhem?’ De Cock reageerde geprikkeld.

‘Hij gaf hetzelfde beeld als Justus van Haemstede: een levenslustig, frivool vrouwtje met een bijna onverzadigbare honger naar mannen. Men zou bijna denken dat ze aan nymfomanie leed.’

Vledder lachte.

‘Heeft dat iets met haar gewelddadige dood te maken, denk je?’ De Cock schudde zijn hoofd.

‘Er moet iets anders zijn.’ In zijn stem kwam een vleugje wanhoop. ‘Annelies van Haemstede en Jeanette van Zelhem zijn op een volkomen identieke wijze vermoord, met eenzelfde soort keukenmes. Maar ze zijn twee totaal van elkaar verschillende vrouwen. Annelies van Haemstede wilde ondanks haar verslaving, haar bepaald benarde positie, beslist niet tot prostitutie overgaan, terwijl Jeanette van Zelhem zonder enige noodzaak van man tot man fladderde. Er klopt iets niet. Die tegenstellingen zijn te groot. Toch moet er ergens een verbinding zijn.’ De oude rechercheur klapte met zijn vlakke hand ritmisch op het blad van zijn bureau. ‘Als je de lijn vindt, die deze beide vrouwen onderling verbindt, dan wordt de dader zichtbaar.’ Een tijdlang zwegen beiden. Boven hun hoofden zoemde hinderlijk een defecte tl-buis en buiten in de Warmoesstraat galmde een aangeschoten sloeber een droevig zeemanslied. De laatste opmerking van de grijze speurder dreunde in hun hoofd na. De Cock schoof zijn oude hoedje naar achteren.

‘Ben je nog bij Smalle Lowietje geweest?’

Vledder knikte.

‘Smalle Lowietje wist inmiddels… via, via… van de Christoffel aan de Amstel. Hij had nog geen tijd gevonden om je dat te laten weten. Dat bericht van ons zou hij laten zweven… zo noemde hij dat. Dan kwam het vanzelf wel bij Harry Devoorde terecht. Overigens was die Harry Devoorde gisteravond nog bij hem in het etablissement. Hij betaalde zoals gebruikelijk met een bankbiljet van honderd gulden en zei tegen Lowietje dat het een van de laatste snippen van de Calandlaan was, maar dat hij spoedig voor aanvulling zou zorgen. Hij had, zo zei hij, een nieuwe vriendin opgedaan, met wie hij wel weer wat aandurfde.’

De Cock reageerde verrast. ‘Een nieuwe vriendin met wie hij weer wat aandurfde.’

‘Dat vertelde Lowietje.’ De grijze speurder staarde hem aan. ‘Jeanette van Zelhem?’

De Cock had moeie voeten. De pijn kroop van zijn tenen over zijn wreef langs zijn enkels omhoog. Daar leek het alsof duizend kleine duiveltjes met even zovele spelden geniepig in zijn kuiten prikten. Het stemde hem uiterst droevig. Hij wist wat die pijn betekende. Telkens wanneer een onderzoek slecht verliep, wanneer hij het onbehaaglijke gevoel had steeds verder van de oplossing weg te drijven, gaven zijn voeten acte de présence en speelden de duiveltjes hun satanische spel.

Met een verwrongen gezicht tilde hij zijn benen omhoog en legde ze voorzichtig op een punt van zijn bureau. Een zucht van verlichting ontsnapte aan zijn mond. Vledder keek hem bezorgd aan. Hij kende het beruchte kwaaltje van zijn oudere collega. ‘Is het weer zover?’

De Cock antwoordde niet, maar kneep met duim en wijsvinger zachtjes in zijn kuiten. Soms hielp het. Hij keek even op. ‘Heb je al wat van Appie Keizer gehoord?’

Vledder schudde zijn hoofd.

‘Ik heb hem het adres van Emile de Boer gegeven en een persoonsbeschrijving. Ik heb hem ook verteld hoe Marinus van de Heuvel er ongeveer uitziet.’ Hij zweeg even en dacht na. ‘Die jongen zal toch dagelijks zijn stuff moeten hebben en als hij zich voor ons verborgen wil houden, dan zal hij vermoedelijk niet de moed opbrengen om zelf naar de pillenbrug [7] Een beruchte plek in Amsterdam waar drugs worden verhandeld. te gaan.’ De Cock gebaarde achteloos.

‘Hij kan zich ook in een of ander kraakpand ophouden waar hij via andere verslaafden aan zijn shotjes komt. De meeste verslaafden handelen ook. Het is in Amsterdam niet moeilijk om aan drugs te komen.’ Hij trok zijn mond in een wrange grijns. ‘De handel is zo open, zo onbedekt, dat men het spul ook in een supermarkt kan aanbieden… in de reclame.’

Het klonk cynisch.

Vledder lachte.

‘Wie weet? Misschien komt het nog eens zover. De roep om legalisering van de drugs begint steeds luider te klinken.’ De Cock wreef nog eens over zijn pijnlijke kuiten.

‘Laat onze burgemeester je niet horen. Dan ben je morgen buiten dienst gesteld. Hij is fel tegen legalisering gekant.’ Vledder reageerde niet. Het onderwerp scheen hem niet verder te interesseren. Boven zijn linkerwenkbrauw verscheen een denkrimpel.

‘Er bestaat wel degelijk een lijn tussen de beide vermoorde vrouwen,’ sprak hij plotseling van onderwerp veranderend. De Cock keek hem fronsend aan.

‘Je bedoelt tussen Annelies van Haemstede en Jeanette van Zelhem?’

Vledder knikte nadrukkelijk.

‘Die lijn is Harry Devoorde. Met Annelies van Haemstede pleegde hij een bankoverval en met Jeanette van Zelhem was hij het van plan te doen.’

De Cock tuitte zijn lippen.

‘Als Jeanette van Zelhem inderdaad de nieuwe vriendin was met wie hij weer wat aandurfde. Maar daarover hebben wij geen enkele zekerheid. Bovendien moet je je dan afvragen wat er mis ging. Voor de moord op Annelies had Harry Devoorde een redelijk motief… ze stond op het punt hem te verraden.’ Vledder maakte een heftige armbeweging.