Reymont Władysław - Chłopi, Część druga – Zima

komornica – chłopka nie mająca własnej chałupy ani ziemi, płacąca pracą za mieszkanie. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

staje a. stajanie – daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

szarwark – wspólna praca całej wsi dla publicznego pożytku, najczęściej przy budowie i naprawie dróg; gospodarze byli zobowiązani do pracy z koniem i wozem, komornicy pieszo. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

ciołak a. ciołek (gw.) – cielę. [przypis edytorski]

kierz (daw.) – krzew, krzak. [przypis edytorski]

staje a. stajanie – daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

alkierz (daw.) – ustronny pokoik; sypialnia; tu: mniejsze pomieszczenie w karczmie dla lepszych gości. [przypis edytorski]

borgować (daw.) – dawać na kredyt. [przypis edytorski]

trześnia (gw.) – czereśnia. [przypis edytorski]

bez (gw.) – przez. [przypis edytorski]

półkopek (daw. a. gw.) – trzydzieści. [przypis edytorski]

galanto (gw.) – elegancko, porządnie. [przypis edytorski]

do zwiesny (gw.) – do wiosny. [przypis edytorski]

borg (daw.) – kredyt. [przypis edytorski]

bielizna – tu: biel śniegu. [przypis edytorski]

kierz (daw.) – krzew, krzak. [przypis edytorski]

dziewka – tu: służąca. [przypis edytorski]

szkopek a. skopek – naczynie, kubełek. [przypis edytorski]

stancja – tu: mieszkanie. [przypis edytorski]

zjadłeś fis – tj. pominąłeś jedną nutę. [przypis edytorski]

Gody – Boże Narodzenie. [przypis edytorski]

rychtyk (gw.) – akurat, właśnie. [przypis edytorski]

mój (gw.) – mój mąż. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

bróg – oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano siano lub niewymłócone zboże. [przypis edytorski]

waju (gw.) – was. [przypis edytorski]

rodzonego – w domyśle: ojca. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

zwiesna (gw.) – wiosna. [przypis edytorski]

waju (gw.) – was. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

sielny (gw.) – silny, wspaniały. [przypis edytorski]

taczalnik – narzędzie do ostrzenia noży i toporów. [przypis edytorski]

stelisko (gw.) – trzonek topora. [przypis edytorski]

galanto (gw.) – elegancko, porządnie. [przypis edytorski]

Te, drzyki zapowietrzone, kiej się wyzwolita na hyclów – żart, nawiązujący do pracy hycla, łowcy bezpańskich psów, i jego pomocnika, oprawiającego zabite zwierzęta, oraz do zwyczajów w cechach rzemieślniczych, gdzie „wyzwoleniem” nazywano dawniej promocję ucznia-pomocnika na samodzielnego czeladnika. [przypis edytorski]

je – tj. ich, innych ludzi. [przypis edytorski]

wama (gw.) – wam. [przypis edytorski]

bez (gw.) – przez. [przypis edytorski]

narywać się – przepracowywać się, przedźwigać się. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]

zwiesna (gw.) – wiosna. [przypis edytorski]

galanty (gw.) – elegancki, porządny. [przypis edytorski]

gapa (gw.) – wrona. [przypis edytorski]

kuntentny (gw.) – zadowolony. [przypis edytorski]

zwiesna (gw.) – wiosna. [przypis edytorski]

wycug – dożywotnie utrzymanie, jakie należy się rodzicom od dzieci, na które przepisali majątek. [przypis edytorski]

na księżą oborę poglądać – szykować się na śmierć. [przypis edytorski]

bróg – oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano siano lub niewymłócone zboże. [przypis edytorski]

zwiesna (gw.) – wiosna. [przypis edytorski]

porcenela (gw.) – porcelana; tu: nocnik. [przypis edytorski]

bez (gw.) – przez. [przypis edytorski]

orzydle (daw.) – część koszuli pod szyją, przód kołnierza. [przypis edytorski]

kierz (daw.) – krzew, krzak. [przypis edytorski]

kierz (daw.) – krzew, krzak. [przypis edytorski]

bróg – oparte na czterech słupach słomiane zadaszenie, pod którym składowano siano lub niewymłócone zboże. [przypis edytorski]

kierz (daw.) – krzew, krzak. [przypis edytorski]

bez (gw.) – przez. [przypis edytorski]

la (gw.) – dla. [przypis edytorski]