Albert Baantjer - De Cock en de moord in seance

Peter Karstens schonk behoedzaam in. Het kaarslicht gaf aan de wijn een bijzondere glans. In de kristallen bokaal fonkelde hij als een robijn.

De Cock nam het glas aan en proefde. De wijn was inderdaad uitzonderlijk. Terwijl de nectar fluweelzacht langs zijn keelgat gleed, keek hij de kunstenaar onderzoekend aan. De Cock schatte dat Peter Karstens reeds vele glazen had genuttigd. De kunstenaar verkeerde in een bijna uitgelaten stemming. Hij ging naast Maria zitten en reikte ook haar een glas.

‘Wat is de reden van je komst?’

De Cock antwoordde niet direct en toonde zich wat terughoudend. Hij knikte bedeesd in de richting van Maria.

‘Kent eh… kent zij al jouw activiteiten?’

Peter Karstens lachte uitbundig.

‘Juist door haar ben ik zover gekomen. Ze zei altijd: “Peter, als jij in de zeventiende eeuw had geleefd, waren jouw schilderijen nu miljoenen waard.”’ Hij krabde zich wat verlegen achter het oor. ‘Toen dacht ik: ik leef nu, waarom zou ik nu geen miljoenen verdienen met schilderijen uit de zeventiende eeuw?’ De Cock glimlachte. ‘Je doet het nog steeds?’

Peter Karstens antwoordde niet direct. Hij nam zijn glas op en keek er peinzend naar. ‘Ik neem aan,’ sprak hij voorzichtig, ‘dat je hier vanavond als vriend bent gekomen. Ik bedoel… niet als rechercheur… niet als dienaar van de wet.’

De Cock trok zijn gezicht in een ernstige plooi. ‘Ik kom als vriend… én als rechercheur.’

Peter Karstens schudde zijn hoofd. ‘Dat kan niet,’ riep hij zeer emotioneel. ‘Dat is onverenigbaar.’ Hij zweeg even en keek de bezoeker strak aan. ‘Als je als vriend komt… drink dan je glas leeg en ik schenk je nog eens in. Kom je als rechercheur… zeg dan wat je uit hoofde van die functie te zeggen hebt.’ De Cock dronk rustig zijn glas leeg en zette het op de ruwhouten tafel. Gelaten keek hij naar de kunstenaar op.

‘Het is aan jou of je mij nog eens wilt inschenken.’

Peter Karstens aarzelde. Een paar seconden maar. Toen stond hij op, een brede lach om zijn mond, en schonk in. Met enige zwier reikte hij de rechercheur het volle glas.

‘Weet je, De Cock,’ sprak hij nadenkend, ‘als een luizige gezagdrager doe je het niet eens zo rot.’

De Cock grijnsde breed. De gloed van de wijn kroop in zijn bloed. Het liefst was hij vergeten waarvoor hij kwam, was hij bij de kunstenaar gebleven onder vrolijk gekout, tot hij door de wijn zou zijn omgevallen. Maar het beeld van de dode Jennifer Jordan in haar zwarte toga bracht hem terug tot zijn missie. Hij zette zijn glas voor zich neer en boog zich iets naar voren. ‘Ik heb je wel eens verteld,’ begon hij ernstig, ‘dat ik een grote bewondering heb voor schilders van het impressionisme… Monet… Renoir… Cézanne… Toulouse-Lautrec. Ik vind de schilderijen van die mensen prachtig. Zo vol kleur. Ze zijn voor een simpele ambtenaar, zoals ik, onbetaalbaar, anders zou ik er best een paar aan de wand willen hebben.’ Hij trok een triest gezicht. ‘Ik behelp mij nu met een paar goede reproducties.’ Peter Karstens lachte uitbundig. ‘Wil je dat ik een Monet voor je maak… of een Renoir? Je zegt het maar.’

De Cock plukte aan zijn onderlip. ‘Zou je het kunnen?’ vroeg hij weifelend. ‘Ik bedoel… zo echt, dat je het verschil tussen een ware Monet of Renoir niet kunt ontdekken?’

Peter Karstens keek hem verontwaardigd aan. ‘Wat die jongens aan het eind van de vorige eeuw in Frankrijk deden,’ sprak hij verongelijkt, ‘ben ik alweer vergeten.’ Hij pauzeerde even. ‘Al moet ik toegeven dat ze soms fantastisch mooie dingen hebben gemaakt.’

De Cock knikte instemmend. ‘Waar zouden al die doeken zijn gebleven? Ze hebben er honderden geschilderd.’

Peter Karstens trok zijn schouders op. ‘In het begin konden die impressionisten hun doeken aan de straatstenen niet kwijt. Men trok er de schouders voor op. Voor een appel en een ei gingen ze van de hand. Toen ze later meer bekendheid kregen, hebben vooral Engelse galeries veel van hun werken opgekocht.’ De Cock beet op zijn onderlip. ‘En in Nederland?’

Peter Karstens schudde zijn hoofd. ‘Daar zijn er niet zoveel terechtgekomen, vrees ik. Maar ik zou niet wanhopen. Misschien heb je mazzel. Ik zei je al: men zag aanvankelijk de waarde van hun schilderkunst niet in. Ik ben ervan overtuigd dat er ergens op een zolder, misschien dik onder het stof, nog best wel een paar echte impressionisten liggen.’

De Cock lachte. ‘Heb je wel eens een Monet gemaakt?’ Peter Karstens knikte nadrukkelijk. ‘Zeker.’

‘In opdracht?’

‘Ook.’

‘Wanneer?’

De kunstenaar trok een denkrimpel in zijn voorhoofd. ‘Een paar jaar geleden. Ik moest toen twee schilderijen van Renoir kopiëren en een Monet.’

De Cock keek de kunstenaar gespannen aan, zijn hoofd een beetje schuin. ‘Wie was je opdrachtgever?’

Peter Karstens dacht even diep na. ‘Het was een vrouw, herinner ik mij… een al wat oudere dame met lang grijs haar.’ De Cock slikte. ‘Weet je nog hoe ze heette?’

Peter Karstens gebaarde naar Maria. ‘Pak even die visitekaartjes,’ gebood hij.

Maria kwam omhoog en sloeg een been over de rug van de leren bank. Een tweede been volgde. De Cock hield zijn adem in. Verbijsterd keek hij toe en het bloed steeg hem naar het hoofd. Onder haar korte rokje droeg Maria niets. Heupwiegend gleed ze naar een notenhouten kabinetje aan de wand. Van tussen een verticaal vakje nam ze een stapel kaartjes en reikte die Peter Karstens aan. De kunstenaar nam de stapel stuk voor stuk door.

‘Het moet er bij zijn,’ mompelde hij. ‘Ik weet het zeker. Ik heb het bewaard.’ Bijna bij het onderste kaartje keek hij op en bracht het wat dichter bij het licht. ‘Hier heb ik het… Annette van Leeuwenhoek.’

De Cock keek Vledder wat bezorgd aan. Deze zag er moe en verslagen uit. Hij had rode randjes rond zijn ogen, zijn blonde haren zaten in de war, zijn boord was losgeknoopt en zijn stropdas vlagde op zijn linkerschouder. De Cock had hem nog nooit zo gezien. Vledder zag er altijd onberispelijk uit. Hij ging tegenover hem zitten en boog zich iets naar hem toe.

‘En,’ opende hij voorzichtig, ‘ben je vanavond nog wat wijzer geworden?’

Vledder schudde triest zijn hoofd.

‘Nog geen millimeter. De vrouwen van de kring leken mij nog geslotener dan de vorige keer. Niemand had vooraf iets gemerkt, niemand had enig vermoeden wie het kon hebben gedaan en niemand had enig motief. Alleen Agatha van Keulen… die wilde dat ik Annette van Leeuwenhoek arresteerde. Daarover ontstond een woordenwisseling. Verder was iedereen alleen maar geschokt en gebelgd.’

‘Gebelgd?’

Vledder knikte. ‘Op jou. Toen jij weg was, kwamen de tongen pas goed los. Het idee dat jij alle dames van de spiritistische kring wilde opsluiten, bracht nogal wat beroering en verontwaardiging. Mathilda van Lochem had daarbij het hoogste woord.’

De Cock grinnikte. ‘Misschien weekt het iets los. Het zal toch uit die groep moeten komen. Ze kunnen zich wel als lammeren voordoen… onder hen schuilt toch de vrouw, die heel koelbloedig twee mensen om het leven heeft gebracht.’ Hij zweeg en keek naar Vledder op. ‘Had de lijkschouwer nog iets bijzonders?’ Vledder schudde zijn hoofd. ‘Dokter Den Koninghe had weinig commentaar. Hij zei alleen: “Hoeveel krijgen we er nog… het lijkt wel een kopie van de vorige moord.”’

De Cock knikte traag voor zich uit. ‘Er zijn twee verschillen… een ander slachtoffer en… Harry Donkervliet.’

Vledder sloeg zich voor het hoofd. ‘Die moet vrij,’ riep hij vertwijfeld. ‘Onmiddellijk. Ik was hem bijna vergeten. Stom. We moeten de commissaris bellen. Er bestaat nu geen enkele reden meer om hem vast te houden. Hij zat hier beneden in de cel toen die tweede moord gebeurde. Een beter alibi is nauwelijks denkbaar. Het pleit mijns inziens ook tegen zijn schuld aan die eerste moord.’