Albert Baantjer: De Cock en de dood van een profeet

‘Ik ben rechercheur De Cock,’ opende hij vriendelijk, ‘De Cock met… eh, ceeooceekaa. Dan weet u met wie u van doen hebt.’

Peter Zandvliet schoof zijn onderlip vooruit.

‘Ik ken u wel.’

‘Waarvan?’

‘De Bijlmerbajes.’

De Cock fronste zijn wenkbrauwen.

‘Bijlmerbajes?’ herhaalde hij vol ongeloof.

Peter Zandvliet knikte. ‘Ze hebben daar in de bibliotheek heel veel boeken over u. Ik heb er een paar van gelezen.’

De Cock schudde afkeurend zijn hoofd.

‘U moet niet alles geloven wat die Baantjer over mij schrijft,’ verzuchtte hij. ‘Die man heeft een ongebreidelde fantasie.’ De oude rechercheur liet het onderwerp rusten. Hij boog zich iets naar voren. ‘Wanneer zat u in de Bijlmerbajes?’

‘Vorig jaar.’

‘Hoe lang?’

‘Drie maanden.’

‘Waarvoor?’

Peter Zandvliet plukte aan het jack van zijn spijkerpak.

‘Ik had wat nieuwe kleren nodig,’ sprak hij achteloos, ‘en ik zat wat slecht bij kas.’

De Cock knikte begrijpend.

‘De oplossing lag voor de hand,’ reageerde hij zacht, cynisch. ‘Wat werd het: een beroving of een diefstal met braak?’

Peter Zandvliet trok zijn schouders iets op.

‘Diefstal met braak.’

De oude rechercheur leunde in zijn stoel achterover en keek demonstratief naar de splinternieuwe dure basketbalschoenen die de jongeman droeg. ‘Ook… diefstal met braak?’

Peter van Zandvliet schudde zijn hoofd.

‘Gekocht… van mijn eigen geld. Ik werk zo nu en dan voor een uitzendbureau. Verdien genoeg om van te leven. Ik wil ook geen uitkering meer.’

‘Je bent weer op het rechte pad?’

Peter Zandvliet grinnikte.

‘Dat klinkt wat lullig, maar zo is het wel.’

De Cock keek hem schuins aan.

‘Dankzij de profeet?’

Peter Zandvliet ontweek zijn blik.

‘Ik mocht hem wel… de profeet. Als hij vertelde, dan luisterde ik graag naar hem. Hij kon over God praten alsof die werkelijk bestond.’

De Cock negeerde de opmerking.

‘Het kopen van dat lot was jouw idee?’

Peter Zandvliet knikte.

‘U moet dat niet verkeerd begrijpen,’ legde hij uit. ‘Het was niet de bedoeling om daarmee de profeet te treiteren. Ik meende wat ik zei.’

‘Dat God zich maar eens moest bewijzen.’

Peter Zandvliet verschoof iets op zijn stoel.

‘Vindt u dat gek?’

De Cock streek met zijn hand over zijn kin. Hij voelde weinig voor een theologische discussie. ‘De profeet is dood,’ sprak hij gelaten.

‘Ja.’

De Cock gebaarde voor zich uit.

‘Heeft Belinda… ik bedoel… heeft Barbara jou verteld van die vingerafdruk op de knop van de geldlade in het houten cilinderbureau?’

Peter Zandvliet knikte met een zucht.

‘Dat had ze niet moeten doen,’ sprak hij afkeurend. ‘Dat was stom.’

De Cock trok rimpels in zijn voorhoofd.

‘Waarom stom?’

Peter Zandvliet maakte een hulpeloos gebaartje.

‘U kunt nu denken dat ik tijd genoeg had om een verhaaltje te verzinnen.’

De Cock gebaarde in zijn richting.

‘En… had je tijd genoeg?’

Om de mond van Peter Zandvliet gleed een smartelijke trek.

‘Ja… tijd genoeg,’ sprak hij geëmotioneerd. ‘Maar ik hoefde niets te verzinnen. Die vingerafdruk is van mij… duidelijk zat. Ik ben met mijn vingers aan dat laadje geweest.’

‘Wanneer?’

‘Vanavond.’

‘Waarom?’

Peter Zandvliet zwaaide heftig.

‘Om te kijken of dat geld er nog was.’ Hij sloot zijn ogen, bracht zijn beide handen voor zijn gezicht en liet zijn hoofd zakken.

De Cock liet hem even begaan.

Na enkele seconden nam Peter Zandvliet zijn handen weg en keek op. ‘Er… er was een samenkomst vanavond,’ ging hij hakkelend verder. ‘Ik besloot de profeet op te halen om samen met hem naar de Achterburgwal te wandelen. Ik wilde nog eens met hem praten over die talenten, waarvan hij had gesproken. Ik wilde de profeet voorstellen om aan ons telkens opnieuw voorwaarden te stellen… hoe wij het geld zouden moeten besteden. Dat leek mij toch beter, dan alleen op onze talenten te vertrouwen.’

Peter Zandvliet slikte. Zijn te grote adamsappel wipte op en neer. ‘De deur van zijn woning was open… zoals altijd. Ik ging naar binnen en zag dat alles overhoop was gehaald… een complete puinhoop. Ik vond de profeet op de grond van zijn slaapkamer. Naast zijn bed. Uit zijn rug stak een grote stiletto.’

De jongeman schudde even huiverend zijn hoofd.

‘Ik heb nog nooit in mijn leven een dood mens gezien, maar ik wist onmiddellijk dat de profeet dood was… niet meer leefde. Ineens dacht ik aan onze prijs… aan het vele geld van ons lot. Ik wist dat de profeet dat geld in een lade van zijn cilinderbureau had geborgen. Ik ging terug naar de woonkamer en trok die lade open… met een ruk. Het geld was weg.’

Peter Zandvliet zweeg. In de lange stilte die volgde, werd boven hun hoofden het zoemen van de defecte tl-balk weer hoorbaar. Ook de geluiden van de straat drongen weer tot de recherchekamer door.

De Cock wreef zich achter in zijn nek.

‘En toen?’ vroeg hij vermoeid.

Peter Zandvliet spreidde zijn beide handen.

‘Ik stond als aan de grond genageld. Het geld weg. Dat was het. Daarvoor was de profeet vermoord. Plotseling besefte ik in wat voor een gevaarlijke situatie ik mij bevond. Als iemand mij hier in de woning zou aantreffen, dan… dan… dan zou eenieder denken dat ik de profeet had omgebracht. In paniek ben ik gevlucht. Ik durfde niet naar die samenkomst te gaan, waar al die mensen tevergeefs op de profeet zaten te wachten. Ik wist ook niet hoe ik het hun zou moeten vertellen… van de moord en het geld dat weg was. Ik heb toen zomaar wat rondgelopen… straat in, straat uit… verdoold. Uiteindelijk ben ik naar mijn kamertje gegaan op de Bloemgracht. Daar heb ik gezeten tot Barbara kwam.’

‘Vond je dat vreemd?’

‘Nee.’

‘Je hebt jouw verhaal aan haar verteld?’

Peter Zandvliet knikte.

‘Barbara zei dat ze mij geloofde… dat ze geloofde dat ik de profeet niet had vermoord… en raadde mij aan om met haar mee te gaan naar u.’ Hij keek op, een smekende blik in zijn ogen. ‘U… gelooft u mij?’

De Cock schonk hem een matte glimlach.

‘Het is niet zo belangrijk wat ik geloof,’ sprak hij zacht. ‘Belangrijker is de waarheid.’

Peter Zandvliet reageerde fel.

‘Het is de waarheid,’ schreeuwde hij wild. ‘Daar is niets aan gelogen. Het is de waarheid… van a tot z. Ik bezweer het u.’

De Cock keek hem scherp aan. Hij hield er niet van als mensen hem iets bezworen.

‘Bezweren?’ sprak hij met een ondertoon van sarcasme, ‘bij wie… bij wat… bij alles wat je dierbaar is?’

De jongeman trok zijn schouders op.

‘Er zijn maar weinig dingen,’ reageerde hij achteloos, ‘die mij dierbaar zijn.’

De Cock boog zich naar hem toe.

‘Bezweren,’ drong hij aan, ‘bij God… de God van de profeet?’

Peter Zandvliet schudde zijn hoofd, traag, nadenkend. ‘Ook niet bij God… daarvoor ken ik Hem niet goed genoeg.’

Vledder keek De Cock verbijsterd aan.

‘Je liet hem gaan… je liet hem gaan,’ riep hij onstuimig. ‘Als wij bij die vingerafdruk op de knop van het laadje nog een getuige hadden gevonden, die hem uit de woning van de profeet had zien vluchten, dan hadden we een ronde zaak gehad.’

De Cock knikte gedwee.

‘Een ronde zaak. Maar ook de werkelijke moordenaar van de profeet?’

Vledder gebaarde heftig.

‘Peter van Zandvliet had tijd genoeg… tijd om dat fraaie verhaal van hem te bedenken en tijd genoeg om dat vele geld weg te werken.’

De Cock steunde met zijn ellebogen op zijn bureau en legde zijn kin in een kommetje van zijn handen. ‘Ik wil best een ronde zaak,’ sprak hij loom, ‘een gesloten bewijsvoering, maar als ik daarbij niet tevens persoonlijk de overtuiging heb de ware moordenaar te hebben gevonden, dan…’ De oude rechercheur maakte zijn zin niet af.