Жорж Сименон - Чалавек на лаўцы (на белорусском языке)

Голас у панны Леон задрыжаў.

- Ён баяўся сваёй жонкi?

- Проста ён нiкому не мог зрабiць балюча. Калi за некалькi тыдняў да Новага года мы засталiся без працы, ён не захацеў псаваць сваiм родным настрой пад канец года.

- I нiчога iм не сказаў, каб яны па-ранейшаму думалi, што ён у Каплана?

- Ён спадзяваўся знайсцi працу праз некалькi дзён, потым - праз некалькi тыдняў. Але ж гэты дом... Ён купiў яго ў крэдыт i павiнен быў плацiць за яго штогод. Самi разумееце, у якое становiшча трапiў бы ён, калi б не заплацiў тады.

- У каго ён пазычыў?

- У мяне i пана Сэмброна. Гэта наш бухгалтар. Ён ужо не працуе. Жыве адзiн, на набярэжнай Межысэры.

- Як у яго з грашыма?

- Ён ледзьве зводзiць канцы з канцамi.

- Чаму пан Луi не звярнуўся да пана Каплана?

- Той нiчога не даў бы. Такi ўжо ў яго характар. Дарэчы, у дзень закрыцця фiрмы ён выдаў кожнаму канверт з трохмесячнай зарплатай, дык пан Луi пабаяўся з-за жонкi пакiнуць гэтыя грошы пры сабе.

- Яна правярала яго кашалёк?

- Напэўна. Я захоўвала яго грошы ў сябе. Тры месяцы забiраў iх у мяне па частцы, усё роўна як зарплату. Калi гэтыя грошы кончылiся, тады i пазычыў у мяне. Але ён мне ўсё аддаў.

- Калi?

- Месяцаў праз восем-дзевяць.

- Вы доўга яго не бачылi пасля таго, як ён узяў у вас грошы?

- З лютага па жнiвень.

- Вы тады не хвалявалiся?

- Я ведала, што ён прыйдзе. Нават калi i не зможа iх аддаць...

- Ён сказаў вам, што знайшоў новую працу?

- Сказаў.

- Ён быў ужо ў жоўтых чаравiках?

- Угу. Потым ён зрэдку заходзiў да мяне. I кожны раз прыносiў якi-небудзь падарунак, цукеркi маме.

Толькi цяпер Мэгрэ здагадаўся, чаму старая ўвесь час глядзела на яго з расчараваннем. Госцi, напэўна, прыносiлi ёй салодкае, а ён прыйшоў з пустымi рукамi. Наступным разам трэба будзе прыйсцi з цукеркамi, падумаў ён.

- Ён не гаварыў пра сваiх новых знаёмых?

- Якiх новых знаёмых?

- Па працы.

- Не.

- А не казаў, у якiм квартале працуе?

- З усiх вулiц ён згадваў толькi адну - Бондзi. Ён туды часта заходзiў. Паглядзець, цi не разбурылi яшчэ наш дом. Дом стаяў, як i раней, i пан Луi ўсё шкадаваў: мы маглi б яшчэ й дагэтуль працаваць там.

Пазванiлi. У краму ўвайшла жанчына. Панна Леон, выцягнуўшы шыю, паглядзела на яе.

- Не хачу вас болей затрымлiваць, - узняўся Мэгрэ.

- Заўсёды буду вам радая.

- Дзякую.

Мэгрэ ўзяў з прылаўка свой капялюш i выйшаў.

- Куды паедзем, шэф? - спытаўся вадзiцель.

- У блiжэйшы бар.

- Дык тут зусiм побач, насупраць крамы.

Але Мэгрэ было б няёмка, калi б ён адразу ж пасля сустрэчы зайшоў у бар на вачах у панны Леон.

- Праедзем куды-небудзь далей.

Цяпер яму трэба было патэлефанаваць пану Каплан i знайсцi па адраснай кнiзе пана Сэмброна.

А раз ужо дзень пачаўся з кальвадосу, то ён вырашыў выпiць яшчэ кiлiшак.

3. ЯНКА ЎСМЯТКУ

Мэгрэ паабедаў у пiўной "Дэльфiн", за сваiм улюбёным кутнiм столiкам. У яго не было нiякай тэрмiновай справы, i ён мог бы паесцi дома, але хацелася пабыць аднаму. Як заўсёды ў гэты час тут пацягвалi аперытыў iнспектары з набярэжнай Арфэўр. Яны скосу пазiралi на камiсара, а ён глядзеў праз акно на Сену.

Iнспектары моўчкi пераглянулiся. Яны былi з iншага аддзела, але добра ведалi камiсара. Калi паходка ў Мэгрэ рабiлася цяжкая, позiрк - туманны, а выгляд - пануры, усе разумелi, што ён разгадвае нейкую галаваломку. Нехта мог усмiхнуцца, але кожны паважаў яго, бо ведаў: рана цi позна злачынца будзе знойдзены i прызнае сваю вiну.

- Цяляцiна ў вас сёння добрая?

- Вядома, пан Мэгрэ. Хочаце пiва?

- Не. Паўбутэлькi чырвонага бардо.

Ён заказаў вiно толькi таму, што прапанавалi пiва. Калi б яму прапанавалi вiно, ён пэўна папрасiў бы пiва. Мэгрэ быў раздражнёны пасля наведвання Сэмброна.

А было ўсё так.

Спачатку ён патэлефанаваў Максу Каплану, але яму адказалi, што той паехаў у Анцiб, на сваю прыморскую вiлу, i калi вернецца ў Парыж, невядома. Тады Мэгрэ i накiраваўся да Сэмброна, на набярэжную Межысэры. Каб прайсцi ў дом, дзе жыў стары бухгалтар, камiсару прыйшлося працiснуцца памiж клеткамi з выстаўленымi на продаж птушкамi, што займалi амаль усе ходнiкi.

- Дзе жыве пан Сэмброн? - запытаўся ён у кансьержкi.

- На самым версе. Вы не памылiцеся.

Дарэмна ён шукаў лiфт. Яго не было. Прыйшлося ўздымацца пешшу. Дом быў стары i брудны. На апошнiм, сёмым паверсе слаба свяцiла лямпачка. Побач з адзiнымi на пляцоўцы дзвярыма вiсеў шнур. Мэгрэ пацягнуў за яго, i з кватэры пачулася слабае дзiньканне званочка, потым - крокi. Дзверы адчынiлiся, i камiсар убачыў амаль прывiдны твар - неверагодна худы i бледны, зарослы белым шчацiннем. Вочы ў старога слязiлiся.