Albert Baantjer: De Cock en de dood van een profeet

De Cock maakte een verontschuldigend gebaartje.

‘Ik heb nog nooit van de uitgeverij De Oude Bataaf gehoord,’ reageerde hij schuchter. ‘Maar ik moet u onmiddellijk bekennen dat ik weinig in literatuur ben geïnteresseerd.’

De heer Laufferbach gebaarde achteloos.

‘Dat is jammer,’ sprak hij spijtig. ‘Het zou uw leven hebben verrijkt.’

De oude rechercheur glimlachte.

‘Ik vrees dat ik een te prozaïsch beroep heb om van literatuur te kunnen genieten.’ Hij gniffelde. ‘En onze ambtelijke processen-verbaal lenen zich nauwelijks voor letterkundige hoogstandjes.’

Diederik Laufferbach negeerde de opmerking.

‘Tot ons fonds behoort ook de auteur Stanley van Blaisse.’

De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd.

‘Over hem heb ik kortgeleden iets gelezen,’ reageerde hij peinzend.

Diederik Laufferbach liet zijn hoofd iets zakken.

‘Stanley is vorige maand overleden,’ sprak hij somber. ‘Hij was een goed mens en een gevierd auteur. Zijn boeken getuigden van een grote sociale bewogenheid. Ze bereikten enorme oplagen… ook in het buitenland. Stanley sukkelde al jaren met zijn gezondheid. Het is verwonderlijk dat hij toch nog zo oud is geworden… drieëntachtig jaar.’ Het gezicht van de uitgever verhelderde. ‘Gelukkig heb ik een aantal manuscripten van hem in voorraad, die ik nu nog postuum van hem kan uitgeven. Zijn trouwe lezers en lezeressen zullen ze met vreugde begroeten.’

De Cock keek schuin naar hem op.

‘Wat heeft dat alles,’ vroeg hij verwonderd, ‘met Sjoerd van Obergum van doen?’

Diederik Laufferbach schudde zijn hoofd.

‘Niets. Ik vertel u dit ter illustratie, dat De Oude Bataaf een gerenommeerde uitgeverij is met een fonds waarin prachtige auteurs zijn opgenomen.’

De Cock spreidde zijn beide handen.

‘U hebt mij overtuigd,’ sprak hij vriendelijk. De oude rechercheur veranderde van toon. ‘Uw… eh, uw interesse voor Sjoerd van Obergum?’ drong hij aan.

‘Ik had vanmorgen een afspraak met hem.’

‘Waar?’

‘In zijn woning aan het Turfdraagsterpad.’

‘Hoe laat?’

‘Negen uur.’

‘Vrij vroeg… voor een afspraak.’

Diederik Laufferbach maakte een verontschuldigend gebaar. ‘Dat tijdstip heeft de heer Van Obergum bepaald. Hij had een overvolle agenda. Dat tijdstip kwam hem het beste uit.’

De Cock knikte begrijpend.

‘U was op tijd?’

De heer Laufferbach streek met de rug van zijn hand langs zijn droge mond. ‘Uiteraard.’ Hij zweeg even. ‘Ik vond de deur van zijn woning,’ ging hij na een paar seconden verder, ‘door de politie verzegeld en een buurvrouw vertelde mij dat Sjoerd van Obergum de avond tevoren was vermoord.’ Hij zweeg opnieuw en hield zijn hoofd gebogen. ‘Ik heb het u al verteld… toen ik de schok had verwerkt, ben ik naar het bureau aan de Lijnbaansgracht gegaan voor informatie.’

De Cock knikte begrijpend.

‘De reden van uw afspraak met de heer Van Obergum?’

‘Zijn manuscript.’

De Cock keek verbaasd op.

‘Zijn manuscript,’ herhaalde hij vol ongeloof. ‘Schreef Sjoerd van Obergum boeken?’

Diederik Laufferbach knikte nadrukkelijk.

‘Sjoerd van Obergum schreef literatuur… pure literatuur. Hij had een prachtige stijl van schrijven.

Zijn eerste werkstuk was weliswaar nog wat onvolwassen… onrijp… ongeschaafd, maar de heer Van Obergum had ongetwijfeld talent… veel talent. Toen ik zijn werkstuk onder ogen kreeg, bemerkte ik dat onmiddellijk… al na de eerste regels.’

De Cock stak zijn handen vooruit en drukte de vingertoppen tegen elkaar. ‘Even… voor alle duidelijkheid… Sjoerd van Obergum schreef een boek… of zoals u dat noemt… maakte een werkstuk en stuurde dat aan u op?’

Diederik Laufferbach knikte.

‘Ik ontvang per jaar duizenden ongevraagde manuscripten. In de regel is er niets bij. Het is verbijsterend hoeveel Nederlanders zich aan een boek wagen. Maar in het werkstuk van Sjoerd van Obergum ontdekte ik een nog ruw talent… een ongeslepen diamant.’

‘U besloot zijn werkstuk uit te geven?’

Diederik Laufferbach schudde zijn hoofd.

‘Niet direct. Ik heb hem naar mijn kantoor in Bussum ontboden en heb hem gezegd dat ik als uitgever wel geïnteresseerd was in zijn werkstuk, maar dat hij dat diende te herschrijven en daarbij op bepaalde dingen moest letten… kortom… ik wilde hem coachen… begeleiden. Ik heb daar als uitgever uiteraard alle belang bij.’

‘En?’

Diederik Laufferbach gebaarde voor zich uit.

‘Sjoerd van Obergum beloofde naar mijn goedbedoelde adviezen te luisteren en nam zijn werkstuk weer mee naar huis.’ De uitgever zweeg even. ‘Een paar dagen geleden belde hij mij op en zei mij, dat hij het werkstuk naar mijn aanwijzingen had herschreven en dat hij met mij een afspraak wilde maken om over de voorwaarden te praten.’

De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd.

‘Welke voorwaarden?’

‘De voorwaarden waarop ik zijn manuscript zou mogen uitgeven.’

De Cock gebaarde voor zich uit.

‘Was hij daar zo zeker van? Ik bedoel… had u hem toezeggingen gedaan?’

Diederik Laufferbach schudde zijn hoofd.

‘Hoe kon dat?’ riep hij verontwaardigd. ‘Ik had het herschreven manuscript nog niet gelezen… wist niet of het een succes was geworden.’

De Cock boog zich iets naar voren.

‘Was het zijn eerste werkstuk? Ik bedoel, had Sjoerd van Obergum al eens eerder iets gepubliceerd?’

Diederik Laufferbach schudde zijn hoofd.

‘Niet dat ik weet.’

De grijze speurder hield de uitgever in zijn blik gevangen.

‘Is het gebruikelijk,’ vroeg hij met een zweem van ongeloof, ‘dat een beginnend schrijver… een debutant… aan de uitgever voorwaarden stelt?’

Diederik Laufferbach glimlachte.

‘Debutanten zijn in de regel al blij wanneer een uitgever hun een kans wil geven. Ze zijn zelfs bereid om van een honorarium af te zien… waar ik uiteraard nooit op inga. Al zijn de financiële risico’s bij een debutant uiterst groot.’ De uitgever zuchtte. ‘Ik kreeg tijdens dat telefoongesprek met Sjoerd van Obergum het idee, dat er kapers op de kust waren… mensen, die hem aanbiedingen hadden gedaan.’

‘Andere uitgevers?’

Diederik Laufferbach antwoordde niet direct. Na enige seconden keek hij op. ‘Hebt u,’ vroeg hij met zachte stem, ‘dat manuscript van de heer Van Obergum in zijn woning gevonden?’

De Cock spreidde zijn handen.

‘Ik ben in de woning van Sjoerd van Obergum niet eens een typemachine tegengekomen.’

Diederik Laufferbach schudde zijn hoofd.

‘Het werkstuk was met de hand geschreven.’

De blik van De Cock dwaalde naar Vledder. De jonge rechercheur schudde langzaam zijn hoofd. ‘Ik heb in die woning aan het Turfdraagsterpad niets gevonden dat op een manuscript leek.’

Diederik Laufferbach stond van zijn stoel op.

‘Heren,’ sprak hij gezwollen, ‘dan hebt gij nu een motief voor zijn dood.’

Toen de keurig in bleekblauw geklede heer Laufferbach uit de grote recherchekamer was vertrokken, kwam Vledder overeind, pakte de stoel naast het bureau van De Cock en ging daar achterstevoren op zitten.

‘Ik… eh, ik heb echt geen manuscript in de woning van de profeet aangetroffen,’ sprak hij aarzelend. ‘Maar ik moet je eerlijk bekennen, dat ik daar niet op heb gelet. Hoe… eh, hoe kon ik weten dat er een manuscript in de woning moest zijn?’

‘Heb je een inventarislijst opgemaakt?’

Vledder schudde zijn hoofd.

‘Nog niet. Daar heb ik nog geen tijd voor gehad.’ Hij gebaarde voor zich uit. ‘Heb jij een manuscript gezien? Jij was gisteravond veel langer in de woning van de profeet dan ik.’

De Cock knikte instemmend.