Albert Baantjer - De Cock en de dood van een profeet

‘Jij hebt niet de overtuiging dat Peter Zandvliet de moordenaar is?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Mijn oude moeder zei altijd: “Wie licht zweert, die licht liegt”. Dat bracht mij even in de war.’

‘Maar je gelooft in zijn onschuld?’

De Cock zuchtte.

‘Ik wil ook de andere leden van het clubje wel eens bekijken. Heb je hun namen genoteerd?’

Vledder knikte.

‘Wat mij opviel, was dat die Peter Zandvliet ze allemaal met naam en toenaam kende… precies wist waar ze uithingen en wat ze op hun kerfstok hadden.’

De Cock kauwde op zijn onderlip.

‘Ik vermoed,’ sprak hij bedachtzaam, ‘dat Sjoerd van Obergum tijdens die bijeenkomsten in zijn woning aan het Turfdraagsterpad de jongeren aanzette tot een gezamenlijke biecht… een soort geestelijke schoonmaak om met een schone lei te beginnen aan een nieuw leven… door de profeet geleid.’

‘Je bedoelt dat Peter Zandvliet op die manier zo gedetailleerd aan zijn gegevens kwam?’

‘Precies.’

Vledder boog zich over zijn lijstje.

‘Het zijn er vijf… twee jonge vrouwen en drie jonge mannen… allemaal rond de twintig. Er zijn een paar fraaie exemplaren bij… minderjarigen met voor hun leeftijd al een knap strafblad.’ De jonge rechercheur keek op. ‘Ik moet zeggen… de profeet had lef om met zo’n stelletje in zee te gaan.’

De Cock staarde somber voor zich uit.

‘Het werd zijn dood.’

Op het Stationsplein stapte De Cock uit de tram. Met zijn handen diep in de zakken van zijn oude regenjas gestoken, sjokte hij met een grote stroom voetgangers mee naar het verbrede en vernieuwde trottoir van het Damrak, in zijn chauvinistische momenten de mooiste boulevard van West-Europa.

Met een bijna kinderlijk plezier keek hij naar de vele vlaggen aan de steigers van de rondvaartboten, die vrolijk wapperden tegen het decor van een azuurblauwe hemel, waarin een paar nietige schapenwolkjes wat verloren ronddreven.

Geïnteresseerd en vrolijk keek hij om zich heen. Het aantal meisjes en vrouwen dat zijn oog streelde, leek door het warme zonlicht verdubbeld. In hun strakke luchtige toiletjes toonden zij hun sierlijke rondingen uitbundig. Het gaf aan het hart van de oude speurder een blijde tinteling.

De Cock hield van de mensen, van het leven. Hoewel zijn beroep van rechercheur hem voortdurend in aanraking bracht met vooral de negatieve karaktertrekken van de mens — zijn hebzucht, zijn haat, zijn dwang tot vernietigen, tot doden — probeerde hij toch een optimistische kijk op het leven te behouden en zijn medemens positief te benaderen.

Maar de gewelddadige dood van de jongeman, die door zijn omgeving ‘de profeet’ werd genoemd, had hem ernstig geschokt. Het had hem dieper getroffen dan hij in soortgelijke situaties gewend was. Liggend naast zijn zacht snurkende vrouw, had hij lange tijd de slaap niet kunnen vatten. Oorzaken en motieven spookten door zijn hoofd.

De gegevens die hij in de loop der tijd over de jongeman had vergaard, hadden hem de overtuiging gegeven dat de evangeliserende Sjoerd van Obergum weer wat licht had willen brengen in het donkere, sombere denken van de vele misdadige jongeren, die in de Amsterdamse binnenstad opereerden en vaak een uitzichtloos bestaan leidden.

In het hart van de grijze speurder kroop de stille hoop, dat de dood van de profeet niet aan zijn inzet was te wijten, dat hij niet het slachtoffer was geworden van zijn diepe overtuiging, dat voor ieder mens een gelukkig leven mogelijk is als, als hij of zij dat geluk maar wil zoeken.

Welke wegen Sjoerd van Obergum voor het bereiken van zijn doel had bewandeld, achtte de oude rechercheur van minder belang. Het was de intentie, die hij bewonderde, de uiting van liefde voor de medemens, wie ook.

Verzonken in gepeins stak hij bij de Oudebrugsteeg de rijbaan van het Damrak over. Een aanstormende tram van lijn 9 deed hem opschrikken en in een koddige draf bereikte hij de Beurs van Berlage.

Beleefd groetend nam hij zijn hoedje af voor een jonge hoer, die aan de arm van een vettige heer heupwiegend aan hem voorbij trok, en sjokte de Warmoesstraat in.

Toen hij de hal van het politiebureau binnenstapte, kwam Jan Kusters vanachter de balie overeind en wenkte hem met een kromme vinger.

De Cock liep op hem toe.

‘Wat is er?’

De wachtcommandant keek omhoog naar de klok in de hal. ‘Je bent laat.’

Het klonk als een verwijt.

De Cock grinnikte jongensachtig.

‘Kan jij je herinneren dat ik ’s morgens wel eens op tijd ben geweest?’

Jan Kusters antwoordde niet.

‘Er zit boven al vanaf kwart voor tienen een man op je te wachten.’

De Cock schoof de mouw van zijn regenjas iets terug en keek op zijn horloge. ‘Een geduldig mens,’ sprak hij lachend. Hij trok vragend zijn wenkbrauwen op. ‘Is Vledder er nog niet?’

De wachtcommandant knikte.

‘Die jongen is altijd op tijd,’ antwoordde hij grommend. ‘Maar de man vroeg naar jou. Hij wilde met niemand anders praten.’

De Cock draaide zich om en liep opmerkelijk kwiek de stenen trappen op naar de tweede etage.

Op de bank bij de deur van de grote recherchekamer zat een stevig gebouwde man met zijn knieën over elkaar. De Cock schatte hem op rond de veertig. Hij droeg een fraai lichtblauw linnen kostuum met sokken en zomerschoenen in dezelfde kleur. Toen hij de grijze speurder in het oog kreeg, stond hij op en liep op hem toe.

‘Rechercheur De Cock?’

De oude rechercheur knikte traag.

‘Met ceeooceekaa,’ reageerde hij vrijwel automatisch. ‘Om u te dienen.’

De man glimlachte, waarbij links in zijn mond een gouden hoektand zichtbaar werd. ‘Ik had mij al bij het politiebureau aan de Lijnbaansgracht vervoegd,’ sprak hij geaffecteerd. ‘Ik meende dat het Turfdraagsterpad… net als het oude Binnengasthuis vroeger… onder dat bureau ressorteerde, maar daar zei men mij dat u de zaak zou afwikkelen.’

De Cock veinsde onbegrip.

‘Welke zaak?’

De man ademde diep.

‘De dood van Sjoerd van Obergum.’

De Cock staarde enige momenten langs de man heen.

‘De dood van een profeet,’ sprak hij peinzend.

De man keek hem niet-begrijpend aan.

‘Profeet?’

De Cock knikte.

‘Zo werd hij genoemd… de profeet.’

De oude rechercheur liep langs de man en ging hem voor naar de grote recherchekamer. Daar beduidde hij hem op de stoel naast zijn bureau plaats te nemen.

Vledder liet zijn rappe vingers op de toetsen van zijn elektronische schrijfmachine rusten en keek van De Cock naar de man en terug. ‘Ik heb hem al gevraagd waarmee ik hem van dienst kon zijn,’ sprak hij verontschuldigend. ‘Maar hij wilde per se wachten tot jij kwam.’

De Cock schonk de jonge rechercheur een zoete glimlach. ‘Een kwestie van vertrouwen,’ gniffelde hij. Zonder op een reactie van Vledder te wachten liep hij naar de kapstok en ontdeed zich van zijn hoed en regenjas. Daarna nam hij achter zijn bureau plaats en richtte zijn volle aandacht op de man naast hem. Zijn scherpe blik tastte zijn gelaatstrekken af.

De man had een vriendelijk, bolrond, wat vlezig gezicht met een terugwijkende zwarte haardos. Zijn lippen waren hartvormig en dik en zijn kin stak iets vooruit. Zijn lichtbruine ogen stonden rustig en trotseerden kalm de onderzoekende blik van De Cock.

De grijze speurder snoof een lichte parfumgeur op.

‘U… eh, u bent geïnteresseerd in de dood van Sjoerd van Obergum?’

De man trok zijn brede schouders op.

‘Geïnteresseerd… geïnteresseerd,’ reageerde hij zichtbaar geprikkeld. ‘Ik ben niet geïnteresseerd in iemands dood.’

De Cock bracht zijn beminnelijkste glimlach.

‘U was geïnteresseerd,’ verbeterde hij, ‘in een levende Sjoerd van Obergum?’

De man kwam zuchtend overeind en maakte een stijve buiging. ‘Laat ik mij eerst even aan u voorstellen. Mijn naam is Diederik… Diederik Laufferbach. Ik ben directeur van de literaire uitgeverij De Oude Bataaf in Bussum.’ De man nam weer plaats en sloeg zijn knieën over elkaar. ‘Mijn interesse in Sjoerd van Obergum is mijn interesse als uitgever.’